हनुमानाचा शाप व त्यावर उतारा - १
हनुमानाचा शाप व त्यावर उतारा - २

केंद्र सरकारच्या पर्यावरण खात्यानं दि. रोजी लवासाला काम थांबवा नोटीस पाठवली. नोटीसही लवासाला पोचण्याआधी प्रेसकडं पोचली होती.

माझ्या [आकाश निळे का दिसते?] या प्रश्नाच्या उत्तराची समीक्षा करत असताना काही उपक्रमींना मुळात [रंग म्हणजे काय?] असा अतिशय अवघड प्रश्न पडला. या दोन्हींवर चर्चा चालू असताना मी दोन्ही लेखांशी सांधर्म्य असलेल्या या लेखाचे या दोन्ही चर्चांमध्ये विषयांतर होणार नाही, आणि यावरील होणारी चर्चादेखील या चर्चांच्या समांतर राहील या शुद्ध हेतूने प्रकाशन करीत आहे.

» उपग्रहांद्वारे मिळणारी छायाचित्रे एवढी निराळी का दिसतात?

आपण डोळ्यांद्वारे बघू शकतो त्यापेक्षा वेगळ्याच रंगांची वा रंगछटा असलेली उपग्रहांद्वारे आणि इतर दुर्बिणींद्वारे मिळणारी बरीच चित्रे आपण बघतो. प्रश्न असा आहे, उपग्रहांद्वारे मिळणारी छायाचित्रे एवढी निराळी का दिसतात?

खालील दोन्ही चित्रे अगदी एकाच ठिकाणची आहेत. चित्रांमध्ये अटलांटिक महासागराला खेटून असलेला चेसऽपीक उपसागर आणि बॉल्टिमोर शहर दिसत आहे. डावीकडील "ट्रु (खरे) कलर" चित्र आहे तर उजवीकडील "फॉल्स (भ्रामक) कलर" चित्र आहे; अशा भ्रामक रंग असलेल्या चित्रांचा खरा रंग असलेल्या चित्रांपेक्षा किती महत्वपूर्ण उपयोग होतो, आणि हे रंग लाल, निळा, पांढरा आणि काही ठिकाणी काळा, असे का नेमलेले आहेत?

श्री. विशाल तेलंग्रे एका यांच्या धाग्यात हा प्रश्न मी उपस्थित केला होता. श्री धनंजय यांच्या प्रतिसादाप्रमाणे हा प्रश्न फारच कठिण आहे. श्री. धनंजय यांच्याशी मी पूर्ण सहमत आहे.

प्रस्तुत लेख मी स्वतः मराठी मंडळी.कॉम या संस्थळावर [पुर्वी] लिहिलेला आहे.

आकाश निळे का दिसते, हे जाणून घेण्याअगोदर काही महत्वपूर्ण भौतिक संकल्पना आपण समजावून घेऊयात.

हनुमानाचा शाप व त्यावर उतारा – भाग १

हनुमानाचा शाप व त्यावर उतारा

प्रास्ताविक

प्रसिद्ध ब्रिटीश सेनानी फिल्ड मार्शल फिलिप चेटवुडच्या शब्दात थोडा बदल करुन राष्ट्रव्रती कसा असावा हे थोडक्यात सांगतो -

गेल्या दशकात होऊन गेलेल्या रिचर्ड फाइनमन—या अमेरिकन भौतिकी वैज्ञानिकाबद्दल व त्यांच्या संशोधनांबद्दलची माहीती आंतरजालावर भटकताना मला एके-स्थळी खालील प्रश्न निदर्शनास आला:

» प्रश्न असा,

तत्वज्ञाच्या समोर सर्वांतर्यामी परमेश्वर प्रगट झाला व म्हणाला:

मीरा भोसलेला पोलीस अधिकारी होण्यात अजिबात रस नव्हता. अपघातानेच ती या खात्यात आली. वडिलांच्या आग्रहास्तव तिने आय ए एस परीक्षा दिली व शेवटच्या क्षणी तिला आय पी एस केडरमध्ये घेतल्यामुळे तिला पोलीस अधिकारी व्हावे लागले.