आजी आजोबा आले तेव्हापासुन घरात माझा वेळ मस्त जातो. आधी फक्त टिव्ही बघ, नाहीतर गेम्स, नाहीतर क्रिकेट काहिच नाही नाही तर दादाला त्रास दे आणि तो ही नसला तर अभ्यास यात सगळा वेळ जायचा. आजी आजोबा आले आणि माझं टाईमटेबल बदलूनच गेलं. मी हल्ली आजी बरोबर सकाळी फुलं तोडायला जातो. सॉरी! वेचायला किंवा खुडायला (आजी रागवते तोडायला म्हटलं तर्!) मला ह्या फुलांची नावंच माहित नव्हती, पण आता मी अजून हुशार झालोय. मला जास्वंद आणि गुलाब माहित होते. पण आता मोगरा, कण्हेर, प्राजक्त ही पण फुलं माहित आहेत. आजीने तर बिट्टी आणि गोकर्णातील फरकही समजावून सांगितला आहे.
काल आजी म्हणाली, "आपण मैलभर पुढे जाउया का रे? तिथे शंकराचं देऊळ आहे ना!"
मला हे देऊळ पक्क माहित आहे. तिथे एक भेळवाला पण बसतो. " हो पुढे आहे एक देऊळ. जाऊ आपण" मी आजीचा हात धरून तिला देवळात घेऊन गेलो. भेळ पण खाल्ली. आणि फ्रि पुरी पण! परत घरी जात होतो.. अचानक आठवलं म्हणून विचारलं, "आजी, मैल बरोबर का मीटर? का आपण मराठीत मीटरला मैल म्हणतो?".
"नाहि रे, मीटर किलोमीटर आत्ता वापरतात. आधी आम्ही मोजायला मैलच वापरायचो. बहुतेक गोरे वापरायचे मैल. "
"गोरे म्हणजे आपले समोरचे गोरे काका?"
"नाहि रेऽऽऽ" आजीने परत हसायला तोंडाला पदर लावला. "गोरे म्हणजे इंग्रज!"
"अच्छा, म्हणजे ब्रिटिश!" मी तसा हुशार आहे कळलं मला लगेच! बोलता बोलता आम्ही घरी येऊन पण पोचलो. आजीने जरा हुऽऽश्श् केलं आणि आजोबांना म्हणाली "भारी चौकस होऽऽ नातु तुमचा. तुम्हीच सांगा आपण लांबी कशी मोजायचो ते"
"काय रे, कसली लांबी??"
तसा मी हुशार आहे, मी लगेच सांगितलं "लांबी म्हणजे लेन्थ!" आजोबा हसले.
"आस्स् का?अरे आम्ही छोट्या लांब्या इंचात मोजायचो. तुझ्या फुटपट्टीवर अजून इंच आणि सेमी दोन्ही असतं की नाही. आणि अजून मोठं अंतर फुटात. आणि त्याहुन लांब अंतर मैलामधे. "
"म्हणजे तुमच्यावेळी पण फुटपट्टी होती?"
"हो ही बघ"

आबांची ती फुटपट्टी बघुन मला मजा वाटली. एकदम जूनी फोल्डिंग फुटपट्टी होती.
"आरे लांबीचं तरी ठिक होतं, वजनं मात्र तुमच्यापेक्षा फार वेगळी होती."
"म्हणजे?"
"सोनं, चांदी अश्या गोष्टी छोट्या तराजूत तोलायचे त्याला तागडी म्हणायचे. हे बघ ही सध्या वापरतात त्या तागडीचं चित्र आलं आहे. आणि ही आमच्यावेळची तागडी"
         

"यात एका बाजूला गुंजा घालायच्या आणि दुसर्‍या बाजूला सोनं"
"गुंजा म्हणजे?"
"गुंजा म्हणजे एक बी असते. एका शेंगेत ४-५ गुंजा निघतात. ही चित्रं बघ......     

....गंमत अशी की प्रत्येक गुंजेचं वजन एकदम सारखं असतं"
"ही गुंज काय मस्त दिसते नाही" मला ही गुंज फार आवडली. लाल चुटुक.
"आता पण मिळतात गुंजा?"
आजी म्हणाली "हो मिळतात की, आता शंकराच्या देवळामागे मला दिसल्या गुंजांच्या वेली, परत गेलो ना देवळात की दाखवीन होऽऽ"
तसा मी हुशार आहे. " पण जर खुप जास्त सोनं हवं असेल तर कीतीतरी गुंजा लागतील."
"बरोब्बर म्हणून जास्त वजनासाठी तागडीबरोबर इतर वजनमापंही  वापरायचे. जसे वाल, कवड्या वगैरे. पण वानरं आल्यावर आमच्या लहानपणीच हल्ली वापरतात तशी मापे वापरायला सुरवात झाली होती."
"वानरं म्हणजे माकड ना?"
" हो, पण इंग्रजांची नाकं आणि गाल लाल असायचे अगदी आपल्या हुप्प्या वानरासारखे, म्हणून त्यांना वानरं म्हणायचो आम्ही!"
" आपल्याकडे माळ्यावर एक तागडी आहे ना रे?" आबांनी बाबांना विचारले. "हो पण आपण नंतर बघुया का?" बाबा पेपर वाचत होते. पण आबांनी त्यांच न ऐकता त्यांना माळ्यावरून ती तागडी काढायला लावली

"वॉव, किती मस्त! त्याच्याबरोबर वेगवेगळी वेट्स म्हणजे आबा म्हणतात तशी वजनमापे होती.  आबा म्हणाले "जा आतून एक वाटीभर चणे घेऊन ये. आणि ते या एका बाजुला घाल. आता या चण्याचं वजन करायचय आपण. कीती असेल?"
"असेल खुप"
"खुप म्हणजे? १००ग्रॅ., २००ग्रॅ? की एकदोन ग्रॅ?"
"..." मी वेड्यासारखा बघतच राहिलो. आता मला कसं कळणार!
"बरं, असं करु या दुसर्‍या बाजूला १०० ग्रॅ. च वजन टाक"
तिथे वजन ठेवल्या ठेवल्या ती बाजू एकदम खाली गेली. म्हणजे चणे १०० ग्रॅ.पेक्षा कमी वजनाचे होते.
"आता ५० बघ घालून"
पण ५० घातल्यावर चण्याचं वजन जास्तच राहिलं.

"आबा आपल्याकडे १०० आणि ५० याच्यामधलं वजन् कुठे आहे?"
"हुशार आहेस!" (आहेच मुळी) "अरे, मग त्याच बाजुला आणखी २०ग्रॅ चं घाल"
"पण मग आता वजन जास्त झालय"

"आता गंमत करू. चण्याच्या बरोबर आणखी ५ ग्रँ.चं वजन घाल"

"सह्ही!! काटा बरोब्बर मधे आलाय! म्हणजे वजन कीती?"
तसा मी हुशार आहे "७०-५ बरोबर ६५ ग्रॅम!!!"
"कर्रेक्ट!!" आजोबा असं मधेच इंग्रजी बोलले की फार गंमत वाटते. आजोबांनी मग एक कॅडबरीपण दिली
आता मी ठरवलंय की ओमला बोलावून आमच्या सगळ्या जिआयजोंचीं वजनं करायची. तुम्हीपण कुठुन तरी तागडी मिळवा आणि स्वतः वेगवेगळ्या वस्तुंची वजन करून बघा. खुप मजा येते!

टिपः बाकी श्री. प्रकाश घाटपांडे यांनी जालावर चढवलेली तागडीची चित्रे मुलांना येथुन दाखवता येतील