मी का नवा धागा काढू? मी येथेच स्पष्टीकरण देणार. तुम्हाला विनोदाविषयीचे स्पष्टीकरणच जर पटले नाही तर चर्चा कशी पुढे सरकेल?
तसेच घटनेसंदर्भात होत आहे. आपले स्पष्टीकरण पटणे लांब राहीले अधिकच घटनेच्या विरोधात बोलणारे होत आहे.

नीट वाचा. खुणेआधीचा अर्थ बरोबर असल्याचे सिद्ध करण्यासाठी पुढील वाक्य प्रयोजिलेले नाही. विनोदी वाक्यावर आधारित निष्कर्ष म्हणून पुढील वाक्य आहे.
केवळ ";)" एक खूण गंभीर प्रतिसादात टाकली जाते, नंतर त्या/तत्सम प्रतिसादांना उत्तरे येयला वेळ लागला तरी लगेच मागे लागले जाते, अशा वेळीस त्यात विनोद कसला राहीला? बरं या पुढे जाऊन दुसर्‍याला तुच्छ लेखण्याचे रिकामटेकडा या आयडींचे विचार तरी नवीन आहेत का असे "मनोरंजनात्मक विनोदी" लेखन ते कायम करत असतात? उदाहरणेच देयची झाली तर ही बघा: (हे केव॑ळ माहीत असलेले, अजून शोधल्यास, जे आडात आहे तेच पोहर्‍यात लागेल):

(१) "चर्चा करणार नसतील त्यांनाच आम्ही हाणतो हो! त्यांनी संबंध तोडले तरी हरकत नाही. त्यांच्याशी शांततामय सहजीवन करून पृथ्वी शेअर करण्यात आम्हाला मुळीच उत्सुकता नाही." -

तात्पर्यः माय वे ऑर नो वे, गेट लॉस, आम्ही तुमच्याबरोबर देशच काय पृथ्वी देखील शेअर करणार नाही. हे काय विनोदी वाक्य आहे?

(२) जातीपातींमधील दरी बुजवणे (जे देखील घटनेचा प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्ष भाग म्हणू शकतो) हा जेंव्हा चर्चा विषय आला तेंव्हा आपले उत्तर काय?: "बिनडोकपणाचा आदर का करावा? दरी सांधून आत्मिक समाधान होणार आहे का? स्वतःच्या बुद्धिमत्तेचा अनादर होऊन चिडचीड होते त्याचे काय?" तात्पर्यः माझी बुद्धी आणि बौद्धीक भूक महत्वाची बाकी समाजाचे वाटोळे होवोत अथवा देशाचे अजून काही मला त्याच्याशी कर्तव्य नाही. अर्थात अशा समाजाची/व्यक्तींची बुद्धीवंतांना गरज नाही ते दुय्यमच आहेत.

(३) आरक्षणाबाबत संशोधनाचा निव्वळ मुलामा असलेला लेख लिहीत आपण जे सिद्ध करत होता त्यात देखील काय दिसले? तर विज्ञानाच्या नावाखाली जनुकांचा वापर करत तुम्हाला कमी वाटणार्‍यांना त्याच वर्गात ठेवत एक प्रकारची दुय्यम समाजव्यवस्था करता येऊ शकेल का आणि त्यावर लोकांच्या काय प्रतिक्रीया असू शकतील याची चाचपणी!

थोडक्यात वरील प्रत्येक उदाहरणात केवळ आपल्यामधील हिटलरच्या वृत्तीचेच दर्शन सात्यत्याने घडले. का हे देखील विनोद होते? हे सगळे एकत्रित वाचल्यावर जर तुम्ही प्रत्यक्षपणे एखाद्या ठिकाणी "...इतर लोकांना सरळसरळ 'दुय्यम नागरिक' ठरविता येईल" या वाक्यात कोणी विनोद कसा बघावा आणि तुम्ही म्हणालात तरी का मानावा? ते अमान्यच आहे! आक्षेपार्ह आहे.

तसे नाही. परिस्थिती अशी आहे की घटनीतील एक तत्त्व मला चूक वाटते.
प्रश्न चूक अथवा बरोबरचा नाही तर घटना मानण्याचा अथवा घटनेच्या मार्गानेच बदलण्याचा आहे. त्याबाबत पण जेंव्हा आपण "अवैधानिक मार्ग" चोखाळायला तयार आहात तेंव्हा आपले विचार हे स्क्यूच ठरतात. बोलण्यासारखे काहीच उरत नाही.

पण भाग ४ पूर्णपणे मानणे बंधनकारक नाही असे घटनेत दिलेले आहे. भाग ४अ लाही तोच नियम आहे, अन्यथा, "वैज्ञानिक दृष्टिकोन न ठेवणार्‍यांचे डोळे फोडा" असा काही कायदा/केस लॉ दाखवा.
हा वाद वैज्ञानिक दृष्टीकोन ठेवणार्‍याच्या विरोधातील नाही, नाहीतर तुमच्या घटनेप्रमाणे/केसलॉप्रमाणे माझे देखील डोळे फुटले असते. मात्र त्याच बरोबर कोणी वैज्ञानिक दृष्टीकोन ठेवणे गरजेचे (बंधनकारक) नाही म्हणत त्याच्या विरोधात वागले तरी आश्चर्य वाटायला नको. म्हणून घटनेतील ही कलमे (डायरेक्टीव्ह प्रिन्सिपल्स) एन्फोर्सेबल नाहीत असे जरी म्हणले आहे तरी त्या कलमांचा उपयोग हा कायदे करताना तसेच मूलभूत तत्वे म्हणून राज्यशकट चालवताना वापरावेत असे देखील सांगितले आहे.

ह्या सर्वाचे चर्विचर्वण हे समाजात काम करताना कसे करावे यासंदर्भात चालले आहे, असेच मी गृहीत धरत आलो आहे. त्याचे कारण या चर्चेची सुरवात ही मी श्री. यनावालांच्या प्रतिसादातील, "आम्हा सर्वांच्या प्रगतीसाठी माझ्या मते योग्य अयोग्य काय तें माझ्या बांधवांना सांगण्याचा मला हक्क आहे. किंबहुना प्रत्येक विवेकवादी (रॅशनॅलिस्ट) व्यक्तीचे ते कर्तव्य आहे" वाक्याला दिलेल्या प्रतिसादातून झाली आहे. त्यांचा तो प्रतिसाद अजूनही मूळ चर्चेतच आहे मात्र माझ्या आत्ताच हे उत्तर देताना लक्षात आले की माझा मूळचा प्रतिसाद ज्यात मी श्री. यनावालांचे तुकारामाला संतच म्हणल्याबद्दल धन्यवाद म्हणत लिहीले होते तो दिसत नाही. म्हणून हे स्पष्टीकरण.

गीतासुद्धा धर्मात सर्वोच्चच समजली जाते ना? असे हे समानत्व सुचविलेले आहे. मी सद्सद्विवेकाला सर्वोच्च मानतो.

असे कुठे लिहीले आहे? गीता काहीजण एक महत्वाचा धर्मग्रंथ मानत असतील तर काहीजण सर्वोच्च धर्मग्रंथ मानत असतील तर अजून काही निव्वळ तत्वज्ञान म्हणून मानत असतील. हिंदू धर्मात एक देव एक पुस्तक ही संकल्पना नाही आहे आणि कोणी कशाला काय मानावे यासंदर्भात आज्ञा करणारा एकछत्री धार्मिक अंमलही नाही आहे.

मग, कशाला म्हणतात?

तर त्याच घटनेचा वापर करत लोकांमध्ये जागृती करत कायद्यानेच तीत बदल घडवून आणणे याला अक्कल म्हणतात. लोकांना दुय्यम नागरीक म्हणत, अवैधानिक काही करायची तयारी ठेवत करणे याला स्वतंत्र राष्ट्रात अहंकारी (किमान) वैचारीक अतिरेकी म्हणत असावेत. .

समजा, मी सिद्ध केले की घटनेमध्ये काही पिक अँड चूज भाग आहेत. तर मग ते भाग बायपास करणे योग्यच ठरेल ना? त्याला गृहीतक म्हणत नाहीत, जर-तर निष्कर्ष म्हणतात.

नक्की काय म्हणायचे आहे? मान्य-अमान्य, गृहीतक - जर/तर? सारखे कशाला बदलायचे?

त्यासंदर्भात मी परत माझ्या आधीच्या प्रतिसादातील भाग पुर्नर्र्धृत न करता विचारतो: बंधनाचीही व्याख्या तुम्हाला चर्चायची आहे काय? बंधन तोडले तर काय शिक्षा आहेत?
बंधनाची व्याख्या ही मी घटना मानणे ह्या बंधनाशी ठेवलीआहे, ठेवत आहे. घटना मान्य नसल्यास त्यात लोकशाही मार्गाने बदल करणे हे ते बंधन मोडण्याचे मी साधन समजतो. बंधन तोडले तर घटनाअधारीत कायद्याने शिक्षा होऊ शकते. ही चर्चा वर श्री. यनावालांच्या दिलेल्या प्रतिसादा संदर्भात आहे आणि त्यातील एका वाक्यावर केलेल्या प्रतिसादामुळे चालू झाली. म्हणूनच ती समाजात काम करताना घटनेची बंधने पाळणे याविषयीची आहे. उद्या कोणी घरात कानावर जानवे लावणे सायंटीफिक म्हणत असल्यास त्यासंदर्भात घटनेतील वैज्ञानिक दृष्टीकोन ठेवण्याचे बंधन आहे का नाही यावर आधारीत नाही.