धनंजय आणि प्रकाश घाटपांडे ही युती असामान्य आहे. संशोधनाचा विषय देखिल खूप इंटरेस्टींग आहे. ह्या प्रकल्पाला मनापासून शुभेच्छा!

अवांतर : सध्या (साध्या) शाळेत असलेल्या मुलांच्या अभासातील प्रगतीची जुजबी माहिती मिळू शकते का? ज्योतिषाच्या आधाराने जी मुले मतिमंद होण्याचे भाकित वर्तवले आहे त्यातील जेवढी साध्या शाळेत आहेत त्यांच्या अभ्यासातील प्रगतीकडे पाहणे देखिल महत्वाचे ठरेल.

१. त्या २०० मुलांना आणि त्यांच्या पालकांना या प्रकाराची पूर्वकल्पना देण्यात येणार आहे का? म्हणजे कुंडलीसारख्या एखाद्याच्या खाजगी माहितीचा उपयोग त्याच्या परवानगीशिवाय करणे योग्य कसे? जर त्यांना पूर्वकल्पना देण्यात येणार असेल तर या चाचणीतून निघणार्‍या निष्कर्षांचा त्रास (समजा एखाद्या सामान्य मुलाला मतिमंद ठरवले गेले किंवा थोड्याशा ढ मुलाला मतिमंद ठरवले गेले तर मुलांना आणि त्यांच्या पालकांना होणारा त्रास) लक्षात घेतला आहे का? प्रयोगाला प्रयोग म्हणून ठीक आहे पण इथले गिनी पिग्ज कोवळी मुले आहेत हे वेगळे सांगायला नको.

२. ज्यांनी नारळीकरांना दाद लागू दिली नाही ते तथाकथित ज्योतिषी या चाचणीच्या नादी लागतील काय? असल्यास किती संख्येने ज्योतिषी अपेक्षित आहेत कारण सांख्यिकीनुसार चाचणीसाठी आवश्यक अपेक्षित ज्योतिषांची संख्याही निश्चित करावी लागेल का?

३. काल आणि आज आमच्याकडे मुसळधार पाऊस पडेल असे वेधशाळेचे भाकित होते. वेदर.कॉमचा डॉपलर रडारही हेच सांगत होता परंतु एक टिप पावसाचा पडला नाही. (हाय रे कर्मा! गवताला पाणी देऊन आमच्या तोंडचं पाणी पळालं आहे.) आधुनिक विज्ञानाच्या भाकितांची ही गत असेल तर हजारो वर्षांपूर्वीपासून चालत आलेले आणि सध्याही त्यात फारसे काही बदल न झालेल्या तथाकथित शास्त्राला कोणत्या मोजमापावर तोलले जाईल?

हे सर्व असले तरी चाचणीचे स्वरूप आवडले. पुढील पाहणीस उत्सुक आहे.

कितीक बी ज्योतीशी आले नी गेले. ज्योतिशाले काय बी कळत नस्ते.

तव्हा येच्यात टैम घालुन काय उप्योग.
जीवनामधी काय लिहलेले अस्ते हे फकस्त देवाले समजते.

ह्याला काय वाटतं आणि त्याला काय वाटेल याचा इचार करायमधी आपून टैम नै घालीत फटकन लिहून मोकळं :)

बाबूराव :)

संशोधन पत्रिकेप्रमाणे या कामाचे स्वरुप वाटत आहे. या संशोधनास मनःपुर्वक शुभेच्छा !!!
मतीमंद आणि सामान्य मती असणारे कुंडलीवरुन जर ओळखता येत असेल, काही निषकर्षावर पोहचता येत असेल तर ही निच्छितच चांगली गोष्ट आहे. नसता हे सर्व थोतांड आहे असे समजण्यास अधिक मदत होईल

फक्त याच की अन्य कोणत्या जोतिषविषयक चर्चेत वाचल्याचे आठवते की जन्मवेळ कोणती प्रमाण मानायची वगैरे या प्रश्नांचीही चर्चा झालेलीच असेल. तेव्हा श्री घाटपांडे आणि धनंजय यांच्या या संशोधनकार्यास आमच्या शुभेच्छा आहेतच.

यापुर्वी पाश्चात्य जगात डबल ब्लाईंड टेस्ट ऑफ ऍस्ट्रॉलॉजी ही शॉन कार्लसन ने केली होती. पण भारतीय ज्योतिष हे भाकितात्मक आहे. धनंजय यांनी तयार केलेले मॉडेल हे भारतीय ज्योतिषा साठी आहे. हे मॉडेल अगोदरच जयंत नारळीकर , पुणे विद्यापीठ संख्याशास्त्र विभागाचे निवृत्त प्रा. सुधाकर कुंटे व अंनिस चे नरेंद्र दाभोलकर यांना दिले होते. प्रा सुधाकर कुंटे यांचे मते हे टिपीकल स्कॉलर मॉडेल आहे. [ हे ते उपहासात्मक रित्या म्हणाले नाहीत] १६ एप्रिल २००८ रोजी यावर चर्चा होउन पायलट स्टडी मधील मतिमंद / हुषार हा सोपा पर्याय घ्यायचे ठरले. तसे तेच अगोदर ठरले होते. पण १२ मे रोजी घेतलेल्या पत्रकार परिषदेनंतर जो प्रतिसाद आला त्याचा कल पहाता 'सांगता येत नाही 'असा पर्याय सुद्धा देण्यात येणार आहे.
प्रकाश घाटपांडे

श्री. घाटपांडे आणि श्री. धनंजय यांच्या या 'भारतीय फलज्योतिष : संख्याशास्त्रीय चिकित्सा' कसोटीस यश लाभावे ही मनोमन इच्छा आहे.
भले ती कोणत्याही बाजूने निकाल देवो. पण शास्त्रशुद्ध चिकित्सा केल्याने अनेक अनिर्णित प्रश्नांची उत्तरे माझ्यासारख्या सर्वसामान्य माणसाला मिळू शकतील.

वरील चाचणी निष्पक्ष असली तरी ज्योतिर्विदांना ती 'फलज्योतिष हे शास्त्र नाही ' हे गृहित धरून केलेली वाटत आहे. ती फलज्योतिषाला खोटे पाडण्यासाठी तयार केलेली आहे, ज्योतिषाबद्दल खरे खोटे असे काटा-छापा करून ठरवता येत नाही इ. आक्षेप आले आहेत.
त्याऐवजी 'फलज्योतिष हे शास्त्र आहे' असे गृहित धरून एक आधुनिक कसोटी करता येईल.
खालील पद्धतीने या कसोटीचा विचार करता येऊ शकेलः

पहिली पायरी :
बुद्धीमत्ता आणि मतिमंदता यांच्या ज्योतिषशास्त्रीय कसोट्या काय आहेत? असा प्रश्न किमान २०० मान्यवर ज्योतिषाचार्यांना विचारण्यात यावा. त्याचे उत्तर नि:संदिग्ध असावेच असा आग्रह धरू नये.
एक तथाकथित (उदा. फलज्योतिषातले काहीही माहित नाही असा मी) सांगेल की राहू आणि गुरू यांची पंचम स्थानातली युती असेल आणि तिच्यावर शनीची दृष्टी असेल तर ती व्यक्ती मतीमंद असते. आणि / अथवा चंद्र आणि मंगळ यांची प्रथम/अष्टम/नवम स्थानात युती असेल आणि चतुर्थ स्थानात गुरू असेल तर ती व्यक्ती हुशार असते... वगैरे. यात कोणी किती अंशांची युती असते तेही सांगेल.
असा सर्व विदा गोळा करून त्यात त्यांचे कितपत पटते ते पहावे. यात ज्योतिर्विदांचीही मदत घ्यावी.

जी उत्तरे सर्वात जास्त वारंवारतेची आहेत (बेल शेपचा अत्युच्च बिंदू) त्यांना एकत्र करून काही सम्यक ग्रहस्थिती ठरवाव्यात. परंतु जर ही वारंवारता यादृच्छिक स्वरूपाची दिसली तर फलज्योतिर्विज्ञान खोटे आहे हे स्पष्ट होईल.
(हा सर्व विदा यादृच्छिक उत्तराप्रमाणे सावळा गोंधळ नसेल असे वाटते. कारण एकाच मानदंडाप्रमाणे ज्योतिषी ज्योतिर्विद्या शिकत असतात असा सर्वसाधारण समज आहे. कोणत्याही 'शास्त्राचा' मूलभूत पाया एकच असतो.)
या सम्यक ग्रहस्थितींचा लिखित दस्तैवज बनवून त्यावर त्या २०० ज्योतिर्विदांची मान्यता घ्यावी. काही अधिक उणे भासत असेल तर त्याचाही विचार करून अंतिम निकष ठरवावेत.

हे निकष वापरून एक संगणक आज्ञावली लिहावी जी केवळ जन्मगाव आणि जन्मवेळ दिली असता ती व्यक्ती बुद्धीमान (हुषार/ सामान्य बुद्धीमतेची) अथवा मतिमंद आहे ते सांगू शकेल.

दुसरी पायरी:
यानंतर ५० मुलांच्या / व्यक्तींची खरी जन्मवेळ आणि जन्मठिकाण घेऊन ते या आज्ञावलीला पुरवावे. तसेच या जन्मवेळेच्या अधिक उणे १० मिनिटे* (दर १ मिनिट ) २० जन्मवेळा आणि उणे अधिक १ अक्षांश -रेखांश* (दर १० मिनिट) या संगणक प्रणालीला पुरवाव्यात (जेणेकरून जन्मवेळेबाबत आणि जन्मगावाबाबत वाद होणार नाही. * हे अधिक उणे किती असावे तेही ज्योतिषांना विचारून ठरवता येईल. जसे - नक्षत्र/चरण इ.)
अशा रितीने संगणक आज्ञावली प्रत्येक कुंडलीसाठी २१ * ७*७ = १०२९ उत्तरे देईल. त्या उत्तरांपैकी केवळ ५१% पेक्षा जास्त शक्यतेचे उत्तर (मतिमंद आहे/ नाही) ग्राह्य धरावे. शक्यता ४९-५१% असल्यास ती कुंडली बाद ठरवावी. आता आज्ञावलीची ग्राह्य उतरे आणि मूळ व्यक्तीचा बौद्धिक स्तर यांची सांगड घालून किती उत्तरे बरोबर आली ते पहावे.

यामुळे मूळ निकषांपैकी कोणते बरोबर आणि कोणते चूक ठरले तेही स्पष्ट होईल.
कोणत्याही निकषांधारे
ही उत्तरे ९०% पेक्षा जास्त लागू पडली तर तेवढेच निकष ग्राह्य मानून इतर बाद ठरवावेत. ते संगणक आज्ञावलीतून काढून टाकावेत.

तिसरी पायरी :
आता उर्वरित निकषांच्या आधारे १००० मुलांच्या / व्यक्तींची खरी जन्मवेळ आणि जन्मठिकाण घेऊन ते या आज्ञावलीला पुरवावे. आज्ञावलीची ग्राह्य उतरे आणि मूळ व्यक्तीचा बौद्धिक स्तर यांची सांगड घालून किती उत्तरे बरोबर आली ते पहावे.

अशा प्रकारची चाचणी मुळात फलज्योतिषाच्या बाजूने झुकलेली असल्याने तिला ज्योतिर्विदांचा विरोध व्हायचे कारण नाही. त्यांना त्यांचे ज्ञान सिद्ध करण्याची पूर्ण संधी या चाचणीद्वारे देता येईल.

ही उत्तरे ९०% पेक्षा जास्त लागू पडली तर ज्योतिष हे शास्त्र आहे असे मान्य करावेच लागेल.
७०% पेक्षा जास्त बरोबर आली तर घाटपांडे/नारळीकर/दाभोलकर प्रभृतींनी ज्योतिष हे शास्त्र असावे पण त्यात अजूनही त्रुटी आहेत असे मान्य करून त्या भरून काढण्यासाठी स्वतः पुढाकार घेऊन इतरांच्या साहाय्याने अभ्यास करावा, हीण बाजूला काढावे आणि 'आधुनिक भारतीय ज्योतिर्विज्ञान कोश' नामे ग्रंथ लिहून आधुनिक जोतिषशास्त्राचा पुरस्कार करावा. त्यामुळे खूप फायदे होतील.

सर्व निकषांधारे ७०% पेक्षाही कमी उत्तरे बरोबर आली तर मात्र ज्योतिष हे थोतांड आहे हे ज्योतिषांनी मान्य करावे. करायलाच पाहिजे असे नाही. पण माझ्यासारखे सर्वसामान्य लोक ते समजतीलच.

असे वाटते.
अर्थात असे प्रकल्प राबवूच नये असे माझे मत नसून त्यातून जी काय फलनिष्पत्ती होईल ती कोण आणि किती स्वीकारेल ह्याबद्दल मनात शंका आहे. त्यामुळे केलेले परिश्रम फुकट जातील ह्याची चिंता वाटते.
कुणाचाही विश्वास/अंधविश्वास इतक्या सहजासहजी नष्ट होणे कठीण आहे.
तरीही आपल्या प्रयत्नाला सलाम आणि प्रकल्पाला शुभेच्छा!

मराठी भाषा हा माझा प्राणवायू आहे

धनंजय राव, प्रकाशराव ह्यांना मनापासुन शुभेच्छा.
आणि हो, ह्याचे(चाचणीचे) निकाल कधी, कुठे प्रकाशित होणार आहेत, ते ही कळवलत तर बर होइल.
(माहिती जालावर कुठे पाहता येतील हे कळवलत तरी पुरे.)

जन सामान्यांचे मन

तुमच्या या सामायिक प्रकल्पाला शुभेच्छा!

ही चाचणी आधी एक प्रशिक्षण देते असे दिसते आहे - ज्यात त्या समूहातील बिंदूंचा (कुंडल्या आणि त्यांचे "निर्देशक" फलित म्हणजे "मतिमंदता आणि मतिमंदता नसणे") यांचा अभ्यास करता येतो, ज्या अभ्यासानंतर समूहातील बाकीच्या बिंदूंबद्दल निर्णय घेणे सोयीचे जाऊ शकते. जर १० हून अधिक कुंडल्या या अभ्यासासाठी मिळाल्या तर अधिक चांगले झाले असते असे वाटते, परंतु तसे नाही तरीही काही ठळक गोष्टी मतिमंदत्वाच्या कदाचित निर्देशक म्हणून वेगळ्या अशा या कुंडल्यांमधून दिसल्या पाहिजेत. आणि "पुरेसा डाटा मिळणं व्यक्तिगत पातळीवर शक्य होत नाही" हे घाटपांडे म्हणतात तेही मान्य होण्यासारखे आहे.

कोलबेर यांनी म्हटल्याप्रमाणे ज्योतिष्यांना बाद करणे हे फक्त अनेक ज्योतिष्यांनी या प्रकल्पास आधी मतिमंदत्वाच्या निकषांचा पुरवठा केल्यास करता येऊ शकते असे वाटते.