तोंडाला पाणी सुटलं. आज मासे खावेच लागणार. ;-) मी कधीही या किंवा इतर मालवणी खानावळीत गेले नाही कारण घरात हेच तर जेवतो. ;-) साध्या काळ्या वाटाण्याच्या खोबरं आणि आख्खे काजू घालून केलेल्या अस्सल कुडाळदेशकर आमटीची, ओल्या काजूच्या उसळीची चवही इतर कशाला नाही. (इथे अमेरिकेत काळे वाटाणे मिळत नाहीत म्हणून मागे भारतातून खास घेऊन आले होते. उद्या करावी म्हणते!!! ;-))

रजनीबाईंनी साधा आमटीभात जरी केला तरी साक्षात भगवंत जगाच्या पाठीवर जिथे कुठे असेल तिथून रामभाऊंच्या गिरगावातल्या घरी जेवायला येईल!

काय म्हणता? सर्वच कुडाळदेशकरांकडे हिच कथा बरं का!!

गोरेगाव पूर्वेची सत्कार खानावळही छान आहे म्हणे! प्रत्यक्षात मी आजपर्यंत कधीही पायरी चढलेली नाही पण लोक म्हणतात बॉ! असे अस्सल मराठी लेख अजून येऊ द्यात.

काय तात्या हे? तुम्ही आमचा श्रावण बुडवायला निघाला अहात बहूतेक.
तसा मांसाहारी पुर्णब्रम्हाचा मी चाहता. आताश्या देवाच्या पहिल्या अवतारावर सुध्दा मनापासून प्रेम करायला लागलो.
अर्थात हे प्रेम पुण्यात आल्यापासूनचे. विदर्भात मात्र तिखट वर्‍हाडी मसाल्याचं मटन आणि गावराण चिकन असाच बेत असायचा.

लेख बाकी झकास झालाय. तुम्ही स्वतः ह्या खानावळीत जेवताय म्हटल्यावर लेख मनापासून लिहीलाय. माझा अनुभव सांगतो , लोकसत्ताच्या पुण्याच्या आवृत्तीमधे असंच पुण्यातील खानावळींची ओळख करून देनारं सदर असतं. एकदा त्यात वाचून डेक्कनवर एका हॉटेलात मासे खायला म्हणून गेलो. काय काय वाचलं होतं त्या लेखात आणि प्रत्यक्षात अनुभव मात्र असा आला की.... असो.
मुंबईत जमल्यास नक्की या हॉटेलात जाईल.

नीलकांत

तात्या,

लेख एकदम आवडला आणि मुंबईत असलो की या समर्थभोजनालयातील चविष्ठ आणि खमंग पदार्थ पण नक्की आवडतील याची खात्री आहे त्यामुळे हा पत्ता आता आम्ही आमच्या बुकात नोंदून ठेवतो! अजूनही असे पत्ते तुमच्याकडून अशाच छान लेखांमधून मिळतील अशी आशा करतो!

प्रियाली, नीलकांत, आणि विकास या तिघांचेही आभार...

प्रियाली,

साध्या काळ्या वाटाण्याच्या खोबरं आणि आख्खे काजू घालून केलेल्या अस्सल कुडाळदेशकर आमटीची, ओल्या काजूच्या उसळीची चवही इतर कशाला नाही. (इथे अमेरिकेत काळे वाटाणे मिळत नाहीत म्हणून मागे भारतातून खास घेऊन आले होते. उद्या करावी म्हणते!!! ;-))

माझ्याकरताही शिल्लक ठेव. अमेरिकेचं विमान पकडून तुझ्या घरी जेवायला येतोच आहे! :)

काय म्हणता? सर्वच कुडाळदेशकरांकडे हिच कथा बरं का!!

असं का? बरं बरं! :)

नीलकांता,

लोकसत्ताच्या पुण्याच्या आवृत्तीमधे असंच पुण्यातील खानावळींची ओळख करून देनारं सदर असतं. एकदा त्यात वाचून डेक्कनवर एका हॉटेलात मासे खायला म्हणून गेलो. काय काय वाचलं होतं त्या लेखात आणि प्रत्यक्षात अनुभव मात्र असा आला की.... असो.

अरे मासे तुझ्या पुण्यात नाही चांगले मिळत रे! ते खायला तुला मुंबईतच आलं पाहिजे किंवा कोकणात तरी गेलं पाहिजे!

मुंबईत जमल्यास नक्की या हॉटेलात जाईल.

मुंबईत आलास की मला फोन कर. नंदनशेठनेपण खरडीतून कळवले आहे. आपण तिघेही जाऊ आणि यथेच्छ जेवू! मला तुम्हा दोघांसोबत यायला आवडेल. तेवढीच माझ्यासारख्या दुर्जनाला तुम्हा दोघा सज्जनांच्या संगतीने सुधारायची संधी! कसें? :)

विकासराव,

अजूनही असे पत्ते तुमच्याकडून अशाच छान लेखांमधून मिळतील अशी आशा करतो!

नक्की. सवड मिळेल तसे लिहिनच. आपण समर्थ भोजनालयात अवश्य चक्कर टाकावी. जाण्याआधी जमल्यास व्य नि ने कळवावे! मी, नंदन आणि नीलकांत जाणार आहोत. जमल्यास एक उपक्रमीय कट्टा समर्थ भोजनालयातच जमवू! :)

तात्या.

--
विशाल सागरतीर आहे, नारळीची बनं आहेत, पोफळीच्या बागा आहेत, साऽऽरं काही आहे. पण त्या उदात्ततेला दारिद्र्य असं विलक्षण छेद देऊन जातं, आणि मग उरतं काय, एक भयाण विनोदाचं अभेद्य असं कवच! - गुरुवर्य भाईकाका, अंतुबर्वा!

मुंबईचा आणि आमचा संबंध मे महिन्याच्या सुट्टीपुरताच.

पण चपात्यांच्या कच्च्या असलेल्या कडा, वरणातील पाणी व डाळ यांचे १०००:१ असे प्रमाण, मऊ पडलेले पापड, न धुतलेले ग्लास आणि जिरेभातात जिर्‍याऐवजी निघणारे किडे, पावभाजीचे बटाटे धुपाटण्याने आपटून स्म्याश करणे, फीस्ट च्या नावाखाली शिर्‍याचा गोळा देऊन नंतर दोन दिवस पगारी बुट्टी मारणे अशा असंख्य पुणेरी खाणावळींचा अनुभव असल्याने मुंबईतील खानावळग्राहकांचा हेवा वाटतो.

आमच्या एका मित्राला एकदा वरणात डाळ सापडली तेव्हा त्याने संभाजी बागेसमोरील दुकानात सर्व मित्रांना सॉफ्टीची पार्टी दिली होती हे आठवले.

लेख मस्त.

तात्या, भोजन (चरणे) हा माझा एक अत्यंत "जिव्हा"ळ्या विषय आहे म्हणून मला खाण्यासंबधीचे सगळे लेख-दृक-श्राव्य प्रकार आवडतात. अजुन येऊ देत.

जमले तर आम्हाला तात्या सुरमई फस्त करताना, आमटी भुरक्या (??) मारत पिताना एक तुकडा / चीज् अशी एक युट्यूब वर चढवा की हो... ह.घ्या.

मला समर्थभोजनालयात जायची वेळ येईल की नाही माहीत नाही (तसेच खाणावळ हा शब्द, खाण्याची अशी वेळ येऊ नये या अर्थी वाटतो) पण मालवणी जेवण हा प्रकार बाहेर मिळणार्‍या कुठल्याही पंजाबी खाद्यप्रकारापेक्षा कधीच वाईट होऊ शकणार नाही ह्याची खात्री आहे. :-)

असो नशिबाने मालवण, गोवा, अलीबाग येथील काही मित्रपरीवार आहे (ज्यांच्याकडे देखिल भगवंत जेवायच्या वेळेला येतो. नाही म्हणायला आपल्याकडे ३३ कोटी देव आहेत की हो.. :-) )ज्यांच्याकडे २४ बाय ७, ओपन इनव्हीटेश असते.

बाकी असे स्वप्न आहे की बिनचूकपणे हे सुरमई, बांगडा, पापलेट, बोंबिल, कोलंबी, मांदेली, मुडदुशा, गाबोळी, कुर्ल्या इ. (मासळीबाजारात) ओळखता यावेत. पापलेट हमखास ओळखता येतो. मोरी म्हणजे शार्क असे ऐकले आहे. (खरे का?) मासे आम्ही गरुपा, मॅकरेल, सालमन्, सार्डीन्, स्टींग रे असेच ओळखतो पण बोक्याला लाजवेल असे फस्त करतो. ;-) काय करणार समीष आहार ओळख घराबाहेरच ना..

मांसाहार जरी प्रिय असला तरी मत्स्याहाराची गोडी बाकी विकसित झाली नाही. (बघू पुढच्या जन्मी!). 'दादरचे दिवस' हा दळवींचा लेख बाकी मिटक्या मारत वाचला होता, त्याची आठवण झाली.
मुंबईतल्या इतर खाद्यमंदिरांवर पण लिहा. असेच मिटक्या मारत वाचू!
सन्जोप राव

'ही केस आपणच कशी जिंकणार', 'आपले सगळे मुद्दे कसे स्ट्राँग आहेत', हे सगळं सांगायला रामभाऊंना आस्थेने ऐकणारं कुणीतरी हवं असे!

वा तात्या, साधी परंतु सुरेख शब्दरचना! लेख नेहमीप्रमाणेच सहजसुंदर उतरला आहे. आता एकदा समर्थ भोजनालयात जायलाच हवे. -:)

अवांतर - तुम्ही मायबोलीच्या दिवाळी अंकात लिहिणार आहात असे कळले. तुमचा लेख नि:संशय सर्वोत्तम असेल याची खात्री आहे, त्याकरता शुभेच्छा! उपक्रमावर गीत मेघदूताचा तिसरा भाग केव्हा लिहिणार? तुमचं मिसळपाव डॉट कॉम बारगळलं की काय? -:)

--ईश्वरी.

आजानुकर्ण, सहज, संजोपशेठ, ईश्वरी,

लेखाला प्रतिसाद दिल्याबद्दल मनापासून आभार..

आजानुकर्ण,

पण चपात्यांच्या कच्च्या असलेल्या कडा, वरणातील पाणी व डाळ यांचे १०००:१ असे प्रमाण, मऊ पडलेले पापड, न धुतलेले ग्लास आणि जिरेभातात जिर्‍याऐवजी निघणारे किडे, पावभाजीचे बटाटे धुपाटण्याने आपटून स्म्याश करणे, फीस्ट च्या नावाखाली शिर्‍याचा गोळा देऊन नंतर दोन दिवस पगारी बुट्टी मारणे अशा असंख्य पुणेरी खाणावळींचा अनुभव

पुणेरी खाणावळींचे वर्णन बाकी छानच केले आहेस हो! :) पण बादशाही, आणि पेरुगेट पोलिस चौकीजवळचं सदाशिव पेठेतलं पुना गेस्ट हाऊस याला अपवाद आहेत! बादशाहीची आमटी अप्रतिम असते, आणि पुना गेस्ट हाऊसचा स्वयंपाकदेखील सुरेख असतो. पण तिथेदेखील आमटीतल्या डाळीचं प्रमाण अंमळ कमीच असतं हे मात्र खरं आहे! :)

सहजराव,

बाकी असे स्वप्न आहे की बिनचूकपणे हे सुरमई, बांगडा, पापलेट, बोंबिल, कोलंबी, मांदेली, मुडदुशा, गाबोळी, कुर्ल्या इ. (मासळीबाजारात) ओळखता यावेत.

त्याकरता मासळीबाजारात जाऊन एखाद्या कोळणीच्या हाताखाली ट्रेनिंग घ्यायला लागतं! :) गुरुशिवाय विद्या नाही बाबा! मी अश्याच एका कोळणीला माझा गुरू केलं आहे, तूही कर! :)

संजोपशेठ,

मुंबईतल्या इतर खाद्यमंदिरांवर पण लिहा. असेच मिटक्या मारत वाचू!

नक्की लिहीन..

बाय द वे रावशेठ, आज सकाळी माझ्या पहिल्या प्रेमावर चक्कर मारली असता आपला शौकीन चित्रपटावरचा लेख वाचनात आला. सुंदर लिहिलं आहे तुम्ही. काही काही सिनेमे मनाला फक्त निखळ आनंद आणि आनंदच देतात त्यापैकी शौकिन एक! :)

ईश्वरी,

अवांतर - तुम्ही मायबोलीच्या दिवाळी अंकात लिहिणार आहात असे कळले. तुमचा लेख नि:संशय सर्वोत्तम असेल याची खात्री आहे, त्याकरता शुभेच्छा!

अजून विषय डोक्यात घोळतो आहे, परंतु कागदावर निश्चित असं अजून तरी काही उतरलेलं नाही. असो, शुभेच्छांकरता धन्यवाद..

उपक्रमावर गीत मेघदूताचा तिसरा भाग केव्हा लिहिणार?

आजउद्याकडे लिहायचा विचार आहे. सवड मिळाल्यास लिहीन..

तुमचं मिसळपाव डॉट कॉम बारगळलं की काय? -:)

काम सुरू आहे..:)

आपला,
(शौकिनमधला उत्पल दत्त!:) तात्या.

पावभाजीचे बटाटे स्म्याश करताना कपडे धुवायच्या धुपाटण्याचा वापर घामाने निथळणार्‍या अंगाने करणारे आचारी महाराज याची डोळा पाहिल्यानंतर हॉस्टेलच्या मेसमध्ये अगदीच नाईलाज असेल तरच खायचे असे ठरवले

हे महाराज तवा किती तापला आहे हे ओळखण्यासाठी तॊ घाम बोटांवर गोळा करुन त्याचा सपका तव्यावर मारतात आणि होणार्‍या चर्रर्र आवाजावरुन ठरवतात. गावाकड रेवड्या (तिळगुळाची किंचित ढेपेसारखी आकाराची पण लहान ) तयार करताना आचारी गुळ व तिळ यांचे मिश्रणावर चक्क पायाने चिखल तुडवल्या सारखे नाचतात. हगाम्याच्या (मातीतल्या कुस्तीचा फड)वेळी मुलांना रेवड्या फुकट भेटायच्या. चित झाला तरी बी अन जिंकला तरी बी.
प्रकाश घाटपांडे

आज मुंबईतच काय, तर सार्‍या जगात शेट्टी हाटेलांचे साम्राज्य पसरले आहे. अत्यंत महाग दर आणि तीच तीच पंजाबी चव! कधी टॉमेटोच्या मिश्रणात काजू पेस्ट, तर कधी काजूपेस्टमध्ये टोमेटो प्युरी वापरून केलेल्या त्या महागड्या पंजाबी भाज्या! मंडळी, हे सगळं पाहिलं की गिर्‍हाईकाला आस्थेने, घरगुती चवीचे पदार्थ वाजवी दरात जेवू घालणार्‍या रामभाऊंसारख्या किंवा अनंताश्रमच्या खडप्यांसारख्या खानावळवाल्यांचं महत्व लक्षात येतं.
वा तात्या काय सत्य बोललात!
तेच ते खाऊन पार कंटाळा येतो. पण मराठी माणूस त्याची चव सगळीकडे देईल तर मग तो मराठी माणूस कसा हो? या चवी ची चव जगाला मिळावी, या दृष्टीनेही विचार व्हावा!

आशा आहे, समर्थ भोजनालय, गिरगाव, मुंबई-४ हे गिरगाव, मुंबई-४ न राहता, जगभर पसरावे ह्याच आमच्या शुभेच्छा!!

बाकी आपल्या चविष्ट लिखाणाबद्दल आम्ही काय बोलणार? आपण तर सिद्धहस्त आहात!
लेखमाला लवकर येवू देत मुंबईतल्या मराठी खाण्याची ओळख करून देणारी इतकेच!

आपला
खाऊगुल्ल्या
गुंडोपंत

'तीन नट्यांचा फोटो आणि एका ओळीचे लेखन' हे चर्चा म्हणून जिथल्या ध्येय धोरणांमध्ये खपत असेल तिथे तात्याला इतका मोठा डिस्क्लेमर का लिहावा लागतो?
बाकी लेख आणि छायाचित्रे छानच!

तात्याबा समर्थ भोजनालय चा लेख लयी आवल्डा पर एड्रेस जरा डिटेलमधी द्या राव गिरगाव चौपाटीला एक चक्कर झाला पन नयी सापल्ड राव !

अब्दुलकलाम यांच्या केशरचनेचा एक तेवढा मुद्दा सोडला तर तात्या आणि वरूणचे एकमेकांशी पटते! :)महा बी तेव्हढाच मुद्दा असतो बॉ

बाबूराव

वा वा तात्या,
नेहमी प्रमाणेच चविष्ट लेख आहे. वाचून तोंडाला पाणी सुटले.

इकडे जिथे साधा वडापाव नशिबी नाही तेथे बसून असले लेख वाचायला लागणे म्हणजे..असो :)

असेच नेहमी चविष्ट लेख येवू द्या..आम्ही 'मं म्म्' असे लिहिलेले लाळेरे लावून ते आनंदाने वाचू.
-- (खदाड) लिखाळ.

नेहमी फॉरिनच्या देशांत टूर चे दौरे करित असल्याने मी मराठी फारसे वाचत नाही :) (वार्‍यावरची वरात -पुल)

लेख् काय आणि माहिती काय पण् ती तुमच्या सारख्या अस्सल खवय्याच्या लेखणी मुळे वाचायला मिळाले हेच् माझे भाग्य.
मनोगता वरून तर गायब आहात त्यामुळे असे अचानक तुमचा लेख् वाचायला मिळतो आणि ते पण जगप्रसिद्ध् खाणावळी वर म्हणजे मला पर्वणीच.

मामलेदार् ची मिसळ् कधी खिलवताय्, वाट बघतोय तुमच्या निमंत्रणाची, अहो वर्ष होत् आले.

तात्या भक्त
सुमीत, नावा प्रमाणेच असलेला "चांगला मित्र"

बाबुराव,

पर एड्रेस जरा डिटेलमधी द्या राव गिरगाव चौपाटीला एक चक्कर झाला पन नयी सापल्ड राव !

अरे चौपाटीच्या बाजूला जायचंच नाही. जगन्नाथ शंकरशेठ रस्त्यावरील एका गल्लीत ही खानावळ आहे. गायवाडी बस स्टॉपवर उतरलास की कुणीही आजुबाजूचे दुकानदार पत्ता सांगतील. व्हीटीहून, महापालिका कार्यालयासमोरून तुला ६५, ६६, ६९, १२६ या गिरगावात जाणार्‍या बसेस तुला मिळतील. या सर्व बसेस गायवाडी बसस्टॉपवर थांबतात.

लिखाळराव,

असेच नेहमी चविष्ट लेख येवू द्या..आम्ही 'मं म्म्' असे लिहिलेले लाळेरे लावून ते आनंदाने वाचू.

प्रतिसादाबद्दल धन्यवाद लिखाळशेठ. 'लाळेरे लावणे' हा वाक्प्रचार आवडला. अधिक माहितीकरता आमच्या धन्याला गाठला पाहिजे! :)

सुमीतशेठ,

लेख् काय आणि माहिती काय पण् ती तुमच्या सारख्या अस्सल खवय्याच्या लेखणी मुळे वाचायला मिळाले हेच् माझे भाग्य.

प्रतिसादाबद्दल तुझा आभारी आहे, पण भाग्य, पर्वणी असले शब्द वापरून कौतुक जरा जास्तच केले आहेस हो! :)

मनोगता वरून तर गायब आहात त्यामुळे असे अचानक तुमचा लेख् वाचायला मिळतो

अरे बाबा! ते सृजनशील, सर्जनशील, प्रतिभावंत, सात्विक, सभ्य आणि सुसंस्कृत मंडळींचं संकेतस्थळ आहे! आमच्यासारख्या वेड्याबागड्या, शिवराळ अन् असंस्कृत माणसांचं तिथे काय काम? :)

असो,

आपल्या सर्वांचा,
(आभारी) तात्या.

तात्या,

लेख आवडला क्या बात है, हा लेख मुंबईत असतांना वाचायला मिळाला असता तर तात्या कितने दिनो तक 'समर्थ भोजनालय' याद राहिला असता,असो खाण्यालाही नशीब लागते.पुढच्या वेळेस जाईन तर तुमच्या संजयसेठला भेटेन (आणखी काही मुलींची स्थळे आतून त्यांच्याकडे सरकून येईन :) ) मस्त बोटे चाटे पर्यंत खाणावळीत तब्येतीने जेऊन येईन. रामभाऊ,रजनीमावशी,विश्वनाथ्,संजय, कोर्ट कचेरी,कोकणातील माणसे त्यांच्याबद्दलचे लेखन वाचतांना त्यांच्याशी संवाद करतोय असं वाटलं ! खाणावळ संस्कृतीवरचा फारच सुंदर लेख.

तात्या प्राधान्यक्रमाने म्हणाल तर मला ही सारीच माणसं आवडली आणि नंतर माहिती, अर्थात लेखकाची कोणत्याही माणसांवर अन विषयांवर लिहिण्याची ताकद मोठी आहे, हे तर आम्ही केव्हाच मान्य केलं आहे !

खाणावळ संस्कृतीवरचे लेख येऊ द्या तब्येतीने !

मराठी विकिपिडियावर या दुव्यावर समर्थ भोजनालयाची माहिती चढवली आहे. एका कोकणी बाल्याला, मुंबईतील एक कष्टकरी गिरणी कामगार असलेल्या आमच्या रामभाऊंना आम्ही आता आंतरजालाच्या माध्यमातून जागतिक स्तरावर नेले आहे, हीच त्या पुण्यात्म्याला आमची श्रद्धांजली!

सदर लेखकाने विकिपिडियाच्या संदर्भात 'त्या'चे शिष्यत्व पत्करले आहे! :)

तात्या.