संपादक याकडे लक्ष देतील काय?
उपक्रम यामुळे कायद्याच्या कचाट्यात सापडू शकेल असे वाटते.
(किंबहूना लेख प्रकाशिअ झाला आहे त्यामुळे तसा भंग झालाच आहे, त्यामुळे सापडलेच आहे!)

आमचे भाकीत असे कि अशी इष्टापत्ती उपक्रमावर येण्याचे भाग्य उपक्रमाला नाही अशी उपक्रमाची पत्रिका सांगते. फेअर युज नावाचा ग्रह लेखकाच्या व उपक्रमाच्या पत्रिकेत असल्याने तो असे भाग्य वाट्यास येउ देत नाही.
प्रकाश घाटपांडे

माझ्या मते भाषांतराची परवानगी घेतली नसेल तर येथे प्रताधिकार परवानगी नियमाचा सरळ सरळ भंग होतो आहे.

तुमचे मत नोंदवल्याबद्दल धन्यवाद. हे लेखन फेयर यूज अंतर्गत मोडावयाला हरकत नाही. तसेच तुम्ही दिलेल्या दुव्यावरही नॉन-कमर्शियल यूज चालेल असे दिले आहे. कुतूहल म्हणून अधिक शोध घेतला असता भारत सरकारच्या एका संकेतस्थळावर खालील माहिती आढळली

If copyright protection is applied rigidly, it can hamper progress of the society. However, copyright laws are enacted with necessary exceptions and limitations to ensure that a balance is maintained between the interests of the creators and of the community.
....
Subject to certain conditions, a fair deal for research, study, criticism, review and news reporting, as well as use of works in library and schools and in the legislatures, is permitted without specific permission of the copyright owners
....
Some of the exemptions are the uses of the work
1. for the purpose of research or private study,
2. for criticism or review,
3. for reporting current events,
4. in connection with judicial proceeding,
5. performance by an amateur club or society if the performance is given to a non-paying audience, and
6. the making of sound recordings of literary, dramatic or musical works under certain conditions.
....

असो. मला यात अधिक शिरायचे नाही. उपक्रमच्या व्यवस्थापकांना वाटले तर ते योग्य तो निर्णय घेतील.

लेखन व विचार शुचिता म्हणजे काय? नेमकी कळकळ कश्याची?

उपक्रमावर लेखन करतांना लेखन व विचार शुचितेच्या नावाने सदैव जागरूक असणार्‍या (शंख करणार्‍यांकडून?) तरी अशी अपेक्षा नव्हती!

काही मुद्द्यांवरील वैचारिक विरोधाला व्यक्तिविरोधाचे रूप देऊन, संधी मिळेल तेथे पॉइंट स्कोअर करण्याचा प्रयत्न करणे याची तुमच्याकडून अपेक्षा ठेवावी काय? तसेच "लेखन व विचार शुचिता" म्हणजे काय? निराधार दाव्यांना हे कश्यावरून असे विचारणे (उदा. ग्रहयोगांमुळे होणारा रक्तस्राव, देवी, गोवर इ.), संदर्भ मागण्यात केला जाणारा दुटप्पीपणा दाखवणे (उदा. प्रतिसाद), तुमच्या लेखात मांडलेल्या तर्कातील विसंगती (सभ्य वगैरे शब्दात) दाखवणे (उदा. प्रतिसाद १, प्रतिसाद २, प्रतिसाद ३) म्हणजे "लेखन व विचार शुचितेच्या नावाने शंख करणे" असे आहे काय?

यावरून तसेच या प्रतिसादाच्या एकंदर आवेशावरून तुमची कळकळ प्रताधिकार कायद्याविषयी आहे, उपक्रमाविषयी आहे की आणखी कश्याविषयी आहे हे कोणाला वेगळे सांगायची गरज नाही.

भाकितांतला रस आणि 'अंमळ गंमत'

भाकित या प्रकारात आपला रस जागृत झाल्याचे पाहून अंमळ गंमत वाटली.

तुम्हाला कश्यामुळे 'अंमळ गंमत' वाटावी हे पूर्णपणे तुमच्यावर अवलंबून आहे. पण भाकित (फोरकास्ट/प्रेडिक्शन) हे बहुतेक सर्व क्षेत्रात करावे लागतेच. अत्याधुनिक वैज्ञानिक क्षेत्र असो, संगणक व्यावसायिक असोत, बँका/वित्तिय संस्था असोत किंवा छोटे उद्योजक व्यापारी असोत सर्वांना प्रसंगी फोरकास्टिंग करावे लागते. भाकितामध्ये आम्हाला रस आहेच, म्हणूनच कोणीही केलेली भाकिते आम्ही बारकाईने पाहतो, हे निष्कर्ष कसे काढले, याला काय आधार आहे, तर्क काय, काय निरीक्षणे नोंदवली आहेत इ. इ. पण तुम्ही केलेल्या संतती लाभ, जन्म होताना रक्तस्राव इ. दाव्यांना आम्ही तेच निकष लावले तर त्यावेळी तुम्हाला 'अंमळ गंमत' वाटत नाही. इतर काही 'नच संशोधन ही तर कला' अशी भूमिका घेतात. पण म्हणून कोणी "देवी, गोवर इ. रोग विशिष्ट ग्रहयोगाने होतात" असे किंवा "लग्नीराहु म्हणजे पुर्व-ईशान्य, पुर्व, पुर्व आग्नेय भागात संडास, बाथरुम नक्की असणार." असे किंवा "चतुर्थची बुधरास व गुरुची सप्तमात दुष्टी असल्याने मुख्य करुन घराचे प्रवेश व्दार उत्तरेस आणि संकुलाचे मुख्य प्रवेश द्वार दक्षिणेस असणार व मुख्य जीना पश्चिमे कडुन पुर्वकडे असणार" अशी भाकिते करू लागले तर त्याची चिकित्सा करणे आवश्यक आहे, नुसती 'अंमळ गंमत' वाटून कसे चालेल?

विकासदर जितका जास्त तितका देश अधिक पुढारलेला असे अजिबात नसते. किंबहुना सर्व प्रगत देशांचा विकासदर हा किरकोळच असतो. त्यामुळे भारताने विकासदरात चीनला मागे टाकले म्हणजे सरसकट India to overtake China असे म्हणणे हा स्वामिनाथन ह्यांचा चावटपणा आहे.

अगदी बरोबर. स्वामिनाथन असोत किंवा इतर अनेक विशेषज्ञ (विशेषतः वृत्तवाहिन्यांवर येणारे) असोत त्यांच्या विश्लेषणातून विकासदर म्हणजे प्रत्यक्ष विकासाचा निदर्शक असे चित्र उभे राहते की काय असे वाटते. भूतान, इथियोपिया, रवांडा यांचा विकासदर भारताच्या विकासदरापेक्षा जास्त आहे याउलट अनेक विकसित देशांचा विकासदर भारतापेक्षा कमी आहे. त्यामुळे तुमचे म्हणणे अगदी योग्य आहे.

विशफुल थिंकिंग तर आहेच पण काही प्रसंगात मुद्दामून नाट्यमयता आणण्याचा (न्यूजव्हॅल्यू, मॅन बाइट्स डॉग) प्रयत्न केला आहे (टाइम्स ऑफ इंडियाच्या सध्याच्या लौकिकाला साजेसे) हेही जाणवू शकते. उदा. प्रकाशन व्यवसायात भारताचे महत्त्व वाढेल हे पटण्यासारखे आहे पण त्यामुळे भारतीय व्यवसायच पुढे जातील हे काही सांगता येणार नाही. उलट भारतीय ग्राहक मिळाल्याने परदेशी व्यवसाय अधिक वृद्धिंगत होतील असेही होऊ शकते. युनिलिव्हर, पी ऍण्ड जी, ह्युंडाई, सुझुकी, होंडा, नोकिया, सॅमसंग, डेल, एच. पी. इ. अनेक परदेशी कंपन्यांचा वाढत्या भारतीय ग्राहकांमुळे फायदाच होत आहे.

भारत-चीन मधील संघर्षासंबंधीचा मुद्दाही असाच नाट्यमयता आणण्याचा प्रयत्न वाटतो. भारत-चीन दरम्यानचे संबंध ताणले जातील असे वाटत असले तरी नेमका स्वामिनाथन यांनी म्हटल्यासारखा संघर्ष होईल असे वाटत नाही.

मुळात स्वामिनाथन यांनाही नव्या दशकानिमित्त मनोरंजनमूल्य, नाट्यमयता अधिक असणारा, वाचकांनी विथ अ पिंच ऑफ सॉल्ट घेण्यासाठीच लिहिला असावा असे वाटते.

तुमच्या विवेचनाशी सहमत आहे. येत्या दशकात (आणि पुढेही) आफ्रिका खंडातील देश दुर्लक्षिले जाऊ शकणार नाहीत. उलट येत्या काळात नैसर्गिक साधनसंपत्ती आणि उत्पादनांचा मागणी/पुरवठा तसेच भू-राजकीय, सामरिक, सामाजिक दृष्टिकोनातून आफ्रिकेला येत्या काळात अनन्यसाधारण महत्त्व येईल असे अनेक विश्लेषकांचे मत आहे.

त्यांची इतर भाकिते भू-राजकिय संदर्भात आहेत. अफगानिस्तान, पाकिस्तान, इराण, दहशतवाद यावर फारतर नजिकच्या भविष्यात (दोन-तीन वर्षात) काय घडेल याबाबत काही विश्वसनीय भाष्य करणे शक्य आहे पण त्यावर आधारीत निर्णय घेणे हे अनिश्चितता विचारात घेऊनच करावे लागेल.

खरे आहे. इराण संबंधीची टिप्पणी मला रिवर्स-इंजिनियर्ड वाटली :)

भारतात साठे सापडतील -> भारत जगातला प्रमुख नैसर्गिक वायू उत्पादक बनेल -> इराण वायुवाहिनी (जी आधीच विविध कारणांनी प्रसिद्ध आहे) आता उलट्या दिशेने वायू वाहून नेण्यास वापरली जाईल -> इराणला स्वयंउत्पादित गॅस कमी पडेल -> (कारण) इराणची झपाट्याने आर्थिक वाढ होईल -> (जी ) इराणच्या मुल्लांची सत्ता उलथून लोकशाही सरकार येईल (यामुळे शक्य होईल.)

या निमित्ताने भाषांतर इथे दिलेले चालेल हे कळले.

फेयर यूज ("रास्त वापर"?) कश्याला म्हणावे याची व्याख्या अतिशय सैलसर आहे. कदाचित विशिष्ट विवादामध्ये सर्व परिस्थिती/बाजूंचा विचार करून न्यायाधीशांना/निवाडा करणार्‍यांना योग्य तो निर्णय घेण्याचे स्वातंत्र्य असावे यासाठी फेयर यूज चे काटेकोर नियम जणूनबुजून ठरवले नसावेत. उपक्रम सारख्या संकेतस्थळांवर criticism or review, for reporting current events अंतर्गत अश्या लेखांवरील टीका, परीक्षण, चर्चा इ. ग्राह्य धरले जाईल असे वाटते. तसेच अश्या वापरातून अर्थार्जन होत नाही (म्हणजे दुसर्‍यांच्या कल्पना, रचना, विचार, इ. इ. आपल्या उत्पादनात वापरून वगैरे), विना-नफा तत्त्वावर वापर आणि मूळ प्रताधिकार धारकाचे आर्थिक नुकसान होत नाही (उदा. नकली डिव्हिडी, पुस्तके इ. मुळे थेट आर्थिक नुकसान वगैरे) हेही या संदर्भात महत्त्वाचे ठरावे. ("The purpose and character of the use, including whether such use is of commercial nature or is for nonprofit educational purposes" आणि "The effect of the use upon the potential market for, or value of, the copyrighted work " वगैरे. संदर्भः http://www.copyright.gov/fls/fl102.html)

पण तरीही अधिक शंकाकुशंकांना जागा राहू नये म्हणून ठळक मुद्देच फक्त उद्धृत करणे, मूळ मुद्द्यांवर आपली टिप्पणी/टीका इ. लेखातच देणे असे यापुढे आपण करू शकतो.