(बहुधा) मनाच्या शक्ती वाढविण्यासाठी अनेक बीज मंत्राचा वापर होत असतो. उदा. फट्, क्लिम, रिम, र्‍हिम इत्यादी इत्यादी.

दुसरे असे की अनेक देवता, कल्पना या काळानुसार बदलत जातात. उदा. असूर हे पारश्यांच्या धर्मप्रणाली नूसार अहुर म्हणजे देवता होत जातात. उदा अहुरमस्ज म्हणजे वरुण देवता.

विषय चांगला आहे आणि आपले सांगणे येथेच संपले आहे.

अथर्व म्हणजे पुरोहित, या नावाचे एक ऋषी होते. त्यांनी हे वेद प्रकाशात आणले.
अथर्व वेदात एक पृथ्वी सूक्त आहे, इतर देवता आहेत ज्यांचा उल्लेख बाकीच्या तीन वेदांत नाही.

गायत्रीसंबंधी - बाकीच्या तीन वेदांना एक त्रिपाद गायत्री आहे. अथर्ववेदासाठी एक वेगळी गायत्री आहे आणि त्यासाठी वेगळा उपनयन संस्कार आहे.

अथर्ववेद हा उत्तरेकडे अधिक प्रचलित आहे, दक्षिणेकडे कमी. ओरिसात अठरा ब्राह्मण जाती आहेत त्यातील एक जात अथर्वणि(नि)क समजली जाते.
गुजराथ, सौराष्ट्र आणि नेपाळमध्ये काही ठिकाणी अथर्ववेदी लोक राहतात.

प्रश्न, मूंडक आणि मांडूक्य ही उपनिषदे या वेदावर आधारित आहेत. असे म्हटले जाते की मुमूक्षूस (ज्याला सत्य शोधायचे आहे त्यास) मांडूक्य उपनिषद केवळ मोक्षापर्यंत नेऊ शकते.

( हे सर्व चंद्रशेखरेंद्र सरस्वती - कांची कामकोटीचे शंकराचार्य यांच्या पुस्तकातून)

'ॐ फट् स्वाहा' हा मंत्र त्या चित्रपटासाठीच बनवला गेला आहे असे वाटते. फट्‌ हा शब्द अनेक मंत्रांत येतो. हा विघ्नहरणासाठी वापरायच्या मंत्रातला एक बीज शब्द आहे. संध्येतसुद्धा 'अस्त्र्याय फट्‌' हे शब्द येतात. स्वाहा म्हणजे 'मी अर्पण करतो-करते, मी आहुती देतो-देते.'
ओम्‌ शब्द अनेक मंत्रांच्या अगोदर येतो, तो बहुधा वाचाशुद्धीकरता असावा. म्हणजे पुढचे मंत्र शुद्ध उच्चारले जावेत यासाठी घसा साफ करून घेण्यासाठी. त्यामुळे 'ओम्‌ फट्‌ स्वाहा' या तीन शब्दांनी बनलेल्या मंत्राला काही अर्थ नाही आणि असा मंत्र अस्तित्वात नसावा. .
आताच एका संकेतस्थळावर अथर्ववेद हा पर्शियन देशांत अतिशय लोकप्रिय होता असा उल्लेख वाचला. त्या लेखात इजिप्त आणि भारतीय संस्कृतींमधील सृष्टिनिर्मितीच्या उपपत्तींची तुलना केली आहे. त्यात लिहिल्याप्रमाणे इजिप्तच्या प्राचीन ग्रंथांत आणि अथर्व वेदाच्या शतपथब्राह्मणात समान मत मांडले आहे.--वाचक्‍नवी

वाचक्नवी,

मूत्रावरोध व्हावा म्हणून मंत्र आहेत. हा मंत्र पुढे वैद्यकीय उपाय म्हणून मान्य झाला.

हे तुम्ही या प्रतिसादात लिहिले आहे त्याबद्दल अधिक काय सांगता येईल? म्हणजे कोणता मंत्र आणि तो वैद्यकीय म्हणजे कोणत्या उपायांत आयुर्वेदात त्याची गणती केली गेली का?

अथर्व वेदाच्या काळासंबंधी वगैरे अधिक माहिती इथे आहे.---वाचक्‍नवी

१.आजच लोकसत्तामध्ये या शब्दासंबंधी माहिती वाचली.
ऋग्वेदाची माहिती असलेल्यांना होता असे संबोधन असायचे. ओरिसात अश्या लोकांची आडनावे अजूनही प्रचलित आहेत.

महाराष्ट्रात मात्र हा शब्द या अर्थाने प्रचलित नाही.

२.वरील मंत्रातील काही शब्दांना लावला तर व्रात्य अर्थ आहे...

शाक्तपंथाचा उल्लेख आहे आणि बहुधा कथासरितासागर या पुस्तकात वाचल्याप्रमाणे भग हा शब्द स्त्रियांच्या योनी संबंधी वापरात आलेला आहे.

आदिम आणि वेद / असे ग्रंथ निर्माण होताना मनुष्याच्या प्रजननाच्या अवयवाना महत्त्व आहे असे मानण्यात आले असावे आणि हा मंत्र निर्माण झाला असावा.

'ॐ र्‍हीं क्लीं| भगभुगे....' संदर्भ घेऊन सुरू झालेली ही चर्चा अत्यंत आकर्षक आहे. (बारकाईने शोध करून पुष्ट्यर्थ पुरावे देणे सध्या शक्य नाही. क्षमस्व!)

आर्य आणि अनार्य (दस्यू, दास इ.) वेगवेगळे वंश होते अथवा नाही याबद्दल अनेक तज्ञांचे दुमत आहे. डॉ. आंबेडकरांनी ते एकच असल्याचे प्रतिपादन केल्याचे एका संदर्भ लेखात आले आहेच.
माझ्या मताप्रमाणे (जे बहुतांशी प्रचलित आहे-शिवाय 'असे असावे' हे पालुपद प्रत्येक विधानाच्या मागे आहे हे लक्षात घ्यावे.)

तमिळ लोक ज्यांना आज द्रविड म्हटले जाते त्यांची भाषा आणि संस्कृती प्रथम सिंधू- सरस्वती आणि नंतर समुद्राच्या कडेने द्वीपकल्पात पसरली. (इ.स्. पू. १००००पूर्वी). हे लोक सिंधू-सरस्वतीकडे मुख्यतः थेट आफ्रिकेतून आलेले होते. त्यांना (घनदाट) जंगलांमुळे अतिविषारी सर्प, विंचू, हिंस्त्र श्वापदे, भूते-खेते आदि गोष्टींची बाध होती. तसेच ते शेतीमुळे भूमीशी जोडले गेले होते. त्यांच्या पारलौकिक संकल्पना या बाधिक गोष्टींशी, भूमीशी आणि पुनरुत्पादनाशी घट्ट् बांधलेल्या होत्या. याच संस्कृतीत काष्ट-पाषाणाचा देव बनवण्याची परंपरा दिसते. (मूळ आफ्रिकेत अजूनही 'व्हूडू ' समाजमान्य आहे.)
उदा. सप्त मातृका, लिंग, (नंतर) गणपती इ. इ. चित्रविचित्र आवाज काढत बाधिक गोष्टींचा प्रतिबंध करणे हा एक प्रकारचा वैद्यकीय व्यवसाय होता. वेगवेगळ्या वनस्पती आणि पशूंच्या भागांचा वैद्यकीसाठी उपयोग हा याच संस्कृतीचा भाग असला पाहिजे.

त्यानंतर अमु दर्या आणि अफगाणिस्तानचा उत्तर पूर्व भाग यांच्यातून स्थलांतरित झालेले लोक (आर्य) दक्षिणेकडे येऊन सिंधू-सरस्वती संस्कृतीत विलीन झाले. (इ.स. पूर्व १०००० नंतर) तत्पूर्वी त्यांचा बराच कालावधी सपाट गवताळ मैदानी आणि उंच पर्वतीय प्रदेशांमध्ये गेलेला असल्याने त्यांना घनदाट जंगलांपेक्षा आकाश, सूर्य, चंद्र, ग्रहगोल, स्वर्ग इ. या पारलौकिक कल्पना जास्त जवळच्या वाटत. या संस्कृतीतली असलीच तर देवाची मूर्ती म्हणजे सोन्याचे अंडे होती. (हिरण्यगर्भ).या कल्पनांवर आधारित ऋचा एकत्र करून आपण आज ज्याला 'ऋग्वेद' म्हणतो तो तयार झाला असावा. परंतु ते जेंव्हा सिधू-सरस्वती वातावरणाशी समरस झाले आणि जुन्या लोकांमध्ये मिसळू लागले तसे त्यांचे संस्कारही अनिवार्यपणे त्यांच्या वाङ्मयात प्रविष्ट झाले. अर्थातच नंतर निर्माण झालेल्या अथर्ववेदात याच गोष्टींचा प्रामुख्याने समावेश होतो. (मंत्र, तंत्र, योग - या त्रयीतूनच पुढे आयुर्वेद जन्माला आला. आयुर्वेदातील काही वचने जशीच्या तशी अथर्ववेदात आढळतात.)

थोडक्यात अथर्ववेद हा दोन संस्कृतींच्या एकत्रीकरणाचा परिपाक आहे.

"भगभुगे... (ॐ फट स्वाहा)"हा मंत्र सरळसरळ स्त्रीच्या जननेंद्रियासंबंधी (भग = छिद्र?) असलेला आणि त्या इंद्रियामुळे तिला प्राप्त झालेल्या शक्तीचा गौरव करणारा आहे - हे प्रियाली यांनी दिलेल्या रोमन लिपीतील मंत्रावरून दिसते. शक्ती माता अथवा मातृकापूजा हा शाक्त पंथाचा स्त्रोत अथर्वातूनच आला आहे. शाक्त पंथ हा नेहमीच निम्नस्तरीय मानला गेला आहे. तरीही तो मोठ्या प्रमाणावर अस्तित्वात आहे हे अमान्य करता येत नाही.
'गणपती अथर्वशीर्ष ' मध्ये इतिअथर्वणवाक्यम् असा प्रयोग असला तरी तो अथर्ववेदाचा उल्लेख नसून कोण्या अथर्व ऋषीचा उल्लेख असावा.
किंवा गणपती या देवतेला मुख्य विचारधारेत स्थान मिळवून देण्याचा तो प्रयत्न असावा- अथर्ववेद पूर्वीच संस्कृतीत समाविष्ट झाल्याने त्याचा संदर्भ घेतला तर ही अघोर देवतासुद्धा शुभ मानली जावी असा.

'दिग्बंध' हा प्रकार ब्राह्मण संध्या करताना वापरताना दिसतात. (दिशा बांधणे - कुणी अदृष्य शक्ती जवळपास फिरकू नये म्हण्ञ्न)पवित्र कार्ये करताना भुताखेतांची, दुष्टात्म्यांची बाधा होऊ नये म्हणून एक प्रकारचे कवच हे मंत्र निर्माण करतात अशी समजूत आहे.

नारळ किंवा कोहाळे/ भोपळे फोडणे हीसुद्धा अघोर पंथातून सर्वमान्य झालेली रुढी आहे. पर्यायाने ते शाकाहारी बळीच आहेत.

या निमित्ताने एक अनाहुत, अवांतर सल्ला : ज्यांचा मूर्तीपूजेवर विश्वास आहे त्यांनी काली, अंबा, मातृका, ग्रामदेवता, गजानन, शिवलिंग आदि देवतांची पूजा करावी. या देवतांमध्ये लौकिक चमत्काराचे सामर्थ्य असू शकते. विष्णू आणि तत्सम देवतांच्या मूर्तींमध्ये ते गूढतत्त्व वास करत असेलच याची खात्री देता येत नाही.