हा प्रश्न थोडासा ढ वाटेल पण मला ही शंका फार पूर्वीपासून आहे.

तुम्ही अंनिसचे कार्यकर्ते असल्याने आणखीच गोंधळात पडते. ज्योतिष या विषयावर तुमचा विश्वास आहे का? आणि ते तुम्हाला कळतं असा तुमचा दावा आहे का?

प्रश्न गांभीर्याने विचारले आहेत. :)

असे अनेक प्रश्न मला पहिल्या आवृत्ती नंतर विचारले गेले. दुसर्‍या आवृत्तीच्या निमित्ताने...अशी एक भूमिका पोस्ट टाकतो आहे. त्यात काही उहापोह आहे. पुस्तकाचा मुक्तस्त्रोत करण्यासाठी तयारीत आहे. किंबहूनायुनिकोडमध्ये आता तयार आहे. ई बुक स्वरुपात करण्यासाठी राज जैन तयार आहेत. पुस्तक वाचल्यावर कदाचित हा प्रश्न आपल्याला पडणार नाही किंवा वेगळ्या पद्धतीने पडेल. उत्तर देण्याचा तेव्हा प्रयत्न करीन. पुस्तकातल्या अंतरंगाबाबत येथे पुर्वी आपण वाचले असेलच.
प्रकाश घाटपांडे

माझे जेष्ठ स्नेही श्री. माधव रिसबूड यांचेशी वेळोवेळी होणारी अनौपचारीक चर्चा तसेच
ग्रहांकित मासिकाचे संपादक मा. चंद्रकांतजी शेवाळे उर्फ दादा यांचेशी गप्पा मारताना
हे वाचून आपण भाग्यवान आहात हे मनात आले.
अशा लोकंना भेटणेही गुंडोपंतांना मोठे वाटते तेथे आपण त्यांच्याशी चर्चा करत.
आणी अशा या व्यासण्गी व्यक्तीमत्वाशी माझा जालावरून का होईना पण परिचय आहे या कल्पनेनेच मला धन्य वाटते आहे.

आपला
चाहता
गुंडोपंत

घाटपांडे साहेब,
मला ही असंच वाटतं कि ज्योतिष वगैरे मधे काही तथ्य नाहीं, पण तुमच्या सारख्या अभ्यासू लोकांची पुस्तकं वाचली कि कदाचित हे मत बदलू ही शकतं...
ब‌र्‌याच ज्योतिषांचे भाकित खोटे ठरलेले पाहून आता ह्या पुस्तका बद्दल उत्कंठा वाढलेली आहे...
खगोल शास्त्र आणि ज्योतिष शास्त्र ह्या मधे काय गुंतागुंत आहे, हे ही कळेल, तसेच ज्योतिषा ला "विज्ञान" म्हणावं कां? कि ही विद्या (?) फ़क्त अनुमान आणि "लॉ ऑफ़ प्रोबेबिलिटी" वर काम करणांर एक गणित... हे ही कळेल...

सुरेश चिपळूणकर
http://sureshchiplunkar.blogspot.com

प्रकाशराव, तुमची पुस्तकलेखनामागची भूमिका वाचून पुस्तकाविषयी आणि त्यातील चिकित्सेविषयी उत्सुकता निर्माण झाली आहे.

आपला
(वाचनोत्सुक) वासुदेव

पुस्तकाचा मुक्तस्त्रोत करण्यासाठी तयारीत आहे. किंबहूनायुनिकोडमध्ये आता तयार आहे. ई बुक स्वरुपात करण्यासाठी राज जैन तयार आहेत.

तुमचे पुस्तक संगणकीय स्वरूपात येत आहे ही आनंदाची गोष्ट आहे, पण एकेका भागावर, प्रश्नोत्तरावर इथे लेख लिहिलेत तर त्यावर चर्चा होऊन तुम्हाला तुमचा संदेश अधिक चांगल्या प्रकारे वाचकांपर्यंत पोचवता येईल.
आपला
(सूचक) वासुदेव

~ नासतो विद्यते भावो नाभावो विद्यते सत: । ~
"असत्याला अस्तित्व नाही आणि सत्याचा अभाव नाही"

ज्योतिष या विषयावर तुमचा विश्वास आहे का?

जरी प्रियालींचा प्रश्न हा घाटपांडे साहेबांना होता तरी उत्तर द्यावेसे वाटले...

माझा ज्योतिषशास्त्रावर विश्वास आहे पण ते कोणी बघू शकत असेल यावर अर्थात "ज्योतिष्यावर" नाही :-)

बाकी जरा अवांतरः विधीलिखित हा सचिन, यशवंत दत्त, श्रीराम लागू आणि महाभारतात जीने रुक्मीणीचे काम केले आहे तीचा चित्रपट पाहीला आहे का? छान आहे. एकदम आवडला, पण नंतर कळले की तो पण कुठल्या तरी हॉलीवूड सिनेमावर आधारीत आहे आणि मग भारतीय चित्रपटसृष्टीच्या स्वकर्तुत्वान होण्याच्या भविष्यावरील विश्वास उडाला;-)

आपल्याला जे पटत नाही ते सर्व त्याज्य अशी भूमिका न घेता बहुविध दृष्टिकोणातून या विषयाकडे बघण्याची दृष्टि ही मला माझया ज्योतिष प्रवासातूनच मिळाली. अनेक बुद्धिप्रमाण्यवादी फलज्योतिष विरोधक आपल्या मताशी जो पूर्णत: सहमत नाही तो फलज्योतिष समर्थकच आहे असे मानणारे आहेत. तसेच अनेक फलज्योतिष समर्थक हे आपल्याशी सहमत नसणारा तो विरोधक असे मानणारे आहेत. हे पुस्तक फलज्योतिषाचे समर्थन करते की विरोध असाही प्रश्न काही लोकांना पडला. एखाद्या गोष्टीला समर्थन वा विरोध यो दोनच बाजू नसून चिकित्सा नावाची वेगळी बाजू पण आहे. चिकित्सा ही दोन्ही पातळयांची करावी लागते. फलज्योतिष समर्थक वा विरोधक हे आपापल्या व्यासपीठावरुन एकमेकाविरुद्ध आग्रही मतं मांडत असतात. या दोन्ही भूमिका लोकांना एकाच वेळी ऐकायला मिळाव्यात या हेतूने पहिल्या आवृत्तीचे समारंभपूर्वक प्रकाशन केले. त्यात डॉ.नरेन्द्र दाभोलकर यांनी आपला फलज्योतिष विरोधी आणि ज्योतिषरत्न नंदकिशोर जकातदार यांनी आपली समर्थक भूमिका मांडली. तसेच श्रोत्यांनी विचारलेल्या प्रश्नांची दोघांनीही उत्तरे दिली. उत्तरे पटणे वा न पटणे हा भाग निराळा. पण या निमित्ताने एक विचार प्रक्रिया तर चालू झाली. आतापर्यंत फलज्योतिष हा विषय वा ज्योतिषी ही व्यक्ती केन्द्रबिंदू धरुन विरोध वा समर्थन झाले आहे. हा विषय मुख्यत: ज्योतिषाकडे जाणारी व्यक्ती म्हणजेच जातक यांच्या करता आहे. परंतु यांना केन्द्र बिंदू मानून चिकित्सा केली जात नाही. जातक हा चिकित्सकही बनू शकतो अशी भूमिका मांडताना त्याची मानसिक जडणघडण विचारात घेतली आहे. फलज्योतिष हा श्रद्धेचा विषय झाला की चिकित्सेच्या वाटाच बंद होतात. चिकित्सेला प्रवृत्त करण्यासाठी काही तडजोड करणे ही आवश्यक असते. ती तडजोड म्हणजे जातकाला वेळोवेळी समजून घेण्याचा प्रयत्न करणे.
फलज्योतिषातील समर्थक वा विरोधी मते यातील विविध अंतर्प्रवाह मला जवळून पहायला मिळाले. अत्यंत तटस्थ राहून मी फलज्योतिष चिकित्सा केली आहे असे माझे अजिबात म्हणणे नाही. टीकाकार या नात्याने अंतर्विसंगती मांडायच्या झाल्या तर त्या फलज्योतिषीय परिभाषेत मांडाव्या लागतील. त्या फक्त अभ्यासकांनाच समजतील सर्वसामान्य माणूस चिकित्सेपासून पुन्हा वंचितच राहिल म्हणून तो विषय फलज्योतिषीय पातळीवर फारसा मांडला नाही. चिकित्सा करताना दोन्ही बाजू अभ्यासक या नात्याने समजावून घेताना कधी सुसंगतीतही विसंगती आढळली तर कधी विसंगतीतही सुसंगती आढळली. हेच तर मानवी स्वभावाचे वैशिष्टय आहे. मनुष्य हा काही विवेकवाद, मानवतावाद, बुद्धीप्रामाण्यवाद यांचे प्रोग्रामिंग फीड केलेला जैवरासायनिक यंत्रमानव नव्हे. त्याला केवळ बुद्धी नाही तर भावनाही आहेत हे भान ठेवून चिकित्सा करण्याचा प्रयत्न केला आहे.
दुसऱ्या आवृत्तीच्या निमित्ताने वाचकांना काही अधिक माहिती देण्याचा प्रयत्न केलेला आहे.

प्रकाश घाटपांडे

हाताच्या लबाड रेषांवर जाऊ नकोस !
ग्रहांचे दुराग्रह साहू नकोस !
परीश्रमांना विसरू नकोस
कारण
ज्योतीष्याच्या दुकानात
नशीब विकत मिळू शकत नाही !

हा विषय इथे दिसतो आहे हे शतकानुशतकांचा उत्कंठा आणि भय यांचा ससेमीरा अजुनही कायम आहे आणि मानस शास्त्र सामान्य माणसापासून कोसो दूर आहे याचेच लक्षण् नव्हे काय ?

जास्ती ब्लौगींग करणे मनुष्याला कर्महीन, निरर्थक आणि पोकळ बनवते.