वरच्या लेखाचं तात्पर्य काय?

मनुष्य आपल्या स्वार्थासाठी, सोयीसाठी सहज खोटं बोलू शकतो. स्वतःचा वरचढपणा दाखवायचा असेल तर इतरांना ते लहान, पापी, दुष्ट असल्याचे दाखवावे लागते. खोटे बोलून हे सहजसाध्य असते. एकदा माणूस खोटं बोलू लागला की प्रत्येक असत्याला दडवण्यासाठी आणखी खोटं बोलू लागतो, गोष्टी रचू लागतो, दुसर्‍यांच्या मनात अपराधाची भावना जागृत करू लागतो. अशी अपराधी भावना जागृत झाली की इतर माणसे स्वतःला कमी लेखू लागतात. असुरक्षित होतात, गर्तेत जातात. आपल्याला या गर्तेतून बाहेर काढण्यासाठी त्यांना ईश्वराचाच हात लागतो. मग ईश्वर स्वतः प्रकटला नाही तरी आपल्या पुत्राच्या रूपात, प्रेषिताच्या मदतीने, अवतार घेऊन पुन्हा प्रकट होतो (किंवा जो वर खोटे बोलणारा मनुष्य आहे त्याच्या रूपात) आणि तमाम मानववंशाला आपल्या उपकारांच्या ओझ्याखाली आणखी दाबून टाकतो. :-)

माणसाने आपल्या उत्क्रांतीत आपल्या समजानुसार गोष्टी रचल्या त्यांच्याकडे अद्भूत कथा आणि उत्क्रांतीचे साधन म्हणून पाहणे ही एक गोष्ट आणि त्याच्याकडे धर्मादेश म्हणून पाहणे ही दुसरी. नोहाच्या गोष्टीचीच गंमत येथे देते -

पाप केले माणसाने. देवाचे आदेश धुत्कारले माणसाने. मूर्ती, पुतळे तयार केले माणसाने. पूजाअर्चा सुरू केल्या माणसाने, ते करताना कदाचित मुक्या प्राण्यांचे बळीही देत असावाच. देवाची शिक्षा मात्र माणूस, प्राणी, पक्षी, वनस्पती सर्वांना. :-)

ह्या कथासूत्रात फक्त एक मासा , नौकेचं रक्षण कराणारा, भलामोठा मासा-मीन्-मत्स्य ,एक दैवी अवतार टाकला तर कथा जशीच्या तशी ऐकलिये की मी आजीकडुन, विष्णुचा प्रथम अवतार मत्स्य आणि नौकेवाला माणुस मनु म्हणुन!

महाप्रलयाची कथा जगातील बहुतेक सर्व संस्कृतीत आहे. बायबलमधली नोहाची कथा ही आद्य नाहीच कारण बायबल हे इतिहासाच्या दृष्टीने नवे आहे. प्रलयाची कथा माझ्यामते प्रथमतः येते (चू. भू. दे. घे.) ती गिल्गमशच्या कथेत. उत्नपिष्टीम हा त्यातला नोहा. बायबलमध्ये ही जुनीच गोष्ट घासूनपुसून पुन्हा दिलेली आहे.

असो. या भागातून नवे काही मिळाले नाही. नोहाची कथा सर्वांनाच माहित असावी.

ह्यापूर्वीच ही हे सांगणार होतो, सांगायला हवे होते. तुमचे लिखाण वाचण्याची इच्छा झाली. लेखही उघडले पण नंतर धड वाचलेही नाही. वाचू शकलो नाही. साहेब जरा ऱ्हस्वदीर्घाकडे, प्रमाणलेखनाकडे लक्ष द्या की. नाही तर फार ओंगळ वाटते लिखाण. विशेषतः उपक्रमावर. पुढील प्रमाणलेखनासाठी शुभेच्छा.

"तुझं वाचन किती? तू बोलतोयस किती?"
"तुझा पगार किती? तू बोलतोयस किती?"

कधीतरी विरंगुळा म्हणून मी बायबल वाचले आहे. त्यातले साँग ऑफ सोलोमन आवडले होते. काही गमतीदार कथा ज्यात मिठाचा खांब बनणे, समुद्र दुभंगणे, आकाशातून अन्न बरसणे, नोहाची होडी होत्या. पण त्या अगदी थोडक्यात मिळाल्या. आपल्या कडे पुराणे वाचताना मात्र कधी कधी जास्त रंगवून लिहिलेली माहिती मिळते. नवीन करार मात्र थोडा गंभीर वाटला होता. कुराण त्याहून जास्त. जुन्या करारात देवाशी गाठभेट होणे, त्याला मुलाचा बळी देण्याचा नवस करणे, तो नवस न पाळणे अशा गोष्टी आहेत. (अब्राहम/इब्राहिम) त्यात ऐतिहासिकतेचा काही भाग असू शकतो. त्यातला त्यात सॉलोमन (सुलेमान) अब्राहम (इब्राहिम), डेविड (दाऊद?)-गोलियाथ या ऐतिहासिक व्यक्ति वाटतात. मोझेस कदाचित ऐतिहासिक असू शकेल. पण नोहा, त्याची मुले, आदम अव्वाची मुले वगैरे दंतकथेचे भाग (परंपरागत शब्दांनी आलेल्या) वाटतात.

या भागात बायबलशिवाय फारसे वाचायला मिळाले नाही. माझ्यासाठी त्यात नाविन्यही नव्हते. नोहाची कथा काही संस्कृतीत थोड्याफार फरकाने आढळते. हे वर लिहिलेले आहेच. अवांतर: बहुदा मत्स्यावतराची कथा बायबल नंतरची असावी. दशावतार महाभारतात नाही. गीतेत दशावतरांविपरित लिहिले आहे. दशावतार असलेले विष्णु पुराण इस २००-३०० च्या सुमारास लिहिले गेले असावे. (चु.भु.द्या.घ्या.)

तात्पर्य काही नसावे असे मी धरून चालतो. किंवा ते कधीतरी वाचायला मिळेल आणि पहिल्या लेखापेक्षा वेगळे असेल असे धरतो.

प्रमोद

नाही सांगता येणार सध्या.
@प्रियालीतै :- महाप्रलयाची कथा जगातील बहुतेक सर्व संस्कृतीत आहे. बायबलमधली नोहाची कथा ही आद्य नाहीच कारण बायबल हे इतिहासाच्या दृष्टीने नवे आहे. प्रलयाची कथा माझ्यामते प्रथमतः येते (चू. भू. दे. घे.) ती गिल्गमशच्या कथेत. उत्नपिष्टीम हा त्यातला नोहा. बायबलमध्ये ही जुनीच गोष्ट घासूनपुसून पुन्हा दिलेली आहे.
गिल्गमश बद्दल अजुन दोनेक ओळी लिहा की. कुठला हा माणुस? कुठल्या संस्कृतीत त्याचा उल्लेख् आहे? नावावरुन ते आशियायी आणि त्यातही पारशी नाव वाटतय. ग्रीको-रोमन नसावं. बरोबर? जगबुडीची कथा मध्यपूर्वेत, भारतीयांत दिसते,तशीच ग्रीको- रोमन संस्कृतीतही ऐकलिये. चीन्यांच्या कथांत अजुन तरी आढळली नाही.

असो. या भागातून नवे काही मिळाले नाही. नोहाची कथा सर्वांनाच माहित असावी.
कबूल. पण क्रमानं जायचं म्हटल्यावर कथा देणं भागच होतं. त्यातल्या त्यात दोन्ही तीन्ही धर्मांमधील थोडासा फरक स्पष्ट करायचा प्रयत्न केलाय.

@धम्मकजी - ह्या भागात र्‍हस्व दीर्घाचा घोळ झालाय पटापट टंकायच्या नादात. पण पूर्वीच्या सगळ्या भागात मात्र शुद्धिचिकित्सकाची मदत घेतली होती. तरीही ते भागसुद्धा इतके भयंकर वाटतात काय? त्याला पर्याय म्हणुन काय करता येइल? इथुन पुढे मी शुद्ध मराठी शिकुन मग लेख टाकण्याइतका धीर धरवत नाही. पर्याय दिलात तर आभारी राहिन.
हां प्रतिसाद भराभर टंकायच्या नादात माझं शुद्धलेखन बोंबलतं हे मान्य. म्हणुन इतर ठिकाणीही प्रतिक्रिया द्यायचा संकोच वाटतो. पण माझ्याच लेखावर मात्र प्रतिक्रिया देणं भागच असतं. तेही पटापट डोळ्यासमोर येतील ते मुद्दे मांडत, ही घाई मी करतो ती संवाद प्रवाही रहावा म्हणुन.

@ प्रमोदजी:-
कधीतरी विरंगुळा म्हणून मी बायबल वाचले आहे. त्यातले साँग ऑफ सोलोमन आवडले होते. काही गमतीदार कथा ज्यात मिठाचा खांब बनणे, समुद्र दुभंगणे, आकाशातून अन्न बरसणे, नोहाची होडी होत्या. पण त्या अगदी थोडक्यात मिळाल्या. आपल्या कडे पुराणे वाचताना मात्र कधी कधी जास्त रंगवून लिहिलेली माहिती मिळते. नवीन करार मात्र थोडा गंभीर वाटला होता. कुराण त्याहून जास्त. जुन्या करारात देवाशी गाठभेट होणे, त्याला मुलाचा बळी देण्याचा नवस करणे, तो नवस न पाळणे अशा गोष्टी आहेत. (अब्राहम/इब्राहिम) त्यात ऐतिहासिकतेचा काही भाग असू शकतो. त्यातला त्यात सॉलोमन (सुलेमान) अब्राहम (इब्राहिम), डेविड (दाऊद?)-गोलियाथ या ऐतिहासिक व्यक्ति वाटतात. मोझेस कदाचित ऐतिहासिक असू शकेल. पण नोहा, त्याची मुले, आदम अव्वाची मुले वगैरे दंतकथेचे भाग (परंपरागत शब्दांनी आलेल्या) वाटतात.
हो. मलाही अगदि असच वाटतं.

या भागात बायबलशिवाय फारसे वाचायला मिळाले नाही. माझ्यासाठी त्यात नाविन्यही नव्हते. नोहाची कथा काही संस्कृतीत थोड्याफार फरकाने आढळते. हे वर लिहिलेले आहेच. अवांतर: बहुदा मत्स्यावतराची कथा बायबल नंतरची असावी. दशावतार महाभारतात नाही. गीतेत दशावतरांविपरित लिहिले आहे. दशावतार असलेले विष्णु पुराण इस २००-३०० च्या सुमारास लिहिले गेले असावे. (चु.भु.द्या.घ्या.)

भारतीय पुराण, श्रुती ( च् च् ...."श्र "ला "उ " का लावता येत नाहिये?),वेदकालिन व वेदोत्तर वाञ्मय ह्यासाठी उपक्रमी तज्ञांनी कमेंट केलेली बरी. त्यांची वाट बघतोय.

तात्पर्य काही नसावे असे मी धरून चालतो. किंवा ते कधीतरी वाचायला मिळेल आणि पहिल्या लेखापेक्षा वेगळे असेल असे धरतो.
सध्या तरी काही एक असं नाहिये. लिहिता लिहिता आणि इतरांचे माहितीपूर्ण प्रतिसाद वाचुन नक्कीच गवसेल, उलगडत जाइल अशी आशा आहे.

--मनोबा

चीनी पुराणांतही महाप्रलय झाल्याची नोंद आहे. दुर्दैवाने मला बराचवेळ नावे आठवत नसल्याने खूप शोधाशोध करावी लागली. चायनीज ग्रेट फ्लड असे नाव देऊन चटकन सापडले नाही पण आता सापडले.

नुवा आणि फु-ही* हे भाऊ बहीण महाप्रलयातून वाचले. या प्रलयात संपूर्ण मानवजात नष्ट झाली होती. दैवी आदेशानुसार या भावाबहीणीने संतती निर्माण करावी असे ठरले. अधिक माहिती येथे मिळेल.

* Fu_Xi चा उच्चार फु_ही असा मी ऐकला होता** त्यामुळे मी Fuhi असे शोधत होते आणि मला काहीच मिळत नव्हते.

** हा उच्चारही बरोबर नसावा याचा खुलासा माझ्या ख. व.मध्ये.

वरच्या लेखाचं तात्पर्य काय? हे मी मनोबा तुम्हाला नाही विचारले. तात्पर्य काय हे सांगितले आहे. चुकून ब्लॉककोट्स पडले.

फूशि आणि नुवा हे चिनी आख्यायिकेप्रमाणे जगबुडीतून वाचलेले बहिण भाऊ होते. सर्व मानवजात त्यांच्यापासूनच निर्माण झाली.
द्फन करताना प्राचीन चीनमधे शरीराभोवती जे कापड गुंडाळले जात असे त्यावर काही वेळा या फुशि आणि नुवाचे चित्र रंगवलेले आढळते.

दिल्लीच्या राष्ट्रीय संग्रहालयात हे असे दफन वस्त्र ठेवलेले आहे. त्याचे छायाचित्र.
चन्द्रशेखर
Learning is not compulsory... neither is survival.

पुन्हा उच्चार माहित नाही पोपोल वह् की पोपोय् व्ह् पण माया संस्कृतीतील महाप्रलयाचे वर्णन येथे वाचता येईल. नासदीय सूक्ताशीही त्याची ओळख पटवता येते.

नवीनच समजला. माहितीबद्दल प्रियाली, चंद्रशेखर ह्यांचे आभार.

@धम्मकः- हा लेख सोडला, तर मागील बाकी सर्व लेख मनोगताच्या शु चि मधुनच गाळुन घेतलेले आहेत. प्रमाणलेखनाच्या बाबतीत ते अगदि ठणठणित आहेत असा शु चि चा पुन्हा पुन्हा निर्वाळा येतोय. जर ते पटत नसेल तर दुसरा एखादा पर्याय सांगितलात तरं बरं होइल. (नीट प्रमाणलेखन शिकणे हा खराखुरा आणि कायमस्वरूपी उपाय आहे हे मान्य, पण ते तसे शिकणे ही एक बराच काळ चालणारी क्रिया आहे,प्रोसेस आहे.थोड्याशा वेळात होणारा इव्हेंट किंवा घटना नाही.** )
तुम्हाला वाचावसा वाटतोय एखादा लेख हे बघुन बरं वाटलं.

--मनोबा
**माझी बुद्धीमत्ता आणि माझ्याकडे उपलब्ध असणारा वेळ गृहित धरुन.