या पुस्तकात नक्की 'आक्षेपार्ह' मजकूर काय होता हे आठवत नाही. तो असत्य नसावा असं गृहित धरतो, नाहीतर ही बंदी उठली नसती.

बंदीचे कारण मजकुर सत्य असत्य असे नव्हते. सरकारने १५३ व १५३अ या कलमांचा वापर करून बंदी घातली होती.
Laine's Shivaji was, ultimately (months after the book had been withdrawn from the market), banned, the author and the publisher charged under Sections 153 ("Wantonly giving provocation with intent to cause riot") and 153A ("Promoting enmity between different groups on grounds of religion, race, place of birth, residence, language, etc., and doing acts prejudicial to maintenance of harmony ") of the Indian Penal Code. (या दुव्यावरून)

प्रतिसाद संपादित. चर्चेतील मुद्द्यांचा प्रतिवाद करताना असभ्य भाषेचा वापर उपक्रमावर अपेक्षित नाही याची कृपया नोंद घ्यावी. व्यक्तिगत रोखाच्या प्रतिसादांसाठी खरडवही किंवा निरोप सुविधेचा वापर करावा.

वाचक्नवींच्या प्रतिसादाशी पूर्ण सहमत. कुठल्याही पुस्तकावर अथवा कलेवर बंदी घालणे योग्य नाही. ती घालू नये. जर कुणाला त्यातील विचार अयोग्य वाटले तर त्याविरुद्ध आवाज करायचा आणि त्यात जर काही चुकीचे असेल तर तसे सिद्ध करायचा हक्क आहेच. तो कोणी नाकारलेला नाही आणि तसा कोणी बजावला तर कोणी आक्षेप घेण्याचे कारणही नाही. मात्र त्या संदर्भात जी गुंडगिरी झाली ती आक्षेपार्ह आहे. अगदी तशी न होता जर कोणी नुसते पुस्तक जाळले असते तरी ते अयोग्यच होते.

मला देखील या संदर्भात आंबेडकरांच्या "रिडल्स इन् हिंदूइझम"ची आठवण झाली. त्यावेळेस दुर्गा भागवतांचे लेख आलेले लक्षात आहेत आणि ते वाचनीय होते. त्यांनी आंबेडकरांवर टिकेची झोड उठवली पण ती अभ्यासू टिका होती. आणि असेच कायम असावे असे वाटते. त्यावेळेस मी इतर काही रेल्वे स्टेशनांवर अथवा अशीच वाटलेल्या पत्रिका पण पाहील्याचे आठवते, ज्यात आंबेडकरांबद्दल अप्रत्यक्षपणे, पण गैरसमज होऊ शकेल असे लिहीले होते. सुदैवाने त्यामुळे वेडावाकडा भडका उडालेला दिसला नाही...

त्याच संदर्भात जो काही "सिव्हिलाइझ्ड" आक्षेप होता, तो असे (ज्यात भारतातील बहुसंख्यांकाना जो देव वाटतो, त्यावर टिका असलेले) पुस्तक सरकारी मुद्रणालयाने अथवा अनुदानाने छापण्यावर होता. त्यावर शोधलेला "डिसक्लेमरचा" पर्याय मात्र सगळ्यांना स्वागतार्ह वाटला होता.

बदलत्या काळात चित्रपटांवरील सेन्सॉरशीप पण बर्‍यापैकी शिथील झाली आहे. (कधी कधी वाटते दादा कोंडकेंचे चित्रपट पण सभ्य होते ;) ). तर जिथे अभ्यास, व्यासंग आदीची गरज आहे तिथे झुंडशाही होउन न देता अभ्यासाला अभ्यासाने, व्यासंगाला व्यासंगाने उत्तर देण्याची सवय लावणारे प्रौढत्व देखील भारतीय समाजाने आता आत्मसात केले पाहीजे.

--------------
मी या आणि इतर संकेतस्थळावर केवळ "विकास" याच नावाने वावरतो. त्याच्या मागेपुढे उभ्या (||) आडव्या (=), तिरप्या (\\ //) आदी कुठल्याच प्रकाराच्या रेषा नसतात. त्या अर्थाने माझी कुठेही शाखा नाही. :-)

शहाजीमहाराजांनी शिवाजीमहाराजांना आपला मुलगा मानला होता. यानंतरचे सगळे इतर पुरावे दुय्यम ठरतात.

माझ्या आठवणीत पुस्तकाबद्दल जे आले होते त्यात पोर्तुगीज इतिहासकाराबद्दल नव्हते. (आताच गुगलून पाहिते तेंव्हा हे दिसले http://www.complete-review.com/quarterly/vol5/issue1/laine0.htm) "Maharashtrians tell jokes naughtily that Shivaji’s biological father was Dadoji Kondeo Kulkarni" असे वाक्य आहे.

शिवाजी महाराजाच्या राज्यस्थापनेच्या मागच्या उद्दीष्टांकडे लोक वेगवेगळ्या नजरेने बघतात. त्यातील हिंदूधर्मरक्षक ही एक प्रतीमा होय. त्या प्रतीमेबद्दल जेम्स लेनचे पुस्तक असावे. शिवाजी महाराजांच्या सुरुवातीच्या राज्यप्राप्तीच्या घटना या शहाजीप्रेरीत (वा इच्छित) असाव्या. शहाजीमहाराजांवर मलिक अंबरचा प्रभाव (यात गनिमी कावा, रयतवारी, कल्याणकारी राज्य हे येऊ शकतात.) होता. अशी एक मांडणी केली तर ती हिंदूपदपादशाही विचाराच्या विरुद्ध जाते. जेम्स लेनच्या पुस्तकात शिवाजीमहाराजांपेक्षा त्यावरील संकल्पनांचा शोध घेतला होता असे वाचल्याचे मला आठवते. या पुस्तकाचा प्रतिवाद नक्कीच करावा पण बंदी वा आंदोलने म्हणजे वाचायला प्रवृत्त करणारी दिसतात.

भारतात राहून लेखन करायचे असेल तर अमुक एका यादीतील महापुरुषांबद्दल काही वेगळे लिहिता कामा नये असा एक प्रवाद आहे. ही यादी वाढतच चालली आहे. माहिती तंत्रज्ञानाच्या युगात मात्र सहिष्णुता येईल अशी आशा धरतो.

प्रमोद