चर्चेचा प्रस्ताव सुंदर आहे. काळ्या-पांढर्‍याच्या किनार्‍यावरचा पण तरीही रेखीवपणे मांडलेला प्रश्न आहे.

मी हिंसा व अहिंसा असा विचार न करता उपयुक्त व परिणामकारक हा निकष आधी लावतो. गांधीजींनी जो लढा दिला तो संपूर्णपणे अहिंसक नव्हता. त्यांच्या उच्च नैतिक भूमिकेमुळे त्यांना जगाचं व लोकांचं पाठबळ मिळालं. जनता हे त्यांचं शस्त्र होतं. त्यांनी ती भात्यात, म्यानात ठेवली. पण त्यांचं प्रदर्शन करायला ते विसरले नाहीत. गांधींना काही झालं तर अनागोंदी माजेल हे ब्रिटिशांना ठाऊक होतं. त्यामुळे प्रत्यक्ष हिंसा व हिंसेची भीती दाखवणं यात जो फरक होता तो गांधीजींनी केला.

अर्थात absolute पातळीवर हिंसा ही वाईटच. स्वार्थ साधण्यासाठी तर ती फारच वाईट. पण एका समुदायाने आपलं मत जोरकसपणे मांडायचं ठरवलं तर त्याला अनेक मार्ग उपलब्ध असतात. त्यातला कमीत कमी हिंसा वापरून जास्तीत जास्त परिणाम साधणारा मार्ग स्वीकरला जावा. या बाबतीत तो स्वीकारला गेला. त्यांच्या शरीरावर हल्ला करण्यापेक्षा त्यांच्या प्रतिमेवर हल्ला करण्याचा हेतू होता हे स्पष्ट आहे. मुळात हिंसेचा वापर तरुण मुला मुलींवर करून सेनेने पहिला घाव घातला होता. तलवारीचा घाव ढालीवर अडवला तरी बिचार्‍या तलवारधारीच्या हाताला झिणझिण्या येणारच. ढाल आक्रमकपणे वापरून त्याला दूर ढकललं तरी तो पडणारच. किती विचार करायचा?

त्यामुळे मला हे प्रत्त्युत्तर आवडलं. जनतेचाही पाठिंबा मिळेल असं वाटतं.
इतर उपक्रमी काय म्हणतात हे जाणून घ्यायची इच्छा आहे.

राजेश

श्रीरामसेनेने मिडीयासमोर केलेली हिंसा आणि प्रस्तुत प्रसंगातली हिंसा या दोन्ही गोष्टी लोकशाहीची प्रक्रिया मोडलेली असण्याच्या , कायदा-सुव्यवस्थेच्या एकंदर व्यंगात्म स्थितीच्या द्योतक आहेत. भारतात झुंडशाही चालते; पुरेसे गुंड जमवता आले तर कायद्याची यंत्रणा काहीही करत नाही; त्या यंत्रणेला सहज गप्प करता येते ही खरी शोकांतिका. मुतालिकांच्या विरोधात झालेली हिंसा ही, त्यांनी आणि त्यांच्या सेनेने केलेल्या हिंसेपेक्षा अधिक वाईट किंवा अधिक योग्य नाही. आणि या दोन्ही घटना इतरत्र घडत असलेल्या घटनांपेक्षा वेगळ्या नाहीत. अशा स्वरूपाची झुंडशाही शिवसेना-मायनेमइजखान प्रकरणात सुद्धा पहायला मिळते आहे.

थोडक्यात, पात्रे बदलतात, स्थल-काल बदलतात , प्रसंग बदलतात , प्लॉट् मात्र तोच राहातो , बघे तेच रहातात , इतकेच.

श्री मुतालिक यांना कशी का होईना शिक्षा झाली म्हणून आनंद वाटला पण क्षणैकच. जरा व्यापकपणे पाहील्यास हे कृत्य निंदनीय वाटते. महाराष्ट्राला ठाकरे कुटूंबियांनी अशा प्रकारच्या गुंडगिरीचे परिणाम काय होतात याचे चांगलेच धडे दिले आहेत/ देत आहेत.

आपण एक विशिष्ट तत्वप्रणालीचा - लोकशाहीचा - स्वीकार केला आहे. याचा अर्थ आपण एक आदर्श प्रक्रिया व आदर्श परिस्थिती ही ध्येय म्हणून स्वीकारली आहे. यात कायदा हातात घेण्याच्या सर्वच कृती घृणास्पद, झुंडशाही त्याज्य. ही आदर्श व्यवस्था झाली. पण भारतात ती सध्या नाही. भारतात आक्रमकता ही संदेश पाठवण्याची "भाषा" आहे. पण झुंडशाही रोखायची असेल, तिला मर्यादा घालायची असेल, तिला "यापुढे जायचं नाही" असा संदेश पाठवायचा असेल, तर तीच भाषा वापरावी लागते. भाषेतच बदल करायचा, तर ते सांगणं सुद्धा आजच्याच भाषेत होणं स्वाभाविकच आहे. slippery slope, means and ends, violence for peace.. वगैरे अर्गुमेंट्स आहेत, पण तरीही अन्यायाचा प्रतिकार करा असा तुमचा आतला आवाज सांगत असेल तर?

या दोन्ही गोष्टी लोकशाहीची प्रक्रिया मोडलेली असण्याच्या , कायदा-सुव्यवस्थेच्या एकंदर व्यंगात्म स्थितीच्या द्योतक आहेत.

सद्य परिस्थिती काय आहे याबाबत वाद नसावा. ती वाईट आहे हा एक मुद्दा झाला. बंद पडलेल्या गाडीला धक्का मारून स्टार्ट करावी लागते हे नामुष्कीचं लक्षण आहे, कबूल. ती चावी फिरवल्याबरोबर सुरू झाली पाहिजे, हेही मान्य. पण जोपर्यंत ती बंद आहे तोपर्यंत मेकॅनिककडे नेण्यासाठी काय करायचं हा दुसरा प्रश्न आहे. सद्यस्थिती समर्थपणे बदलायची कशी?

आजची परिस्थिती वाईट आहे असं म्हणून धुमसत बसणं; किंवा धक्के न मारता नुसती न चालणारी चावी फिरवत, नव्या आदर्श भाषेत समजावून सांगणं हे दोन्ही पर्याय निरुपयोगी वाटतात.

ज्यांना हे चूक वाटतंय त्यांनी काळे फासून या विषयाला जितकी प्रसिद्धी मिळाली, जितकं जनमत जागृत झालं, तितकंच परिणामकारक दुसरं काय करता येईल हा पर्याय सुचवावा. नाही तर ते केवळ हस्तिदंती मनोर्‍यात बसून खालच्या ठिपक्यांविषयी केलेलं रुक्ष बोलणं होईल.

मुतालिक यांचं राजकीय भविष्य आणि या व्हॅलेंटाइन्स डे ला काय होतंय या लक्ष ठेवण्यासारख्या गोष्टी आहेत असं वाटतं...

हल्ली राजकिय चर्चांवर प्रतिसाद देणे अवघड झाले आहे. :) प्रत्येकालाच आपला मुद्दा बरोबर वाटतो आणि बरोबर असणारे मुद्दे अनेक आहेत. त्यामुळे प्रत्येक मुद्याला अनेक विरोधक आहेत. विरोध करणे जास्त प्रभावी झाले आहे. प्रत्येकाला आपली मांडी उघडी पडायची भिती आहे. म्हणून एकाची उघडी पडली की सगळे जण गलका करतात. कारण यांच्या मांड्यांवरचे लक्ष तिकडे जाईल.
येथे सगळे लोक लोकशाहीचा उदोउदो करताना दिसतात. साध्या संकेतस्थळांच्या लोकशाहीच्या चर्चा आणि कृत्ये काय आहेत हे अनेकांनी अनुभवले आहे. लोकशाहीची व्याख्या स्वतःला समजावता आली आणि आणखी काही जणांना पटवून देता आली तरी खुप झाले.

भारतात कोणी ही उठून काहीही करू शकते म्हणून भारताची लोकशाही महान आहे. मग तो मुतालीक असो, शहारुख असो वा कोणती सेना असो. प्रत्येकाचा उद्देश आपले अस्तित्व दाखवणे आणि कॅश करणे हेच झाले आहेत.

एखाद्याला भारतात प्रेम व्यक्त करायला अजुनही भिती वाटते अथवा एकीला कोणी प्रेम व्यक्त केल्यावर ते मान्य न केल्यास होणार्‍या परिणामांची भिती वाटते. या भितीला लोकशाही मदत नाही करु शकत. पण मग मुतालीक ने भिती घातली तर कोणाला तरी राग येतो. लगेच बिचारी लोकशाही एकदम कोणी बदमाशाने प्रपोज केल्याच्या भितीने दबून जाते. मग तिचे पाठीराखे येतात. त्याला भारतात मानवाधिकार अथवा कायदा म्हणतात. लोकशाही भितीमुक्त होते. मग पुढच्या वर्षी हे पाठीराखे अभय मिळाल्याच्या नशेत येतात आणि मुतालिकला काळे फासतात आणि परत मग लोकशाहीला भिती वाटते. अरे मग या लोकशाहीला अशी सारखी भिती का वाटते? का सगळेचजण तिच्यावर एकसारखे प्रेम नाहीत करत?

पाक्यांचा पुळका आणा, लोकशाही खुष, मुख्यमंत्री बदला, लोकशाही खुष, महागाई पेक्षा परप्रांतियांना संरक्षण देणे हे जास्त महत्वाचे आहे असे म्हणा, लोकशाही खुष. एक सेलिब्रिटी बना आणि लोकलमधून फिरा, लोकशाही खुष. पण त्याच लोकलमध्ये स्फोट होतो, कोणी येऊन गोळीबार करतो, त्यावेळी सुद्धा लोकशाही खुष. जेंव्हा कोणी मुतालिक सारखे गुंड जमा होतात तेंव्हा मात्र लोकशाही नाखुष.

असो, जाता जाता एकच प्रश्न पडतो की या महान लोकशाहीत लोकांना प्रेम व्यक्त करायला एकच दिवस का गरजेचा आहे? बाकीच्या दिवसांमध्ये लोकांना सुद्धा मग इतर दिवसांमध्ये लोकशाहीला वाटते तशी भिती वाटते का?

त्याची मानसिकता गांधीवधानंतर पेढे वाटणाऱ्यांच्या मानसिकतेपेक्षा वेगळी आहे काय?

गांधीवध? वध हा सबळांकडून दुष्टांचा होतो किंवा एखाद्या दुष्ट शासनकर्त्याकडून एखाद्या महत्त्वाच्या व्यक्तीचा होतो अशी माझी कल्पना आहे. राम खर-दूषणाचा वध करतो. बहुधा, ख्रिस्ताला क्रूसावर चढवल्याने त्याचा वध केला असे म्हणता येईल. (माझ्यामते ती देखील हत्याच आहे.) पण वध हा सांगून सवरून किंवा युद्धात केला जातो. आरोपीला वधस्तंभापर्यंत नेण्याचे दाखलेही दिसतील. भगतसिंगाच्या फाशीला वध म्हणता येईल का? किंवा म्हटले जाते का? नसल्यास,

एका ७४ वर्षांच्या निशस्त्र म्हातार्‍यावर अनपेक्षितपणे बंदूकीतून गोळ्या झाडणे हा वध कसा असू शकेल? ते भेकड कृत्य आहे.