8........
9........
10........
इथे कृपया सदस्यांनी भर घालावी.

सदर चर्चेसारख्या जगातील सर्वात महत्त्वाच्या चर्चांना व्यासपीठ उपलब्ध करून देणे.

-Nile

मीमठ्ठा डॉट कॉम

हे अशुद्धलेखन आहे का? ;-)

बाकी चालू द्या. चर्चेत सावकाश भाग घेईन.

फालतू आणि चर्वितचर्वण होऊन शिळा झालेला विषय. बिरबलाच्या गोष्टीप्रमाणे 'कंड' हे सगळ्या प्रश्नांचे उत्तर आहे.
सन्जोप राव
दर्द मिन्नत-कशे-दवा न हुवा
मैं न अच्छा हुवा, बुरा न हुवा

अभ्यासू लेखनाला आणि लेखकांना कुठे प्रोत्साहन मिळताना दिसत नाही.

आपल्या ह्या चर्चेला प्रोत्साहन मिळाल्यास आपण अभ्यासू नाही असा निष्कर्ष निघतो काय?

गाईबैल.कॉम पहा म्हणजे तुम्हाला असे वाटणार नाही.

नितिन थत्ते

सर्वच मराठी संकेतस्थळांवर मराठीचे संवर्धन होते असे मला वाटत नाही. सदस्यांचे संवर्धन मात्र होत असावे. :-) जेथे मराठीचे संवर्धन होते तेथे सदस्यांचे संवर्धन झालेले दिसत नाही. ;-)

असो. चर्चा करायचीच असेल तर ती भलतीकडे नेत राहण्यापेक्षा योग्य मुद्द्यांवर करणे बरे दिसेल. चर्चाप्रस्तावकाने ते नीट मांडावेत.

तुमच्या शीर्षकावरून सकृत्दर्शनी असं वाटलं की तुम्हाला 'मराठी' नावाच्या संस्थळाविषयी चर्चा करायची आहे. पण त्यात मराठी शब्दाभोवती अवतरण चिन्हं (की चिह्वं ?) नसल्यामुळे थोडा गोंधळ झाला. कारण अवतरण चिन्हांशिवाय (अथवा चिह्नांशिवाय) 'मराठी' हा शब्द आला की मराठी भाषेविषयी असतो. चर्चा वाचल्यावर एकंदरीत चर्चेच्या ओघावरून तुम्हाला सर्वसाधारणपणे मराठी संस्थळांविषयी बोलायचं आहे असा अंदाज आला. त्यासाठी माझ्या मते शीर्षकात संस्थळांची (ळा वर अनुस्वार) असा शब्द वापरायला हवा होता.

पुढेही लेखात 'वाढत्या संस्थळामुळे' असा उल्लेख येतो. त्या वाक्यात शिवाय 'या वाढत्या संस्थळामुळे' असा उल्लेख असल्यामुळे जास्तच गोंधळायला होतं. या हा शब्द वापरताना तुम्ही उपक्रमाविषयी बोलत आहात असा भास होतो. की इथेही अनुस्वार राहिलेला आहे व तुम्हाला एकंदरीत सर्व, बहुतांश संस्थळांविषयी बोलायचं आहे? नक्की काय ते स्पष्ट करावं ही विनंती. त्यातही वाढत्या हा शब्द संदिग्ध आहे. तुम्हाला आकाराने, सदस्यसंख्येने वाढत्या म्हणायचं आहे की 'संस्थळांची संख्या वाढत्या' अशा अर्थाने वाढत्या असं म्हणायचं आहे?

संवर्द्धन हा शब्द बरोबर आहे की संवर्धन? याविषयी उपक्रमावरील तज्ञांनी मार्गदर्शन करावं.

पण ही संकेतस्थळे की बघितली की

इथे तुम्हाला की हा शब्द एकदाच वापरायची इच्छा होती असा अंदाज आहे.

माझ्या मते उपक्रमावर लेखन करताना आपल्या लेखनातून गैर अर्थ येणार नाहीत इतपत तरी शुद्धलेखनाची पातळी ठेवावी असा इथल्या सदस्यांचा आग्रह असतो. तेव्हा काळजीपूर्वक लेखन करावे ही विनंती. तुम्ही जर नक्की काय बदल हवे आहेत हे स्पष्ट केलंत तर संपादन मंडळ निश्चितच लेख शुद्ध करून देईल असं वाटतं.

राजेश

द्रौपदीचे सत्त्व माझ्या लाभु दे भाषा-शरीरा
भावनेला येउं दे गा शास्त्र-काट्याची कसोटी

अधिकाधिक लोकांनी आंतरजालावरही मराठी लिहिली, वाचली, वापरली पाहिजे. तरच ती वाढेल. त्यामुळे प्रयोजन काही का असेना नवीन संकेतस्थळांचे स्वागतच करायला हवे.

"तुझं वाचन किती? तू बोलतोयस किती?"
"तुझा पगार किती? तू बोलतोयस किती?"

मराठी संस्थळांमुळे मराठी भाषेचे संवर्धन होते - १००% सहमत. अनेक टुकार लेख येतात पण ते विसरवून टाकायला लावणारा एखादा सुरेखसा लेख, जबरदस्त चर्चाविषय, रम्य कविता येऊन जाते.
फार खोलात शिरायचे नाही कारण वैयक्तिक आहे परंतु जोपर्यंत मला असे संस्थळ सापडले नव्हते, माझे आयुष्य अतिशय उदास आणि एकाकी होते. मराठी ऐकण्यासाठी, वाचण्यासाठी, कोणाशीतरी मराठीमधून "संवाद" साधण्यासाठी तगमग होत असे.
ही संस्थळे माझ्याकरता शब्दशः "लाईफसेव्हरस" आहेत.
___________________
ज्यांना हे सर्व टुकार आहे, कमरेखालचे विनोद वगैरे असे वाटते त्यांच्यावर कोणाची सक्ती नाही येथे यायची. इतरांना आस्वाद घेऊ द्यात एवढीच माफक अपेक्षा आहे.

पाणिनीचा अभ्यास मी केलेला नाही परंतु शाळेत शिकलेल्या व्याकरणाच्या स्मृतीवरून लिहितो.

वृध् (१ आ) (वर्धते) = वाढणे ह्या धातूपासून वर्धन = वाढणे हे नाम निर्माण होते आणि 'त' प्रत्यय लागून वृद्ध = वाढलेला हे भूतकालवाचक धातुसाधित विशेषण निर्माण होते. त्याच मार्गाने वृत् वरून वर्तन आणि वृत्त, नृत् वरून नर्तन आणि नृत्त [नृत्य नव्हे, तो संबंधितच पण अन्य शब्द आहे - महार्हाणि च पानानि यानानि शयनानि च | गीतं नृत्तं च वाद्यं च लभ मां प्राप्य मैथिलि -सुन्दरकांड १८(१०)], शुध् वरून शोधन आणि शुद्ध असे शब्द निर्माण होतात. (नृ अक्षरातून नर् आणि शु अक्षरातून शो कसे होतात हा वेगळाच विषय आहे, त्यात येथे शिरत नाही.)

त्यामुळे 'वर्धन' हेच शुद्ध आहे असे दिसते. मोल्सवर्थने वर्द्धन असा केलेला वापर हा केवळ त्याला माहीत असलेला usage दाखवतो. प्रांताप्रांताच्या उच्चरणवैविध्यामुळे हा अपपाठहि थोडा रूढ आहे - विशेषतः दक्षिण भारतात, पण शुद्ध आणि व्याकरणपूत शब्द 'वर्धन'च आहे

मोनिअर विल्यम्सने केवळ 'वर्धन' हाच शब्द 'वृध्' ह्या धातूशी संबंधित असा दाखविला आहे. 'वर्द्धन' असा काही शब्द त्याने पर्याय म्हणूनहि दाखविलेला नाही.

इथल्या अनेक सदस्यांच्या तुलनेत मी काहीसा नवखा आहे या जालीय दुनियेत पण आता इतपत अनुभवी झालो आहे की श्री.बंडलबोर यानी उपस्थित केलेल्या मुद्यांना उत्तरे देण्याइतपत माझ्या अंगी धाडस निर्माण झाले आहे.

(अ) मराठी संकेतस्थळांची संख्या वाढत्येय : माझ्या नजरेत उपक्रम, मिसळपाव, मी मराठी, मायबोली, मनोगत, पुस्तकविश्व आणि नुकताच महिना पूर्ण केलेले ऐसी अक्षरे अशी एकूण ७ स्थळे आली असून यापैकी 'पुस्तकविश्व' च्या घडामोडी थंडावलेल्या दिसतात तर मी मिपा आणि मनोगतचे सदस्यत्व घेतलेले नाही. मायबोलीवर फक्त वाचनमात्र असल्याने माझ्या दृष्टीने तीन संस्थळे म्हणजे फार होत नाहीत. अन्य सदस्यांचेही अशाच प्रकारचे सदस्यत्व असेल.

मग या तीन ठिकाणी माझ्यावर १. अशुद्धलेखनाचा कधी प्रसंग आला नाही. किंबहुना मी स्वतःच शुद्धलेखनाचा पुरस्कर्ता असल्याने एखाद्या लेखावर अशुद्धलेखन दिसलेच तर मी दुसर्‍या वाचनासाठी तिकडे जातही नाही.
२. कंपूबाजी, ३. उणीदुणी, ४. कमरेखालचे विनोद ~ या तीन प्रकारापासून मी अलिप्त आहे. त्यामुळे त्रास संभवत नाही. कुठे कंपूबाजी आहे का ? हे पाहण्याचेही मी कष्ट घेतलेले नाहीत. गरजही भासत नाही.
५. मित्रमंडळ मोठे करणे : लागू नाही. मित्रच नाहीत (शत्रूचा तर प्रश्नच नाही) त्यामुळे कुणीकुणाला मोठे करण्याचा प्रश्न गैरलागू.
६. विडंबन : डेव्हिल टेक देम्. परत लागू नाही.
७. टुकार चर्चा : असे क्लासिफिकेशन करणार्‍याच्या वृत्तीवर अवलंबून असते. उद्या 'पेट्रोलचे रेशनिंग' या विषयावरील चर्चा 'अ' ला टुकार वाटू शकते तर त्याचवेळी 'ब' ला ती काळाची गरज वाटू शकते. त्यामुळे चर्चांची डीग्री ठरविणे हा ज्याचा-त्याचा हक्क आहे.

(ब) असो. माझ्या नजरेत मराठी संस्थळांचे फार मोठे महत्व आहे आणि मी इथल्या प्रत्येक संस्थळाच्या नियमांचे काटेकोरपणे पालन करीत असतानाच लेखन आणि वाचन दोन्हीचा मनमुरादपणे आनंद घेत आहे, इतके नक्की म्हणू शकतो.

अशोक पाटील

मी (एक सर्वसामान्य माणूस, म्हणून माझ्या मताला फारशी किंमत नाही) असे समजतो कि भाषा हे मनातील विचार व्यक्त करण्याचे एक प्रभावी माध्यम आहे. शुध्द अशुध्द हे गौण आहे. दुसरे मराठीत टंकलेखन किचकटच आहे. लिपीकर या बहुभाषीक प्रणालीत बरीच चांगली सुविधा आहे कारण टंकलेखन करतानाच बटणावर कोणती अक्षरे आहेत हे खाली दिसते. बाकी संकेतस्थळावरील लिखाण महा किचकट वेतागवाणेच आहे. वेगाने करता येते. येथे फारच वेळ लागतो. हे एक महत्वाचे कारण आहे चुकिचे लिहिले जाण्यामागे.
समजून घ्यावे. बाकी मनातील विचार व्यक्त करण्याचे हे प्रभावी माध्यम आहे.

सदानंद ठाकूर
मराठी मधील म्युचल फंडावरिल पहिलेच संकेत स्थळावर मला भेटा
http://www.mutualfundmarathi.com

माझ्या समजाप्रमाणे बहुतेक मराठी चर्चा-संकेतस्थळे हि मराठीचे संवर्धन करण्यासाठी अस्तित्वात आलेली नसून 'मराठी भाशेच्या प्रेमाखातर' अस्तित्वात आलेली आहेत.

'संवर्धन' व 'विकास' ह्या दोन वेगवेगळ्या गोश्टी आहेत.
माझे पूर्वी अस्तित्वात असलेले एक,'मराठी शब्द' व 'श्री.गांगलांची विविध संकेतस्थळे' हि (आपाआपल्या विचारधारेनुसार) संवर्धन व विकास ह्या हेतूने निर्माण झालेली होती.

चर्चा संकेतस्थळांवर शाळेतली शिस्त लादण्यात मुर्खपणा वाटतो. मनोगत हे संकेतस्थळ हे त्या वर्गात मोडते. तिथे एकाच कंसात दोन सर (दाटीवाटीने व छडी घेवून, चूका काढत तर कधी सुधारत) बसलेले असतात. उदा.: (दोन्ही सर)

मराठीचे संवर्धन करायचे म्हणजे नेमके काय करायचे? हा एक मोठा प्रश्न आहे. ह्या प्रश्नालाच पैलू आहेत. तुम्हाला ह्या प्रस्तावातून भाशेच्या संवर्धनाच्या कोणता पैलू मांडायचा आहे.

मी स्वत:ला आभ्यासू लेखक मानतो. (आभ्यास व्यवस्थित मांडता येत नाही हा भाग वेगळा!) पण आभ्यासू लेख संकेतस्थळांवर मांडून मला काय फायदा? हा विचार माझ्या मनात येतोच. परदेशातील काही मंडळी 'प्राणवायू' हवा असतो म्हणून संकेतस्थळांवर येतात तर काही वासरांमध्ये गाय बनून लंगडत येतात. महाराश्ट्रातील मंडळी 'नव्याची नवलाई' म्हणून संकेतस्थळांवर येतात अन इथेच गुरफटून बसतात.

अभ्यास करून लेख मांडायला संकेतस्थळांपासून काही दिवस लांब तरी रहायला हवे. तसे कोणी करताना दिसत नाही. दरदिवशी, तासनतास काही मंडळी अशा संकेतस्थळांवर ठाण मांडून बसून असतात. त्यांच्याकडून आपण वर मांडलेल्या बाबीच व्यक्त होवू शकतात. हि बाजू झाली सदस्यांची.

संकेतस्थळ चालवणारे देखील केवळ टेक्नोलॉजीकल प्रेझेंटेशनमधून आपल्या संकेतस्थळाचे वेगळेपण दाखवू इच्छीतात. चर्चेच्या माध्यमाचा उपयोग करण्यासाठी संकेतस्थळासाठीचा निश्चित हेतू, एक आखलेली योजना दिसून येत नाही. जसे मुंबईत 'अत्रे कट्टा' चालवला जातो. तिथे एक विशय दिला जातो त्या विशयावर कुणीही आप-आपल्यापरीने सगळ्यांसमोर आपल्या शब्दात आपले विचार मांडायचे असतात. असे कोणत्याही संकेतस्थळावर होताना दिसत नाही.
ह्या जगात मोफत मिळालेल्या गोश्टीचा मान राखला जात नाही. तसेच कोणतेही कार्य पैश्याशिवाय पुढे सरकत नाही. आभ्यासपर लेख लिहीले जावेत असे वाटत असेल तर तसेच ते लेख इतरांनी वाचावेत असे वाटत असेल तर वार्शिक फि सदस्यांकडून घेतली जायला हवी. ज्यांना संकेतस्थळांवरील ऍंकर, एखादी संकल्पना तपासणारे, नवख्यांना व्यक्तीगत स्तरावर खरडवहीतून सुचना/ सल्ला देणारे असे कार्य करावेसे वाटते, असे सदस्यांना त्या कामात जोडून घ्यावे.

असेच व्हावे असे नाही. पण अशा प्रकारचा सदस्यांना बांधुन ठेवण्यासाठी संपादकांचा, संचालकांचा प्रयत्न दिसून येत नाही.

८. एखाद्या सुरू असलेल्या चांगल्या संस्थळावर "इतर" पुण्याई वापरून अधिकाराची जागा पटकावणे.
९. नवीन नावाने (ज्याला संस्थळांवर डु.आयडी असे म्हटले जाते) आपल्या कंपूबाहेरच्या (म्हणजे सर्वच, कारण असल्यांशी कोण मैत्री करणार!) सर्व लिहीत्या सदस्यांच्या (ज्यांची संख्या शंभराच्या आसपास असावी) कधी ना कधी कुरापती, खोड्या काढणे, जेणेकरून ते इतर संस्थळांवर अधिकाधिक लिखाण करण्यास प्रवृत्त होतील.
१०. (यामुळे अर्थात आपली जळजळ होईल, पण त्यासाठी खाण्याचा सोडा, सायट्रीक आम्ल इत्यादी गुणकारी रसायने असणारे औषध घेण्याऐवजी) इतरांबद्दल अधिकाधिक तुच्छताभाव दाखवत त्यांना कोको-बियांपासून बनवलेला आबालवृद्धांना आवडणारा पदार्थ घ्या, असले सल्ले देणे.

यामुळे संस्थळे आणि मराठीतर सोडाच सर्व विश्वाचे कोटकल्याण होईल.