तुमच्या विश्लेषणाची पद्धत सुयोग्य आहे. संख्या तपासून बघितलेली नाही.

संस्कृत-प्राकृतावेगळ्या अन्य भाषांमधून काही शब्द मराठीत रूढ झालेले आहेत. त्यामुळे पूर्वी नसलेली काही जोडाक्षरे आता मराठीमध्ये दिसतात. परंतु फक्त तेवढ्या शब्दांपुरतेच दिसतात.

श्+(स् | त् | थ् | द् ) ही जोडाक्षरे मराठीत दिसत नाहीत. उर्दूतून आलेल्या एखाद्या शब्दात असतील - आता पटकन आठवत नाहीत, "कश्ती=नौका" शब्द मराठीत वापरत असतील तर हे उदाहरण होऊ शकेल.

क्ट, स्ट वगैरे जोडाक्षरे फक्त इंग्रजीमूलक शब्दांत दिसतात.

- - -
प्राथमिक संकेत पाणिनीच्या संस्कृतामधील निरीक्षणांपासून घेतला, तर बरीच जोडाक्षरे बाद होतील. मग वर सांगितल्याप्रमाणे मराठीसाठी ग्राह्य असलेले अपवाद पुन्हा निवडून घेता येतील.

उदाहरणार्थ : पाणिनीचा हा नियम घेऊया -
(स्|त्|थ्|द्|न्) + (श्|च्|छ्|ज्|झ्|ञ्) => (श्|च्|छ्|ज्|झ्|ञ्) + (श्|च्|छ्|ज्|झ्|ञ्)
(श्|च्|छ्|ज्|झ्|ञ्) + (स्|त्|थ्|द्|न्) => (श्|च्|छ्|ज्|झ्|ञ्) + (श्|च्|छ्|ज्|झ्|ञ्)

वरील नियमांप्रमाणे डावीकडली जोडाक्षरे कधी बनायचा प्रश्नही उद्भवला, तर उजवीकडचीच जोडाक्षरे वापरातल्या दिसतात. अशा प्रकारे पटकन ग्राह्य नसलेली ३६+३६ = ७२ जोडाक्षरे मिळतात. त्यात फक्त "श्न" वगैरे अपवाद पुन्हा "ग्राह्य" म्हणून ओढून घेता येतात. (तो अपवाद संस्कृतातच ग्राह्य असल्यामुळे पाणिनीनेच तो अपवाद सांगितलेला आहे. पण मराठीत कुठे श्त सापडत असेल, तर तो अपवाद "ग्राह्य" सूचीमध्ये ओढून घेता येईल.)

पाणिनीच्या निरीक्षणातल्या "झलां जश् झशि*" या नियमाचा एक अंश तुम्ही स्वतः विचार करून स्वकर्तृत्वाने शोधून काढला, मराठीत ख्ख वगैरे संस्कृतात ग्राह्य नसलेली जोडाक्षरे ग्राह्य आहेत हे नमूद केले. हे अतिशय कौतुकास्पद आहे.
*नियमाचे आंशिक डिकोडिंग (पूर्ण डिकोडिंगसाठी अन्य डिफाइन-वाक्येही लागतात) :
(क्|ख्|घ्|च्|छ्|झ्|ट्|ठ्|ढ्|त्|थ्|ध्|प्|फ्|भ्|श्|ष्|स्|ह्)
+
(ग्|घ्|ज्|झ्|ड्|ढ्|द्|ध्|ब्|भ्)
=>
(ग्|ज्|ड्|द्|ब्) +
(ग्|घ्|ज्|झ्|ड्|ढ्|द्|ध्|ब्|भ्)
भाषेतील अंतिम रूपात वरील बदल अपरिहार्यपणे होत असल्यामुळे "=>" चिह्नाच्या आदली १९*१० = १९० जोडाक्षरे बाद होतात.

मात्र पाणिनीच्या नियमांच्या यादीमध्ये हॅन्स्पेल-डेव्हलपरकरिता एक कमी आहे. कित्येक अशी जोडाक्षरे असतात, जी तयार व्हायची शक्यताच विचारात घेण्यालायक नसते. त्या जोडाक्षरांचा विचार पाणिनीने केलेलाच नाही.
"ठ्च, झ्ल" ही जोडाक्षरे मराठीत कुठेच लिहिलेली सापडणार नाहीत. (मात्र गंमत म्हणजे प्रमाणबोलीमध्ये हे उच्चार मात्र दिसतात - कुठ्चा, विझ्ला, वगैरे उदाहरणे आहेत.) पण ती जोडाक्षरे शोधून काढण्यासाठी झटपट सूत्रे पाणिनीकडून मिळायची नाहीत. शंतनू करत आहेत, तसा प्रयत्न करून सूत्रे मिळू शकतील.

चार व्यंजने मिळून मराठीत/ संस्कृतात कोणकोणते शब्द बनतात? मला सध्यातरी एकच शब्द मिळाला आहे.
धार्ष्ट्य
इंग्रजीत असे काही शब्द मिळाले.
एक्स्ट्रा, एक्स्प्लनेशन, ऍन्ड्र्यू , एन्फ्ल्युएन्स, इन्स्ट्रक्शन, इन्स्ट्रूमेंट, ऑब्स्ट्रक्शन, एक्स्क्लूझिव्ह, एक्स्प्रेशन
या बाबतीत काही नियम आहेत का? चारापेक्षा जास्त व्यंजनांची गरज एखाद्या जोडाक्षराला लागू शकेल का? की ती कमाल मर्यादा मानून चालता येईल?

बापुराव नाईकांनी त्यांच्या मुद्रणशास्त्रावरच्या पुस्तकात छापखान्यात कोणकोणते खिळे असतात त्यांची एक यादी दिली आहे. त्यांत दोनव्यंजनी ते चारव्यंजनी जोडाक्षरांसाठी लागणार्‍या एकूण ३७८(फक्त) टंकांची जंत्री आहे. त्या नोंदीप्रमाणे सर्वात जास्त म्हणजे ४६ जोडाक्षरे ऋची(रफाराची) आणि त्याखालोखाल 'क्' आणि 'त्'ची प्रत्येकी २२ जोडाक्षरे आहेत, असे दिसते.
चार-पाच व्यंजनी जोडाक्षरांत र्त्स्न्य-र्ष्ट्य शिवाय स्त्र्य(स्+त्+र्+य), त्स्म्य आणि 'मंत्र्याने'साठी लागणारा न्त्र्य देखील दिला आहे. -- वाचक्नवी

>>३७८ टंकांची जंत्री नेटवर कुठे पाहता येईल?<< नेटवर नसेल. पण मी श्री. शंतनू म्हणतील तिथे किंवा उपक्रमावर लिहून पाठवू शकेन. त्यात अडचण एवढीच येईल की माझ्याकडे उपलब्ध असलेल्या फॉन्ट्समध्ये ती जोडाक्षरे नीट टंकित करता येतीलच अशी खात्री नाही. अशा वेळी कदाचित त्या जोडाक्षराचे वर्णन करावे लागेल. उदाहरणार्थ क्र या अक्षराचे वर्णन 'त्रच्या स्वरदंडाच्या विरुद्ध बाजूला कची उजवी वाटी जोडली की जसे दिसेल तसे' असे करावे लागेल. यात थोडाफार वेळ जाईल.

मागे मी एक विपत्र पाठवले होते, ते शंतनूरावांच्या खात्यात जागा शिल्लक नसल्याने परत आले होते. असे होऊ नये यासाठी जिथे खात्रीने स्वीकार होईल असा पत्ता असावा.

नाहीपेक्षा, पुस्तकाच्या पानाचे मी जमल्यास, प्रतिमांकन करून पाठवण्याचा प्रयत्न करीन. एक दोन दिवस लागू शकतील. कुठे पाठवायचे तेवढे माहीत असले की झाले. --- वाचक्नवी

>>अर्क हा शब्द जुन्या खिळ्यांच्या छापखान्यात बनवताना अ + क + रफार अशा तीन खिळ्यांनी बनत असावा.<<
मी वरती निर्दिष्ट केलेल्या मुद्रणशास्त्रावरच्या पुस्तकात दिलेले जर खरे असेल, तर र्क चा स्वतंत्र खिळा होता. ..वाचक्नवी

या दोन अक्षरांवरून कुठेतरी वाचलेली एक गोष्ट आठवली. मोक्षमुल्लरसाहेब जर्मनीमध्ये एका संस्कृत पुस्तकाची छपाई करत होते. त्यांचा संस्कृतलिपी तज्ज्ञ खिळेजुळारी मजकुराचे खिळे जुळवीत होता. त्याच्या समोर ध्द हे अक्षर आले. तो किंचित गडबडला. म्हणाला, हे अक्षर संस्कृतमध्ये असेल असे मला वाटत नाही. कारण हे अक्षर जुळवताना मला डाव्या हाताने उचलायचा खिळा उजव्या हाताने आणि उजव्या हाताने उचलायचा डाव्या हाताने घ्यावा लागतो आहे. साहजिकच माझ्या हाताची फुली होते आहे. असे आजवर झालेले नाही.

मॅक्समुल्लरांनी अक्षर बदलून द्ध असे करून दिले. ..वाचक्नवी

शंतनु तुस्सी ग्रेट हो!
बाकी पुण्याची आणि पुण्ण्याची हे दोन्ही शब्द पुण्याची असेच लिहिले जातात. जर एखाद्याने पुण्ण्याची लिहिला तर तो योग्य की अयोग्य? असे योग्य असल्यास काहि जोडाक्षरे वाढतील का?

ऋषिकेश
------------------
कधी कधी तुम्ही काय बोलताय हे तुम्हालाहि कळत नाहि, इतके तुम्ही हुशार आहात का?

ती ३७८ जोडाक्षरे इतर कुठल्याही प्रकाराने कळवण्यापेक्षा मी इथेच लिहून पाठवत आहे. अशी:

क्‌ + कखचछट, ठणतथन, पफमयर, लवषस, + क्त्य,क्ट्र,क्त्र,क्त्त्व(एकूण २३)(पुस्तकात २२ म्हटले आहे. यांत क्श आले नाही, ते धरले तर एकूण २४). क्+ष ची गरज नव्हती, कारण त्यासाठी क्ष आहे.
ख्‌ + नमयव(एकूण ४)(यांत ख्ख-ख्र धरले नाहीत्, ते धरले तर ६)
ग्‌ + गघजझढ, ढणदधन, बभमयर, लव + ग्ध्य,ग्ध्व(१९)
घ् + नमयरव(५)
ङ्‌ + कखगघङ, नभमयर, वशषह(१४)
च्‌ + चछञमय, व + च्छ्‌ल,च्छ्‌व(८)
छ्‌ + यरलव(४)(छ्छ धरला नाही, धरल्यास ५)
ज्‌ + जझञमय, रव(७)(ज्+ञ ची गरज नव्हती कारण त्यासाठी ज्ञ आहे.
झ्‌ + यव(२)
ञ्‌ + चछजझश(५)(मराठीत ही पाचही लागणार नाहीत कारण मराठी पर-सवर्णऐवजी अनुस्वारच वापरला जातो. पण सोय हवी.)
ट्‌ + कखचछट, ठतथपफ, यरवशष, स(१६)
ठ्‌ + णयव(३)(ठ्ठ धरला नाही तो धरून ४)
ड्‌ + गघजझड, ढदधबभ, मयरलव(१५)
ढ्‌ + णयव(३)
ण्‌ + टठडढण, नमयवस(१०)(यांत ण्ण्य धरला तर ११)
त्‌ + कखटठत, थनपफम, यरवस + त्स्थ,त्स्न,त्स्म्य,त्त्य,त्म्य, + त्क्ल,त्प्ल,त्त्व(२२)
थ्‌ + नयरव(४)(यांत थ्थ नाही, धरला तर ५).
द्‌ + गघडढड, धनबभय, रव + द्व्य,द्भ्य,द्ध्य((१५)(पुस्तकांत १४ म्हटले आहे)
ध्‌ + नयरव(४)
न्‌ + कगचजत, थदधनफ, भमयरव, शषसह + न्न्य,न्त्र्य(२१)
प्‌ + कखचछट, ठतथनप, फमयरल, वशषस + प्‌+त्य(२०)
फ्‌ + य(१)(यांत फ्फ नाही, तो धरला तर २).
ब्‌ + गघजझड, ढदधनब, भयरलव + ब्ज्य,ब्ध्व(१७)
भ्‌ + णनमयर, लव(७)
म् + णनपफब, भमयरल, व(११)
य्‌ + यव(२)
र्‍ (चंद्रकोरीसारखा र) + याहा(२)
र(रफार) + (ञ सोडून सर्व) + र्ग्ग,र्ज्ज,र्म्म,र्त्त,र्द्ध, र्द्र,र्ष्ट्य,र्त्स्न्य,र्ध्व्य,र्य्य, र्ब्व,र्ध्व(एकूण ४६)(यांत अ-आ-उ-ऊ-ऋ यांना रफार देऊन बनवलेली अक्षरे धरली तर ५१)
ल्‌ + कगपफब, भमयलव, शसहळ + ल्भ्य(१५)
व्‌ + णनयरल, व(६)
श्‌ + कचछनप, मयरलव, श(११)
ष्‌ + कटठणप, फमयव + ष्ट्र,ष्ट्व(११)
स्‌ + कखजतथ, नपफमय, रवस + स्त्र्य,स्प्र,स्त्व(१६)
ह्‌ + णनमयर, लव + हृ(८)
ळ्‌ + य(१)
क्ष्‌ + णम(२)
ज्ञ्‌ + ०(०)

एकूण पुस्तकात दिलेली ३७८.(चूभूद्याघ्या). जास्तीची धरून ३७८+१५=३९३....वाचक्नवी

श्री. शंतनूंची १४००(?)(मी १५५९ मोजली!) जोडाक्षरे पाहिली. फाइल अनझिप करायला थोडा त्रास पडला, म्हणून हा प्रतिसाद थोडा उशीरा देत आहे. यादी फारच छान आहे, तिच्यात जर काही जोडाक्षरे राहून गेलीच असतील तर ती शोधायला खूप मेहनत घ्यावी लागेल. घटक अक्षरांचे बहुतेक सर्व क्रमपर्याय विचारात घेतले असतीलच, त्यामुळे विसरून राहिलेली जोडाक्षरे बहुधा नसावीत. मी जी ३७८/३९५ जोडाक्षरांची यादी दिली आहे त्यांत र्‍हा आणि र्‍या हे दोन अपवाद वगळतां, काना-मात्रा-वेलांट्या-अनुस्वार विचारात घेतलेले नाहीत. त्यामुळे ती यादी छोटी आहे.

काही चुकीचे शब्द सापडले. फलशृती, शृंखला, पार्श्वभूमी हे शब्द अनुक्रमे फलश्रृती, श्रृंखला, पाश्वभूमी असे लिहिलेले सापडले. श् ला एकदा ऋ लावायचा म्हटले की आधी र लावायला नको. ही चूक आजकाल सार्वत्रिक आढळते. बहुधा त्यांच्या कळफलकावर 'र' न जोडलेला श्र नसावा.

अस्खलित हा अस्स्खलित असा दिसला. व्यवस्श्या, दिग्मूढ(दिड्मूढ), पुनर्प्रकाशन(पुनःप्रकाशन), मेह्बुब(मेहबूब), निदिर्ष्ट(निर्दिष्ट), हे काही किरकोळ दोष पहिल्या वाचनात मिळाले. ---वाचक्नवी

चिं.वि.जोशींच्या कथेतील वराची आई लग्नसमारंभात विहिणीला काय म्हणते ते ऋषिकेशांना आठवत असेल. ती म्हणते "आम्ही कुण्ण्णाकुण्ण्ण्णाच्या मिंध्या नाही आहोत." हे ण्ण्ण्ण अक्षर विचारात घेतले की जोडाक्षरांची संख्या भरपूर वाढेल. अगदी ऋषिकेशांच्या मनासारखे होईल.---वाचक्नवी

युनिकोडमध्ये प्रत्येक अक्षरासाठी एकेक कोड आहे. पण स्वरांची बाराखडी व जोडाक्षरांसाठी वेगळी व्यवस्था नाही. खिळ्यांमध्ये जोडाक्षरांची चांगली सोय आहे पण स्वर हवे तसे लावून घ्यावे लागतात. प्रत्येक व्यंजन, जोडाक्षर आणि स्वरासाठी एक संकेतांक दिला तर त्याचे बरेच फायदे दिसतात. सांकेतिक भाषेत एकमेकांशी संवाद साधू शकू. मुख्य फायदा संगणकाला होईल. कॉम्पुटरवरील डेटा अंकांच्या स्वरुपात साठवून ठेवला तर फारच कमी जागेत खूप पाने साठवता येतात. तसेच शोध सोपा होईल. ऑपरेटिंग सिस्टिटम, फॉन्ट यांची काळजी करावी लागणार नाही.
उदाहरण म्हणून खाली दिलेले वाक्य संकेतांक वापरून कसे लिहिता येईल ते पाहूया.

मी तुझ्यावर प्रेम करतो

HTML: 2350+2368 2340+2369,2333+2381+2351+2366,2357,2352 2346+2381+2352+2375,2350 2325,2352,2340+2379

Unicode: 092e+0940 0924+0941,091d+094d+092f+093e,0935,0930 092a+094d+0930+0947,092e 0915,0930,0924+094b

Machine code for devnagari: 35352542 35351652+3592622+35352912+35352712 21352772+35352512 3535112+35352712+35351692

यातील मी या शब्दाच्या संकेतांकाची (35352542) फोड अशी:
३५३५ याचा अर्थ पूर्णपणे जोडाक्षरविरहित
२५ याचा अर्थ "म" वर्णमालेतील पंचविसावे अक्षर कचटतप - पफबभम (५*५=२५)
४ याचा अर्थ "ई" चौथा स्वर (अ आ इ ई)
२ याचा अर्थ अनुस्वार नाही.
_____
झ्या या अक्षराच्या संकेतांकांची (3592622) फोड :
३५ याचा अर्थ एकच जोडाक्षर
९ क पासूनचे नववे अक्षर झ (क् ख् ग् घ् ङ् च् छ् ज् झ्)
२६ सव्वीसावे अक्षर य
२ दुसरा स्वर "आ"
२ याचा अर्थ अनुस्वार नाही. झ्यां साठी कोड झाला असता 3592621

यासाठी प्रत्येक व्हेरिएशनची मिळून सुमारे ९ लाख कॉम्बिनेशन्स बनू शकतात. ३ व्यंजनांची जोडाक्षरे विचारात घेतली आहेत. ४/५ व्यंजनांची जोडाक्षरे जवळपास नाहीतच. चौथे व्यंजन जोडले तर काही लाख अक्षरे विनाकारण तयार होतात आणि त्यातली लागणारी असतात फक्त २ किंवा ३. अर्थात संगणकासाठी असे शब्द जोडून याद्या तयार करणे म्हणजे माऊसचा मळ आहे.

http://code.google.com/p/hunspell-marathi-dictionary/wiki/Jodakshar

वर दिलेल्या गुगल कोडच्या पानावर akshar_list हे टेबल कसे बनवायचे याचा कोड दिलाच आहे. संगणकाच्या सोयीने डेटा साठवण्याचा आणखी एक पर्याय असे याचे सध्याचे स्वरूप आहे. कोणाला उपयोग झाला तर उत्तम नाहीतर, गाजराची पुंगी....