यू ट्यूब सारख्या संकेतस्थळांवर जरी सदस्य काहीही चढवू शकत असला तरी इतरांना त्याबद्दल तक्रार करण्याची "Report Abuse" "Flag as improper" अशी सोय असते. तशा तक्रारी आल्यावर बहुधा ते मटेरिअल उडवून टाकले जाते.

तशी काही सोय करता येईल काय?

संकेतस्थळाच्या स्वतःच्या कायदेशीर सुरक्षिततेच्या दृष्टीनेही या बाबत काही काळजी घेणे गरजेचे वाटते. उपक्रमाने त्या बाबीचा विचार केलाच असेल.

नितिन थत्ते

.

ज्योतिष्याच्या नावाखाली कुठलाही आधार नसलेले गैरसमज पसरवणे ह्यामुळे समाज स्वास्थ्याला हानी पोहचू शकते. एखाद्या मुलीचे लग्न मोडणे ह्यापासून ते एखाद्याला प्राण गमावयास लागणे इथपर्यंत भीषण परिणाम अश्या लेखनाने होऊ शकतात. त्यांमुळे अश्या लोकांना गजाआड करणे आवश्यक आहे.

आजतरी या गोष्टीसाठी कायदा नाही.झाला तरी गजाआड करुन हे प्रश्न सुटणार नाहीत. ड्रग ऍन्ड मॅजिक रेमिडि ऍक्ट नुसार हे सिद्ध होणे अवघड आहे. हा कायदा पुरेसा नाही म्हणुनच अंनिसला जादुटोणा विरोधी कायदा करण्यासाठी स्वतःच्या गालावर् थप्प्पड मारुन घ्या, रक्ताने मजकुर लिहा अशा सवंग गोष्टीचा आधार घ्यावा लागतो.
ढोंगी ज्योतिषाविरुद्ध कायदा पास करुन घ्यावा अशी मागणी चित्रमय जगत च्या जानेवारी १९२१ च्या अंकात सत्यान्वेषी यांनी केली आहे.
उपक्रमावर यापुर्वी याची चर्चा झाली आहे. सुरेश चिपळुनकरांचा प्रस्ताव होता. http://mr.upakram.org/node/864
प्रसारमाध्यमातील नमुन्यादाखल या जाहिराती पहा १०१ टक्के ग्यारंटीची भाषा. ज्योतिष हे इतर वस्तु प्रमाणे विकले जाणारे प्रॉडक्ट आहे. मग जाहीरात आलीच. सातत्याने जनप्रबोधन करत राहणे हाच यावरील् उपाय आहे. प्रबोधनासाठी आपणही हीच तंत्र वापरली पाहिजे.

प्रकाश घाटपांडे

ज्योतिषाच्या नावाखाली कुठलाही आधार नसलेले गैरसमज पसरवणे ह्यामुळे समाजस्वास्थ्याला हानी पोचू शकते. एखाद्या मुलीचे लग्न मोडणे यापासून ते एखाद्याला प्राण गमावयास लागणे इथपर्यंत भीषण परिणाम अश्या लेखनाने होऊ शकतात. अश्या लोकांना गजाआड करणे आवश्यक आहे.
अवांतर : मी ज्योतिषावरचे लेखन वाचत नाही. परंतु प्रतिसाद मात्र करमणुकीकरता वाचतो. आपल्या लेखामुळे असाच एक विचार डोक्यात आला :
प्रवास कंपन्या यात्रेकरूंना लुभावण्याकरिता आकर्षक जाहिराती देतात.तुमचे भविष्यातले दिवस सुखाचे जातील असे भाकित करतात. याला कुठलाही शास्त्रीय आधार नाही. अश्या प्रवासामुळे (अपघातात) एखाद्याचा हातपाय मोडणे यापासून ते एखाद्याला प्राण गमावयास लागणे इथपर्यंत भीषण परिणाम होऊ शकतात. अश्या प्रवासी कंपन्यांच्या संचालकांना गजाआड करणे आवष्यक आहे.
शरद

समाजाला हितकारक अशी कोठलीही गोष्ट कायदा करून साध्य होतेच असे नाही. त्यातील पहिली मेख अशी आहे की कायदा कोणी करायचा? ते अधिकार ज्या विधीमंडळांकडे असतात त्याच्या सदस्यांनाच ते पटलेले नसते. त्यानंतर दुसरी मेख म्हणजे त्या कायद्याची अंमलबजावणी कोणी करायची? ती करणारी यंत्रणा सक्षम असायला हवी तसेच सजग असणे आवश्यक आहे. तिसरी गोष्ट म्हणजे कायद्याचे उल्लंघन करणार्‍याला जास्तीत जास्त किती दंड करता येईल? तो दंड भरण्याची तयारी असलेले लोक उघड उघड कायदेभंग करतात आणि वर त्याची फुशारकी मारतात हे आपण रोज पहात आहोत. शिवाय मानवी मूलभूत हक्क वगैरे मुद्दे काढणारे लोक आड येतात. त्यामुळे कायदा हे अशा बाबतीत मुख्य शस्त्र वाटत नाही.
आंतर्जालावर कोणी काय लिहावे याला निर्बंध राहिलेला नाही हे खरे आहे, पण ते स्थळ चालवणार्‍या लोकांना थोडी काळजी वाटत असावी आणि अधून मधून ते त्यासंबंधी सूचना आणि मार्गदर्शन करत असतातच, कधी कधी नियंत्रणाचा बडगाही उगारतांना दिसतात.

मानवाधिकाराचे वैश्विक घोषणापत्रात म्हटल्याप्रमाणे-

कलम १९ प्रत्येकास मतस्वातंत्र्य व भाषणस्वातंत्र्य असण्याचा अधिकार आहे. या अधिकारात कोणतीही ढवळाढवळ न होता मत बाळगण्याच्या स्वातंत्र्याचा , तसेच कोणत्याही माध्यमातून व सीमांचा विचार न करता माहिती व विचार ग्रहण करण्याचा प्रयत्न करणे, ती मिळवणे व इतरांना ती देणे यासंबधीच्या स्वातंत्र्याचा समावेश होतो.

[अधिक माहिती पाहा मराठी विकिपीडिया]

दुसरी गोष्ट;व्यक्तीचे स्वातंत्र्य,बोलणे,लिहिणे,राहणे, वागणे, हे आणि इतर या सर्व आधुनिक संकल्पना असून त्यात अधिक खुलेपणा असला पाहिजे, त्याचे समर्थन केले पाहिजे. व्यक्तीचे हक्क आबाधित राहिले पाहिजे.

तिसरी गोष्ट; समाजाच्या हिताला बाधा होणारी गोष्ट संकेतस्थळावर होते का ? तसे होत असेल तर त्याला प्रतिबंध करण्यासाठी मालक आणि संपादकमंडळाचे काही धोरण असले पाहिजे. त्याहीपलिकडचा विचार असेल तर त्याला कायद्याद्वारे प्रतिबंध घालता येत असावे,असे वाटते. 'सामाजिक हीताचे' स्वरुप व्यापक असून बाधा कशामुळे येऊ शकते त्याच्या सिमा निश्चित करणे सापेक्ष आणि तितकीच अवघड गोष्ट वाटते.

संकेतस्थळांवर कायदेशीर कारवाई करता येणे शक्य आहे का?
नाही. संकेतस्थळे खाजगी स्वरुपाची असल्यामुळे त्यावर शासनाचे काही नियंत्रण नाही. त्यावर काय असावे आणि काय नसावे, हे संपूर्ण स्वातंत्र्य संकेतस्थळ मालकाचे आहे. असे वाटते. उदा. सनातन सारखी संस्थळे सतत काहीएक विचार पेरत असतात.अशा प्रकारची अनेक वेगवेगळी संस्थळे दिसून येतील. आणि आपापले विचार तिथून प्रसारित करत असतात. अर्थात हिंसा, कौर्य, द्वेष,विंध्वस, या विषयीचे आणि इतर अनुषंगिक विचार कायद्याच्या चौकटीत येऊ शकतील असे वाटते.

-दिलीप बिरुटे

नावडत्या लेखनावर टीका करणे ह्यात काहीही अयोग्य नसले तरी जर एखादे लेखन समाजात अंधश्रद्धा फैलावणारे लोकांची दिशाभूल करणारे आणि सामाजिक स्वास्थ्याला बाधा आणणारे असेल तर असे लेखन एक नैतिक जवाबदारी म्हणून संकेतस्थळ चालकांनी काढून टाकायला नको का?

ज्योतिषशास्त्र हा समुदाय धोंडोपंत या सदस्याने सुरु केला ते देखील हे असेच लेख टाकत. ते अद्यापही उपक्रमावर शाबूत आहेत. तेव्हा संजीव नाईक यांना आपपरभाव ;-) नको.

जर काही बदलायचेच झाले ज्योतिषशास्त्र या समुदायाची व्याख्या आणि उद्देश बदलावे. जेणेकरून भविष्यात अशा लेखांवर संपादन आणता येईल.

छान, माहितीपूर्ण चर्चा! :)

आपला,
तात्या अभ्यंकर,
मालक, मिसळपाव डॉट कॉम.

न लगे मुक्ति आणि संपदा, मिसळसंग देई सदा!