भारताने विस्थापितांना आश्रय बहुधा (भारताला मान्य आलेल्या) आंतरराष्ट्रिय कायद्याखाली दिला असावा. हिंदू म्हणून दिला नसावा. मटा मधल्या बातमीतून नीट कळत नाही.

(पाकिस्तानातील आश्रितांसाठीचे विशेष कायदे बहुधा १९४७ च्या आसपास लागू होते - त्यानंतर किती वर्षांसाठी ते नीट आठवत नाही. हे कायदे बहुधा धर्मनिरपेक्ष होते, पण बहुतांश हिंदूंनी फायदा घेतला. शिवाय मोठ्या प्रमाणात शिख. थोडेफार ख्रिस्ती, पारशी असतील.)

इदी अमीनने आफ्रिकेतून हकलल्यानंतर बहुतेक भारतीय वंशाचे लोक (त्याने हिंदू-मुसलमान भेद केला नाही - ८०,००० घालवले) भारतात आले नाहीत. आजूबाजूचे आफ्रिकी देश, कॅनडा, यूके, यूएस येथे गेले.

मला वाटते, जुलूम असह्य झाल्यावर पळून कुठे जायचे, त्याबद्दल लोकांवर भौगोलिक आणि सांस्कृतिक बंधने असतात. तमिळ रेफ्युजी बहुसंख्य हिंदू होते, तरी काही लहान प्रमाणात मुसलमान, ख्रिस्ती देखील होते. तिथे त्यांना तमिळनाडूशी भौगोलिक आणि सांस्कृतिक जवळीक होती.

मला वाटते, या मुद्द्याबाबत गंभीर चर्चा होऊ शकते, पण भारताची घटनात्मक धर्मनिरपेक्षता या चर्चेत पूर्णपणे अवांतर आहे. भारतात बहुसंख्य हिंदू असल्यामुळे आजूबाजूच्या देशातल्या हिंदू लोकांना भारताबद्दल सांस्कृतिक आणि भौगोलिक जवळीक वाटते, हा मुद्दा अवांतर नाही.

(शेपूच्या भाजीचा मुद्दा असा - लोकांच्या मानसिकतेचे स्वातंत्र्य आहे. त्याच्याबद्दल घटना उदासीन आहे. कायदा धर्मनिरपेक्ष, गोरेपणा-निरपेक्ष, डावखुरेपणा-निरपेक्ष, वगैरे, आहे. त्याच प्रमाणे भाजीची-आवड-नावड-निरपेक्ष. त्याचा असा अर्थ नाही की लोक स्वतःहून धार्मिक द्वेष करत नाहीत, फक्त गोरीच बायको हवी असे मनात ठेवत नाहीत, डाव्या हाताने खाणार्‍या मुलाला उजव्या हाताने खायला सांगत नाहीत... या सर्व बाबतीत कायद्याला देणेघेणे नसते. माझ्या आईने मला, माझ्या भावाला उजव्याच हाताने जेवायला सांगितले. त्यामुळे भारतात कायदा उजवेखोर-डावेखोर भेद करतो, असा विचारही मनात येत नाही. त्याच प्रमाणे कोणी धर्मद्वेष्टा/धर्ममार्तंड भेटला, तर "भारताचा कायदा धर्मनिरपेक्ष आहे" हा विचार गैरलागू आहे. पण समाजात हिंसा थांबवणे, आणि सुव्यवस्था राखणे, याबाबत कायदे आहेत. मग कोणी कन्नड-तमिळ लोक बेंगळुरात जुंपले आहेत, की हिंदू-मुसलमान मिरजेत, कायद्याला व्यवस्था राखण्याची दखल घ्यावी लागते. मग भारतीय घटना कायदा कन्नड-विरुद्ध-तमिळ-भाषा-निरपेक्ष आहे, धर्म-निरपेक्ष आहे, हे ना इथे ना तिथे - पूर्णपणे अवांतर.)

नास्तिक म्हणजे नक्की काय म्हणायचे आहे आपल्याला?

नास्तिक या शब्दाचा अर्थ म्हणजे असे लोक जे "वेद-वाक्य" प्रमाण मानीत नाहीत. वेद-वाक्य प्रमाण मानणरे लोक आस्तिक म्हणवतात.

माझ्या मते तुम्हाला "निरिश्वर-वाद" म्हणायचे आहे..

निरिश्वरवाद हा आस्तिक आणि नास्तिक, दोन्ही विचारधारांमध्ये सापडतो.

निरिश्वरवादी आस्तिक मार्ग म्हणजे सांख्य, योग, न्याय, वैशेषिक, पूर्व मिमांसा. या मार्गांमध्ये ईश्वर हे गृहितक अमान्य करण्यात आलेले आहे. ईश्वरवादी आस्तिक मार्ग म्हणजे उत्तर मिमांसा, वेदांत, तंत्र. "योग" या मार्गाला केवळ एका श्लोकामुळे इश्वरवादी म्हणता येइल, एरवी योग आणि ईश्वर यांचा संबंध फारसा नाही. भक्ती वगैरे द्वैत वेदांत या मार्गाचे अंग आहे. वेदांत हे अद्वैत, विशिष्टद्वैत, आणि द्वैत या तीन उपशाखांमध्ये विभागलेले आहे.

निरिश्वरवादी नास्तिक मार्ग म्हणजे बौद्ध, जैन, आजीविक, चार्वाक इत्यादी.. इश्वरवादी नास्तिक मार्ग म्हणजे शीख. हे सगळे "मोक्ष-मार्ग" आहेत. आयुष्यातील धर्म-अर्थ-काम या तीन पुरुषार्थांशी या मार्गांचा फारसा संबंध येत नाही.

मुसलमानांनी आस्तिक-नास्तिक सरसकट सर्व लोकांना हिंदू म्हणून ओळखले. ईंग्रजांनी सर्व आस्तिक मार्गांना "हिंदूईझम" या नावाखाली विभागले.

भारतीय दृष्टीकोनातुन जर पाहिले तर हे सगळे मोक्ष-मार्ग आहेत, जी अत्यंत वैयक्तिक बाब आहे.

आयुष्याच्या धर्म-अर्थ-काम-मोक्ष, या ४ पुरुषार्थां पैकी धर्म आणि अर्थ, हे दोनच अंगे शासनाच्या हस्तक्षेपाखाली येतात. त्यामुळे तसे पाहिले तर भारतीय जीवनपद्धती वस्तुतः "सेक्युलर" आहे. हा सगळा घोळ "हिंदुईझम" या सापेक्षतः नवीन प्रक्षिप्ता मुळे घडला आहे. आणि याला कारणीभूत इस्लामची चुकीची ओळख, होय. सांख्य, योग, बौद्ध, शैव, वैष्णव सारखा इस्लाम काही फक्त एक "मोक्ष-मार्ग" नाही. इस्लाम वस्तुतः एक सामाजिक आणि राजकीय विचारधारा आहे जी "ईश्वर" या संकल्पनेचा उपयोग केवळ सोयीपूरता करते. ती "सोय" म्हणजे मध्ययुगीन अरेबियातील लोकसंग्रह. "ईश्वराच्या" नावाखाली मुहम्मदाने संग्रहित केलेल्या अरब लोकांची socio-political doctrine म्हणजे इस्लाम.

पश्चिम आशिया मध्ये उद्भव पावलेले सगळे "religions" हे असेच socio-political doctrine आहेत. आणि या doctrine मध्ये मोक्ष-मार्ग, कर-व्यवस्था, विवाह-व्यवस्था, लोकांच्या लैंगिक आवडी, आध्यात्मिक कल, युद्ध-नियम, penal-code, लोकांनी कपडे कसे घालावे, काय खावं, काय खाऊ नये, कुठल्या दिशेला तोंड करून मल-मुत्रविसर्जन करावं, हे सर्व काही ईश्वर ठरवितो त्याच्या प्रेषिता द्वारे. म्हणुन मध्ययुगीन युरोप मध्ये रेनेझांस काळात "सेक्युलारिझम" प्रचलित झाल, ज्यात ईश्वर फक्त मोक्ष-मार्गापुरता मर्यादित केला गेला.

आपल्याकडे ही व्यवस्था बेसिकली अशीच आहे. जो पर्यंत राष्ट्र, राष्ट्रातील प्रत्येक समाज, समाजातील प्रत्येक व्यक्ती आपला धर्म पाळत आहे, आणि धर्माला अनुसरुन अर्थार्जन करीत आहे, तो पर्यंत शासनाला लोकांच्या मोक्ष-मार्गामध्ये ढवळाढवळ करण्याचा काडीमात्र सुद्धा अधिकार नाही. धर्म म्हणजे व्यक्ती आणि समष्टी च्या विकासासाठी सर्वानुमताने ठरविण्यात आलेले नियम. आधुनिक काळात प्रचलित धर्म-शास्त्र म्हणजे भारताचे संविधान. संविधानाचे पालन करणारी प्रत्येक व्यक्ती धार्मिक आहे. पुर्वीच्या काळात देश-कालमाना प्रमाणे नियम ठरविण्यात आलेले होते. उदा. मनुस्मृती, वाजसनेय स्मृती, मेधातिथी स्मृती इत्यादी. यामुळे धर्मनिरपेक्षता, हा शब्दच मुळी अर्थहीन आहे.

असो, तर पंथनिरपेक्षता ही भारताची अनादी काळापासुन चालत आलेली नीती आहे. या नीतीचे सर्वात घाण आणि विकृत रूप म्हणजे आधुनिक भारतातील "सेक्युलारिझम".

>>पेकिंग ऑर्डर मध्ये न्यायालय वर आहे हे खूप चांगले आहे.
असहमत. निवडून न येणारी कुठलीही व्यक्ती/संस्था निवडून येणार्‍या व्यक्ती/संस्थांपेक्षा वर असू नये. सध्या काळे डगलेवाले स्वत्;ला ५५३ लोकांच्या संग्रहापेक्षा वर समजतात ते चुकीचे आहे. काळे डगलेवाल्यांना ५५३ लोकाची कृती (लोकांनीच ठरवलेल्या) घटनेनुसार आहे की नाही एवढेच तपासण्याचा अधिकार आहे. घटनेतील तत्त्वे न्याय्य आहेत की नाहीत हे न्यायालयाला पटवून देण्याची कोणतीही गरज नाही. कायदे (आणि त्यांचा लावलेला अर्थ) घटनेतील तत्त्वाप्रमाणे आहेत एवढेच न्यायालयाला पटवणे आवश्यक आहे.

@समान नागरी कायदा.
समान नागरी कायद्याला तोंडी पाठिंबा द्यायला माझी हरकत नाही. पण त्यातील डिटेल्स कळल्याशिवाय पूर्ण मनापासून पाठिंबा नाही. उदा. आजच्या असमान कायद्यानुसार मी कमावलेल्या संपत्तीचा विनियोग, दान, वारसनेमणूक करण्यासाठी मला कुणाची परवानगी लागत नाही. उद्याच्या समान नागरी कायद्यात तशी परवानगी लागणार असेल तर माझा अशा समान नागरी कायद्याला विरोध असेल.
उद्याच्या समान नागरी कायद्यानुसार हिंदू पुरुषांना दोन, तीन किंवा चार बायका करण्याची परवानगी असेल तर मला तो समान नागरी कायदा नको आहे. उद्याच्या स ना का नुसार घटस्फोटाची सोय काढून घेतली गेली असेल तर तो कायदा मला नको आहे.
(अवांतर: एवढी एक्सेप्शन काढल्यावर स ना का ला तोंडी पाठिंबा हे ढोंग ठरेल काय?)

नितिन थत्ते
(आय ओवरकम "१० % पेक्षा जास्त रोमन अक्षरे" प्रॉब्लेम बाय रायटिंग धिस वे)