१५ ऑगस्ट २००९ हा भारताचा ६२वा स्वातंत्र्यदिवस होता. ह्या वर्षी महाराष्ट्रात 'स्वाईन फ्लू' चा खूप प्रभाव पडल्यामुळे स्वातंत्र्यदिवस थोडक्यात साजरा केला. पण उत्सव म्हणून साजरा झाला नाही.

१५ ऑगस्ट आणि तिरंगा म्हटले की भारत देश, असे भारतवासियांच्या आणि इतर देशातल्या लोकांच्या नजरे समोर येते. १५ ऑगस्ट हा स्वातंत्र्यदिवस म्हणून तर तिरंगा हा राष्ट्रीयध्वज म्हणून.

काँगोचे प्रजासत्ताक (किंवा काँगो) हा मध्य आफ्रिकेतील एक देश आहे.
भारता सारखेच काँगोचे प्रजासत्ताक हा देश १५ ऑगस्ट हा स्वातंत्र्यदिवस म्हणून साजरा करतो. फ्रांस ह्या देशाकडून १९६० साली त्यांना स्वातंत्र्य मिळाले.

तिरंगा म्हणजे ३ रंग असलेला राष्ट्रीयध्वज.
भारताचा तिरंगा हा २२ जुलै १९४७ रोजी, भारत देशाला स्वातंत्र्य मिळण्याच्या २४ दिवस आधी अंगिकारला गेला. भारतीय राष्ट्रध्वजात गडद भगवा, पांढरा व हिरवा ह्या तीन रंगांचे आडवे पट्टे आहेत. गडद भगवा रंग सगळ्यात वरती, मध्यभागी पांढरा व खालच्या भागात हिरवा रंग, पांढर्‍या रंगावर मध्यभागी निळ्या रंगात अशोकचक्र, अशी आपल्या तिरंग्याची रचना केलेली आहे. मछलीपट्टणम जवळ जन्मलेल्या पिंगली वेंकय्या ह्यांनी तिरंग्याची रचना केली आहे.
भारतीय राष्ट्रध्वजाच्या लांबी व उंचीचे प्रमाण ३:२ असे आहे, तसेच राष्ट्रध्वज खादीच्या कापडाचाच बनवला जावा असा सरकारी नियम आहे. त्याचा वापर कसा करायचा ह्याचे नियम भारतीय सरकारने तयार केलेले आहे.

गडद भगवा रंग हा त्यागासाठी वापरला आहे. पांढरा रंग प्रकाश, सत्येची वाट दर्शवण्यासाठी वापरला आहे. हिरवा रंग हरित झाडे व शेती ज्यावर भारतीयांचे जीवन अवलंबून आहे हे दर्शवण्यासाठी वापरला आहे. अशोकचक्र हे ह्या ध्वजाखाली राहणार्‍या भारतीयांनी सत्येची कास धरावी हे दर्शवण्यासाठी वापरले आहे.

भारताचा तिरंगा हा तीन रंगाच्या पट्ट्यात आहे व अशोकचक्र हे निळ्या रंगात. तसे पाहिलेतर ध्वजात ४ रंग वापरले आहे. पण मुख्य ३ रंगाचे पट्टे आहे म्हणून ह्याला तिरंगा म्हणतात.

भारताच्या राष्ट्रध्वाजाचे रंग कोणकोणत्या देशांच्या ध्वजात वापरले जातात? ह्याचे मला कुतूहल होते. ही माहिती मिळवतांना बरीच रंजक माहिती माझ्या हाती आली.

असे तीन रंगाच्या पट्ट्याचे ध्वज बर्‍याच देशांचे आहे. ९६ देशांचे राष्ट्रध्वज हे तिरंगा ह्या प्रकारात मोडतात.
काही ध्वजांवर आडवे तर काही ध्वजांवर उभे पट्टे आणि काहींच्या ध्वजावर ३ रंगाचे पट्टे आणि त्या देशांचे राष्ट्रप्रतीके रेखाटली आहेत.

आयरलॅंड, कोट दि आईव्होर (पूर्वीचे नावः आयव्हरी कोस्ट) आणि नायजर ह्या देशाच्या ध्वजावर वापरलेले रंग हे भारताच्या ध्वजावर वापरलेल्या रंगाचे आहेत.

आयरलॅंड (Ireland):

flag of ireland

आयरलॅंड (Ireland) ह्या देशाच्या ध्वाजात भारताच्या ध्वजाचे तीन रंग वापरले आहेत. भगवा, पांढरा आणि हिरवा. ह्या तीन रंगाचे उभे पट्टे आहेत. खर्‍या अर्थाने हा तिरंगा म्हणता येतो कारण त्यात तीन रंगाच्या पट्ट्यांशिवाय इतर रंगाचा वापर केलेला नाही.
ध्वज लावण्याच्या काठीच्या जवळचा रंग हिरवा , नंतर मध्यभागी पांढरा आणि त्या नंतर बाहेरच्या बाजूला भगवा रंग वापरला आहे. १:२ असे उंची व लांबीचे प्रमाण आहे.

ह्या ध्वजावरिल हिरवा रंग गाएलिक (Gaelic) मूळ आयरलॅंडवासीयांच्या संस्कृतिचे प्रतीक म्हणून वापरले आहे. भगवा रंग विल्यम तिसरा, इंग्लंड (William of Orange ) ला मान देणार्‍यांसाठी. पांढरा रंग शांततेसाठी (lasting truce) वापरला आहे.

१९१९ सालापासून हा ध्वज अस्तित्वात आहे.

कोट दि आईव्होर:

Ivory coast

कोट दि आईव्होर (पूर्वीचे नावः आयव्हरी कोस्ट) हा पश्चिम आफ्रिकेतील एक देश आहे. ह्या देशाच्या ध्वजात उभे भगवा, पांढरा व हिरवा ह्या तीन रंगाचे पट्टे आहेत. भगवा रंग जमिन, सवन्नाह ( savannah) चे पिकं दर्शवण्यासाठी केला जातो. सवन्नाहचे पिकं उत्तर भागात होते. पांढरा रंग शांततेसाठी वापरला जातो. हिरवा रंग आशा व देशाच्या दक्षिणेकडील जंगल दर्शवण्यासाठी केला जातो.
फ्रांसकडून स्वातंत्र्य मिळण्याच्या काही दिवस आधिपासून ह्या ध्वज १९५९ सालापासून अस्तित्वात आहे.

आयरलॅंड व कोट दि आईव्होर ह्यांच्या देशाच्या ध्वजा मधल्या हिरव्या व भगव्या रंगांच्या क्रमामध्ये अदला बदल आहे.

नायजर:

flag of Niger

नायजर हा पश्चिम आफ्रिकेतील एक देश आहे. नायजरचा ८०% भाग सहारा वाळवंटाने व्यापला आहे.
नायजर हा जगातील सर्वात गरीब व अविकसित देशांपैकी एक आहे. ह्या देशाच्या ध्वजात भगवा, पांढरा व हिरव्या रंगाचे सारख्या प्रमाणातले आडवे पट्टे आहेत. पांढर्‍या रंगावर देशाचे गोलाकार राष्ट्रीय प्रतीक रेखाटले आहे.

नायजर सरकारने ध्वजात वापरलेल्या रंगाचे अर्थ सांगीतली नाहीत. सर्वसामान्य नागरिकांनी काढलेले त्याचे अर्थ सगळ्यांनी मान्य केले. वरचा भगवा रंग हा देशाच्या उत्तरेतील साहारा वाळवंटाचे प्रतीक आहे. मधला पांढरा रंग स्वच्छतेचे (purity ) प्रतीक आहे. खालचा हिरवा रंग आशा आणि देशाच्या दक्षिणेकडील हरित प्रदेशाचे प्रतीक आहे. मधल्या पांढर्‍या पट्ट्यावरिल भगव्या रंगाचा भरीव गोल हा सूर्य किंवा स्वातंत्र्याचे प्रतीक आहे.

फ्रांसपासून स्वातंत्र्य मिळण्याच्या आधीपासून १९५९ साला पासून हा ध्वज अस्तित्वात आहे.

ध्वजात वापरलेल्या भगवा आणि हिरव्या रंगाच्या छटा देशा प्रमाणे वेगवेगळ्या आहेत.

color code