घाटपांडे साहेब,

आपण आज खूपच संवेदनशील विषयाला हात घातला बुवा. मला सुद्धा इच्छामरण कायदेशीर असावे असे वाटते. पण आपल्याकडे कायद्यांचे पालन व्यवस्थित होत नसल्याने या कायद्याचा दुरुपयोग होण्याची खूप जास्त शक्यता आहे. नव्हे तो एक खूप मोठा धोका आहे. पोराने बापाचा काटा काढण्याची एखादी तरी घटना महिन्याला एकदा तरी वाचायला मिळते. विचार करा इच्छामरणाचा कायदा झाला तर किती दुबळ्यांना अनिच्छेने मरावे लागेल अन कागदोपत्री त्यांचे इच्छामरण दाखवले जाईल. ज्या देशात पाच हजारात राष्ट्रपतीच्या अटकेचे वॉरंट काढता येऊ शकते तेथे हे असे होणे आवघड निश्चितच नाही.

काही महिन्यांपूर्वी एक बातमी वाचली होती. एका पस्तीस वर्षीय रुग्णाच्या आईची तिच्या मुलासाठीच्या इच्छामरणाची विनंती हैद्राबादेत न्यायालयाने फेटाळली होती. तो रुण म्हणजे एक जिवंत प्रेत आहे हे सत्य लक्षात घेऊन त्याच्या इच्छामरणाला परवाणगी द्यायला गवी होती असे वाटते.

आपला,
(इच्छामरणवादि) भास्कर
आम्ही येथे वसतो.
http://bhaskarkende.blogspot.com

इच्छामरणाचा हा मोठा विषय आहे.
विचार करण्यालायक!

पण आपण एकुण प्रतिसाद पाहताच आहात. :(

माझ्या अल्प माहितीनुसार युरोपातले काही देश यात सामील आहेत.
इच्छामरणाचा मात्र तेथेही वाद अजून सुरू आहेतच.

आपला
गुंडोपंत

अवघड विषय आहे. अशा बाबतीत हो किंवा नाही या दोन्ही बाबतीत जवळजवळ सारखेच प्रभावी मुद्दे असतात. किंबहुना म्हणूनच यावर निर्णय कठीण असतो. लेखातील विचार प्रभावी आहेत. प्रश्न असा येतो की इच्छामरण कायदेशीर केले तर ते द्यायचे की नाही हे ठरवायचे कुणी आणि कसे?आणि कुण्या एका माणसाच्या निर्णयावर हे अवलंबून असेल तर तिथे गैरप्रकाराची शक्यता फार मोठी होते.

----
L'enfer, c'est les autres -- Jean-Paul Sartre

हा विषय मह्तवाचा आहे पण तितकाच अवघडही आहे. कायद्याचे पालन साधे रहदारीचे नियम पाळताना होत नाही... इच्छामरणाच्या बाबतीत तर एकाच्या इच्छेने दुसर्‍याचे मरण होईल की काय अशी भिती वाटते...

बाकी प्रायोपवेशनाने मृत्यूला सामोरे जाणारे तीन महान विभूती महाराष्ट्रात नजीकच्या भूतकाळात होऊन गेल्या आहेत: विनायक दामोदर सावरकर, विनायक नरहरी (विनोबा) भावे आणि विनायक (त्यांचे पूर्ण नाव विसरलो, पण त्यांनी पण कुष्ठरोग्यांसाठी अथक काम केले होते).

विनोबांच्या बाबतीत ही आत्महत्या असल्याने त्यांना थांबवा अशी याचीका न्यायलयात केल्याचे पुसटसे आठवते आहे.

विकास

मरणाच सोडा जगण्यात देखील "उपयुक्तता मूल्य" व " उपद्रवमूल्य" या वर तुमची मैत्री किंवा शैत्रि अवलंबून रहाते. एखाद्या मित्राचे उपयुक्तता मूल्य आपल्या दृष्टीने कमी होत गेले कि हळू हळू तो अद्खलपात्र होण्य़ास सुरुवात होते. तसेच एखाद्या शत्रुचे उपद्रवमूल्य वाढत गेले कि तो हळू हळू दखलपात्र व्हायला लागतो.
प्रकाश घाटपांडे

भिष्माचार्य "इच्छामरणी" होते म्हणजे नेमके काय होते? ते शरपंजरी झाले तेव्हा त्यांनी प्रायोपवेशन केले का?
आजच्या स्थितीत "दयामरण" प्रथम येउ द्यात मग' इच्छामरण' असे आपल्याला वाटते का? प्रत्येक कायद्यात पळवाटा असतात म्हणुन कायदे करूनच नये का?
( प्रश्नांकित)
प्रकाश घाटपांडे

काही प्रश्न
१) 'खुन करणे' आणि 'एखाद्याला इच्छामरण म्हणून मारणे' यात फरक कसा ओळखावा?
२) स्वेच्छामरण योग्य का पर-इच्छामरण? जर पर-इच्छामरण हवे असेल (कारण मृतवत व्यक्ती स्वेच्छामरण कसं मागेल?) तर याला मान्यता कोण देणार? एक व्यक्ती की व्यक्ती समुह ?
३) आत्महत्या आणि स्वेच्छामरण हे सारखंच नाही का?
४) जसं देहदान/नेत्रदान याचा निर्णय आपण जिवंत आणि सुजाण असताना घेऊ शकतो तसं स्वेच्छामरणाचं करता येइल का? (म्हणजे 'अ', 'ब' आणि 'क' या तिनही व्यक्तींनी परवानगी दिल्यास मला तुम्ही ठार करू शकता!?!)

-(प्रश्नचिन्हांकीत) ऋषिकेश

मराठी असे आमुची मायबोली तिला बैसवूं वैभवाच्या शिरी |
***********************************
"आजचा सुधारक " यांना लिहिलेले हे पत्र अगदी बिंदुगामी (मुद्देसूद) असून त्यातील युक्तिवाद तर्कशुद्ध आहे. तो कोणाही सुबुद्ध व्यक्तीला पटावा.त्यातील काही वाक्ये पाहा:
...."ते शहाणपण मोठमोठ्या डॉक्टरांकडेही आहे की नाही याची शंका यावी अशी परिस्थिती आहे. नाहीतर पंचाहत्तराव्यावर्षी बायपास करून घेणारे आणि ऐशीव्या वर्षी ऑक्सीजनवर कोम्यात जगणारे पेशंट दिसलेच नसते."
पत्रलेखिकेच्या या मताशी मी सहमत आहे. (इथे डॉ.चे शहाणपण पैसे मिळवण्यात दिसते.)
....."हॉस्पिटलात जन्मलेली आमची आजची पिढी मरण्यासाठी हॉस्पिटलातच जाईल याला खरेतर कोणाचाच विरोध असता कामा नये. उलट जन्मताना, जन्म सुकर करण्यासाठी ज्या त-हेने डॉक्टर्स मदतीला तत्पर असतात, त्याच पध्दतीने शेवटही शांत होण्यासाठी मदत करण्याची तत्परता दाखवण्याची कायदेशीर मुभा त्यांना असलीच पाहिजे. "
वा ! काय लिहिले आहे!! मला हे सगळे पटतेच. पत्रलेखिकेचे मनःपूर्वक अभिनंदन!
"इच्छामरण कायद्याचा दुरुपयोग होईल " असे काही प्रतिसादांत म्हटले आहे. त्यात थोडे तथ्य असले तरी कायदा योग्य शब्दांत (विधानांत) लिहून दुरुपयोग टाळणे शक्य आहे.

यनावालांशी पुर्णतः सहमत असणारी मते पत्र लेखिकेला दूरध्वनीवरून कळविलेले
१) डॉ. नरेंद्र दाभोलकर
२) ग.प्र. प्रधान उर्फ प्रधानमास्तर्
३) अहमदनगर वरुन श्री गांधी. सदर गृहस्थांनी झेरॉक्स प्रत सामाजिक संस्थांना वाटण्याचा उपक्रम करत असल्याचे सांगितले.
( उपक्रम व लेखिका यांच्यातला फक्त दुवा)
अवांतर- नाही तर माझा पंकज दातार व्हायचा
प्रकाश घाटपांडे

अमेरिकेतील ओरेगॉन राज्यात १९९८ मध्ये इच्छामरण कायदा लागू झाला (राज्य सरकारचा दुवा). आजतगायत २९२ व्यक्ती या कायद्याची मदत घेऊन मृत्यू पावली आहेत.

याबाबतीत आपले जे भय आहे - अमुक प्रकारचा दुरुपयोग होईल, त्यासाठी एक "चाचणी प्रयोग" म्हणून ही आकडेवारी उपयोगी ठरावी. शिवाय त्यांच्या कायद्यात चुका झाल्या असतील तर आपण त्यातून धडा घ्यावा.

या चित्रात एक गोष्ट चटकन लक्षात आली की या कायद्याखाली ज्या रुग्णांनी डॉक्टराकडून "घातक औषध" मिळवले (२००६ मध्ये ~६५), त्या सर्वांनी मरण अंगीकारले नाही (२००६ मध्ये ~४७ ने मरण पत्करले). त्यामुळे अनेक रुग्ण "आपले मरण आपल्या हातात" असे दिव्य अस्त्र आपल्या मुठीत बाळगून लढत राहातात. यामुळे त्यांना मृत्यूपुढचा लाचारपणा जाऊन स्वाभिमानाचे बळ प्राप्त होत असेल का - असा प्रश्न माझ्या मनात चमकून जातो.

हे एका "सुधारक" लेखकाचे मनोगत व्यक्त करणारे पत्रलेखिकेला पत्र

प्रकाश घाटपांडे