बर्‍याच वेळा सक्काळी सक्काळी उठल्यावर चेपून काढल्यासारखे प्रचंड अंग दुखते. हा अतर्क्य अनुभव आहे.

हे तर काहीच नाही!!!
उपक्रम नावाच्या स्थळावरच्या सगळ्या 'चर्चा आणी त्यावरचे शाप - उ:शापाचे प्रतिसाद' वाचले तर कळेलच की तुमच्या मित्राचा अतर्क्य अनुभव पण फिका पडेल हो!

आपला
गुंडोपंत

यांनी जी.ए. कुलकर्णींना लिहिलेल्या पत्रात (आणि मला वाटते 'सोयरे सकळ या पुस्तकातही) 'अतर्क्य योगायोग' भासावा असा एक किस्सा दिला आहे. सुनीताबाईंसारख्या कठोर तर्कनिष्ट विदुषीकडून हा किस्सा कळावा हेही अतर्क्यच.
सन्जोप राव

सुनीताबाईंसारख्या कठोर तर्कनिष्ट

आणी त्या कायम तशाच राहिल्या?
जिथे गांधीजींनी हमालाला पैसे देवून जागा मिळवली तर सुनीताबाईंसारख्यांना काहीच सूट नाहे तुमच्या कडून?

शिवाय त्या कठोर तर्कनिष्ट
आहेत हे तुम्हाला कसं कळलं?

आपला
गुंडोपंत

"माझ्या आठवणी प्रमाणे विणा गवाणकर किंवा मीना प्रभू (बहुदा गवाणकरच) यांनी एक पुस्तकात थायलंडमध्ये प्रवास करताना एका बुद्धविहारात आलेला चमत्कारिक अनुभव दिला आहे. ..."
निलू निरंजना गव्हाणकर. वीणा गवाणकर नाही आणि मीना प्रभूही नाही.

साद देती हिमशिखरे हे पॊल ब्रॆंटन चे जी के प्रधान यांनी अनुवादित केलेले आहे. यात असे अतर्क्य अनुभव आहेत.साधना मिडिया सेंटर शनिवार पेठ पोलिस चौकी समोर पुणे फोन नं ०२० २४४५९६३५ येथे व्यवस्थापक श्री माटे याम्चेकडे सर्व यादी आहे.

प्रकाश घाटपांडे

दुर्गा भागवातांना पण काहीसा अतर्क्य अनुभव आल्याचे त्यांनी त्यांच्या "आठवले तसे" या पुस्तकात लिहीले आहे. पण तो प्रसंग नीटसा मला आठवत नाही! पण त्यांना पण जरा अश्चर्य वाटले होते.

अनेक थोरांचे असे लेखन वाचले आहे. विविकानंद आणि त्यांचे गुरू रामकृष्ण घ्या किंवा अरबिंदो किंवा फ्लाईंग डचमॅन पाहणारा इंग्लंडचा राजा पाचवा जॉर्ज!

असो. काही वर्षांपूर्वी बहुधा साय-फाय चॅनेलवर एखादी केस घेऊन तिचा शहानिशा करण्याचा एक कार्यक्रम होता. त्यात अमेरिकन नागरीयुद्धात लढलेल्या जनरल गॉर्डन नावाच्या एका सैनाकाचा पुनर्जन्म झाल्याची शहानिशा करण्यात आली होती. मुलाखती, पुरावे तपासणी, हिप्नोटिजम आणि शेवटी लाय डिटेक्टर टेस्ट यावरून या प्रकारात निश्चितच तथ्य आहे असा निकाल देण्यात आला.

अधिक माहिती येथे वाचा.
http://www.johnadams.net/cases/samples/Keene-Gordon/index.html

भारताच्या आध्यात्मिक रहस्याच्या शोधात हे पॉल ब्रँटन यांचे अजून एक पुस्तक, अनुवाद गणेश नीलकंठ पुरंदरे ,
आठवी आवृत्ती २००४ प्रकाशक बोरा अँड कंपनी पब्लिशर्स प्रा. लिमिटेड ३ राउंड बिल्डींग काळबादेवी मुंबई २
किंमत रुपये शंभर फक्त पृष्ठे ४२९

टीप्- हे मी फक्त चाळले आहे वाचले नाही. पण अनेक अतर्क्य अनुभव त्यात आहेत.

प्रकाश घाटपांडे

द थर्ड आय
हे पण असेच अतर्क्य पुस्तक!
ब्रिटन मधल्या एका साध्या माणसाने त्याला मागच्या जन्मात आलेले तिबेटचे अनुभव सांगितले आहेत.

आपला
गुंडोपंत

मला नेहमी येणारा अनुभव म्हणजे, काही घरांमध्ये प्रसन्न वाटते. काही घरांमध्ये नाही (नवी असली तरी!). असं काही जाणवतं का कुणाला? काही मंदिरे छान असतात पण सात्विकता जाणवत नाही... काही ठिकाणी जाणवते.

असा एक अनुभव -गोव्याहून कोकणात येत असतांना रात्रीच्यावेळी रस्ता चुकलो. आम्ही सगळे मिळून ९ जण होतो. त्यातला फक्त मी जागा - गाडी चालवत. काय झालं होतं कळतच नव्हतं. पण कुठून कुठे चाललो आहोत तेच कळेनासं झालं होतं. गाडी चालत होती पण रस्त्यात काहीच लागत नव्हतं रात्र नुस्तीच चालली होती... त्याच त्याच भागात परत परत् येतोय की काय असं वाटत होतं. चकवाच म्हणाना! इतरांना उठवण्याचा प्रयत्न केला पण कुणीच उठले नाही, अगदी गाढ झोप सगळ्यांना. (प्यायलेले नव्हते;) )
शेवटी मी गाडी बाजूला लावली. ईंजिन नि दिवे बंद झाल्यावर अंधारात हळूहळू दिसायला लागलं. घनदाट झाडी. बाजूला रस्त्याचा पांढरा दगड. पाण्याचा आवाज येत होता. नीट पाहिलं तर एक छोटा प्रवाह दिसला. बाजूला एक छोटंसं देऊळ. बराच काळ चाहूल घेत बसून राहिल्यावर मी खाली उतरलो. हळूहळू चालत देवळाकडे गेलो. तिथे एक चाफ्याचं झाड होतं. उंच झाडांच्या सावल्यात नि चांदण्यात काळ्या चौथर्‍यावर पडलेली चाफ्याची फुलं सुरेख दिसत होती. मी तिथे बसलो. नकळत एक प्रकारची उत्साहपूर्ण भावना आली. एक वेगळाच आनंद अनुभवाला येऊ लागला. शब्दात मांडता न येण्यासारखा. खरंतर भयपूर्ण वातवरण वाटण्यासारखी वेळ होती. आम्ही हरवलो आहोत ही भावना मनातून विरून गेली. किती वेळ गेला कळलेच नाही. कदाचित यालाच ध्यान म्हणत असावेत. मग कधीतरी त्याच धुंदीत उठून जीपमध्ये बसलो. परत रस्त्याला लागलो. रस्ता कसा गेला हे ही कळले नाही. तो वेगळाच आनंद हळू हळू कमी होत गेला. जसे काही एका जागेपणातून दुसर्‍या जागे पणात जाणे. काही वेळाने झोप अनावर व्हायला लागली. अजुनही कुणी उठले नाही. थोड्यावेळाने दिवे दिसले हलणारे... मग चक्क हायवे लागला. एक प्रकारचे सुटका झाल्यासारखेही वाटले. काही वेळ हायवे वर गेल्यावर मग मी परत गाडी बाजूला घेतली डोळ्यावर झोप यायला लागल्याने झोपून गेलो. सकाळी उठून टपरीवर चहा घेतांना सगळ्यांना विचारले आपण थांबलो होतो ती आठवते का? कुणालाच काही कळले नव्हते. मग त्यांना सगळा किस्सा सांगितला. ऊठवण्याचा प्रयत्न सांगितला.
सगळ्यांचे म्हणणे पडले की चला परत् जावून पाहुया. गाडी काढून परत् शोधत शोधत गेलो, पण तसा रस्ता काही सापडायला नाही. खुप दुपारी १२ वाजे पर्यंत फिरलो. चौकशी ही केली पण असं देऊळ कुणालाच माहित नव्हतं. शेवटी वैतागुन सगळ्याच्या शिव्या खात परत रस्त्याला लागलो. काही मित्र महाड मध्ये होते त्यांना पण विचारलं पण काही असं कळलं नाही.
खुप दिवस ती एक वेगळीच खुप छानशी भावना मात्र आठवत राहीली.

असा माझा अनुभव.

कोकणातले कुणी काही सांगु शकतील का हा काय प्रकार होता?

आपला
गुंडोपंत
(तेंव्हा गुंडोपंत कोणतेही मादक पदार्थ सेवन करत नसत!)

अरे!!
आता वाचतांना लक्षात आले की 'लोकभ्रम' वर चर्चा करणारे इथे काही लिहित नाहीयेत! (अपवाद घाटपांडे साहेब. यांचा व्यासंग अफाट आहे! आणी खरंच त्यांनी म्हंटल्या प्रमाणे ते दोन्हीकडे पुला सारखेच आहेत!)

म्हणजे हे २ वेगळे गट आहेत का?
एकाने नास्तिकवादी काही टाकले की दुसर्‍याने आस्तिक?

की असे काही अनुभवच नाहीयेत नास्तिक कंपु मधे कुणाला?

असे असेल तर मग मात्र उपक्रमावर आलेला चमत्कारीक अनुभव म्हणावा लागेल ! ;)

आपला
भुतोपंत

नर्मदा नदीच्या काठाने एक् परिक्रमा करायची असते. जशी आपली पंढरीची वारी. त्या परिक्रमेत् आलेले अनुभव 'नर्मदे हर हर'(किंवा नर्मदे हर नाव असंच काहीतरी आहे.) या पुस्तकात एका परिक्रमा करणार्‍या भक्ताने लिहीले आहेत.

बरेच् अतर्क्य अनुभव आलेत त्यात. जखम भरून येणे, वेदना न होणे, अचानक सोपा रस्ता सापडणे, चकवा, खुप भूक लागल्यावर हवे ते जेवण घेऊन कोणीतरी समोर येणे वगैरे बरेच.

ते स्वतः शिकलेले आहेत पण त्यांना हे अनुभव आलेले आहेत. तेव्हा खरंखोटं वाद घालत न बसता सरळ अनुभव घ्यावा आणि निष्कर्ष काढावेत असं त्यांच म्हणणं आहे.

नाव आठवत नाही...आठवलं तर लगेच सांगतो.

अतर्क्य अभिजित

असे म्हणतात की हिप्नोटिजमवर विश्वास नसणारे लोक संमोहित होत नाहीत.
अतर्क्य अनुभवांबद्दलही असेच असावे. असे काही असते हे मानणार्‍यांनाच हे अनुभव येतात.
श्रद्धा हा एक विलक्षण गुंतागुंतीचा विषय आहे.
माझे आजोबा एक प्रखर दत्तभक्त होते. त्यांना असे अनेक अनुभव आले होते.
ते खोटे बोलत असावेत हे शक्य नाही. पण गुंडोपंतांप्रमाणेच त्यांच्यासोबत असणार्‍या इतरांना त्याबाबत काहीच समजत नसे.
पण ते कधीकधी काही पूर्वसूचना देत त्या मात्र आश्चर्यकारकरित्या खर्‍या होत. हाच काय तो पुरावा!
मला वैयक्तिक असे कोणतेही अनुभव आले नाहीत. कदाचित घोर अश्रद्धा हेच त्याचे कारण असावे :)

जगातले आपल्याला 'सगळे माहिती आहे' असे नाही असेही मी मानतो.

जगांतले सोडा आपल्याला स्वतःबद्दलही (विशेषतः स्वतःचे कार्य कसे चालते याबद्दल) फारच थोडी माहिती असते. सर्व अनुभवांचे उगमस्थान स्वतःत असते.

डेजा वू हा पण असाच एक अतर्क्य प्रकार आहे. या मधे आपण अनुभवत असलेला वर्तमानकाळ आधीपण अनुभवला असल्याचे जाणवते.

याच प्रकारावर विज्ञानकथेच्या घडणीने तयारकेलेला डेन्झेल वॉशिंग्ट्नचा आत्ता एक चित्रपट आला आहे. डेन्झेल वॉशिंग्ट्न म्हणून कौतुकाने पाहीला पण चित्रपट इतकासा भावला नाही.

'देजा वू' हा काही अतर्क्य अनुभव नव्हे. जगातील ७०% लोकांना असा अनुभव येतो. मेंदूतील स्मृतींचा गुंता झाल्याने असा अनुभव येतो. याचे शास्त्रीय स्पष्टीकरण येथे वाचावे.

मराठी असे आमुची मायबोली तिला बैसवूं वैभवाच्या शिरी |
***********************************
श्री.गुंडोपंत यांचा अनुभव वाचला.वाचता वाचताच लक्षात येते की त्यांचा अनुभव त्यांनी प्रामाणिकपणे मांडला आहे.उगीच सनसनाटी निर्माण करण्यासाठी काही लिहिलेले नाही .तसेच काही लपविलेले नाही.
.......गुंडोपंतानी गाडी थांबविली.सगळे मित्र गाढ झोपेत. निर्झराचा आवाज.बाकी सर्व शांत शांत.बाहेर चांदणे. गुंडोपंत हे अधिकच संवेदन शील आहेत.ते परिसराशी तल्लीन होतात.पूर्वी काही पाहिलेले,वाचलेले,ऐकलेले ,मनाने कल्पिलेले जे त्यांच्या मेंदूतील स्मॄतिकेंद्रात नोंदलेले असते ते उद्दीपित होते.(ट्रिगर).त्यांना आठवत जाते.ते भाविक आहेत .मंदिर ,प्रसन्न सात्त्विक वातावरण,चाफ्याची फुले,काय काय आठवते.ते गुंग होतात.झोप अनावर होत असते.ते स्वप्नसृष्टीत प्रवेश करतात.तिथे त्यांना त्यांच्या कल्पनेतील मंदिर दिसते.चाफ्याची फुले दिसतात.....ते वर्णन वाचताना मला सुद्धा ती चांदण्यात दिसणारी फुले,त्यांच्या गाभ्यातील पिवळसर रंग, मंद सुवास याचा अनुभव आला.वाचता वाचता अनंत काणेकरांच्या 'चांदरात' कवितेच्या ओळी आठवत गेल्या:

|....
अशा कसल्यातरी आठवणीने,ओढीने गुंडोपंतांवर गारूड केले.त्यांचे मनपाख्ररू अनंत अंबरात विहरू लागले.ते देहाने गाडीतच स्वप्नदंग होते.त्यांना सर्व दिसले ते स्वप्नात.त्यांच्या दृष्टीने ते सत्यच होते.त्यानी लिहिलेले पुन्हा वाचले की ते स्वप्न आहे हे स्पष्टच दिसते. "बराच काळ चाहूल घेत बसून राहिल्यावर मी खाली उतरलो. हळूहळू चालत देवळाकडे गेलो. तिथे एक चाफ्याचं झाड होतं. उंच झाडांच्या सावल्यात नि चांदण्यात काळ्या चौथर्‍यावर पडलेली चाफ्याची फुलं सुरेख दिसत होती. मी तिथे बसलो. नकळत एक प्रकारची उत्साहपूर्ण भावना आली. एक वेगळाच आनंद अनुभवाला येऊ लागला...." शोधूनही पुन्हा मंदिर सापडले नाही.कारण त्याचे अस्तित्व आहे श्री गुंडोपंत यांच्या कल्पनारा़यात.
.............बाह्य भौतिक सृष्टीत काहीही अतर्क्य नसते.जे काय असते त्याचा अर्थ लावता येतो.सगळे अतर्क्य असते ते माणसाच्या मेंदूत.अशा अतर्क्य अनुभवांचेही विश्लेषण करणे शक्य असते.मात्र अनुभव कथन प्रामाणिक आणि पारदर्शी हवे....
श्री.गुंडोपंत यांच्या निवेदना सारखे.
.....यनावाला.

यनाजी आपण अतिशय सुरेख शब्दात गुंडोपंताच्या अनुभवाची चिकित्सा(विश्लेषण) केलेली आहे!त्या सोबत दिलेली अनंत काणेकरांची कविताही मस्तच आहे.आपले विश्लेषण पटण्यासारखे आहे.
आपण तर्कशात्राबरोबरच मानसशास्त्राचाही अभ्यास केलेला असावा असे दिसतेय. आपल्या व्यासंगाला माझा सलाम!

===========================
मराठी भाषा हा माझा प्राणवायु आहे.
===========================

अहो, मी झोपलो असं म्हणायचय ना तुम्हाला?
मान्य करु क्षण भर! पण जीपच्या स्पीडोमिटर मधले जास्तीचे ७० किमी दिसत होते त्याचे काय?
आणी मी इतके सांगितल्यावर माझ्याबरोबर इतर छपरी ९ जण होते ते काय ऐकुन घेतील असे वाटते का?
त्यांनी उभा आडवा घेतला - मी झोपा काढतो, ते गोळी लावली, त्याला बस नी पाठवा परत मग बघु कसा हरवतो, काय तरी झोल करतो वगैरे सगळे झाल्यावर शेवटी स्पीडोमीटरच्या हिशोबापुढे सगळ्यांची मती गुंग झाली!
आणी सगळ्यांचे बटाटे वडे नि तिसर्‍या-चौथ्या कपानंतर आलेले त्या सगळ्याचे बील मलाच भरायला लावून मगच आम्ही शोधाला परत निघालो...

आपला
(अनुभवी)
गुंडोपंत

मनोविकारांचा मागोवा हे डॉ.श्रीकांत जोशी यांचे खूपच सुंदर पुस्तक आहे. सर्वसामान्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत त्यानी मनोविकारांचा परिचय करुन दिला आहे. इतर ही अनेक लेखकांची या विषयावर भरपूर पुस्तके उपलब्ध आहे. उदा. राजेंद्र बर्वे, आनंद नाडकर्णी. कि.मु.फडके इ...

अवांतर
( ही पुस्तके वाचल्यावर आपल्यालाही मनोविकार आहे कि काय असे वाटू शकते. )
प्रकाश घाटपांडे

हे पुस्तक सुंदर आहे. अवश्य वाचा सर्वजण.

माझे आजोबा त्यांना अंधाराअत् भूत दिसल्याच्या गोश्टी सांगत.
आम्ही लहान होतो त्यमुळे आम्हाला ते पटायचे आणी आम्ही मुद्दम अंधारात काही दिसते का ते पहात असु. एकदा असे जिन्याखाली पहाताना एक उंदिर अचानक अंगावर आला आनी आम्ही घाबरुन जोरात ओरडलो. मग सगळ्यांना कळ्ले कळाजोबांच्या गोश्टीची अशी प्रतिक्रिया उमटते आहे.
आइअ बाबांनी ओरडाआरडा केला तरी आजोबा म्हणाले की - जे सत्य मला दिसले ते मी सांगणारच्. त्यांच्य पुढे कोण काय बोलणार. आणी आम्च्या गोश्टी सुरु राहिल्या. पण मग हळू हळू त्यातला आमचा रस कमी होत गेला.
पण त्या गोश्टींमधे एक चकव्याची गोष्ट पण होती ते आठवले.
(आता श /ष कळला असो! :) )

शिवानी

विट्ठार
एका दुसर्‍या चर्चेत यनावालांनी गॅलिलिओ ने वरून विटा टाकल्याचा किस्सा दिला आहे, त्यावरून हे आठवले.

मी लहान होतो. शाळेत चाललो होतो. शाळेच्या रस्त्यावर एका इमारतीचे बांधकाम चालले होते. मी आपला इकडे वाळूच्या ढीगाकडे बघत बघत - आता परत आल्यावर 'यात कसा खोपा बनवता येईल' असा विचार करत चाललो होतो. अचानक पणे धाड् असा आवाज झाला नि माझ्या बरोब्बर मागे आणी पुढे एक एक विट पडली!! मला क्षण भर कळलेच नाही काय झाले ते. पण समोरचा दुकानदार धावत आला ' बच गया!! लडका बच गया!' असे ओरडत. सगळे मजूर जमा, मुकदम आला... मोठा गोंधळ. मग कळले की मजूर विटा वर नेत होते. पण नेतांना ते २ -२ विटा एकमेकांच्या कडे फेकतात आणे पुढाचा ती विट झेलतो नि पुढे फेकतो. अंतर नि वे़ळ वाचवत काम चालते. त्यातल्या एकाने अंदाज चुकुन विटा जोरात फेकल्या त्या तिसर्‍या मजल्यावरून थेट माझ्या पायाशी! मी कसा त्या क्षणी वाचलो कुणास ठावूक!!!
एक विट पुढे म्हणजे पायापासून एक इंचावर आणी तशीच एक मागे! माझा विट्ठार (विटेखाली ठार!) व्हायचा पण नशीब बरे असावे.... वाचलो (नि इथे तुमच्या राशीला आलो! ;) )

मग आई चार पाच दिवस शाळेत सोडायला येत होती... शाळेत पण कळले. काही मुलं तर 'वाचलेला मुलगा बघायला' पण वर्गात येवून गेली होती.

हळू हळू परत मी इकडे तिकडे बघत एकटा शाळेत जायला लागलो.

आपला
गॅलॉपंत विट्ठार