फोर्थ डायमेन्शन - 14

पती, पत्नी और 'वह'
श्रीयश व नीताच्या लग्नाचा आज दहावा वाढदिवस होता. त्यांच्या लग्नाला प्रेमविवाहच म्हणायला हवे. इंटरनेटवरून आवश्यक माहिती गोळा करून दहा-बारा जुजबी भेटीतच त्यांना एकमेकाबद्दल आपुलकी वाटू लागली. आई- वडिलांच्या संमतीनेच हा विवाह झाला होता. त्यांच्या संसारात तक्रार करण्यास काही जागा नव्हती. एक मुलगा, एक मुलगी. चौकोनी कुटुंब. श्रीयश व नीता दोघेही कमवणारे. चांगला पगार. दृष्ट लागण्यासारखा त्यांचा संसार होता. कुठेही कसलीही कमतरता नव्हती. नीता स्वत:ची नोकरी संभाळून मुलांच्याकडे अत्यंत बारकाईने लक्ष देत होती. त्यामुळे श्रीयशला कुठलीही कौटुंबिक जवाबदारी नव्हती.
अलिकडे मात्र श्रीयशला या वैवाहिक जीवनाचाच कंटाळा आला होता. काहीही करण्यास उत्साह नसे. नीताबरोबरचे लैंगिक संबंधसुध्दा अगदी तुरळक झाले होते. 'त्या' तही त्याला उत्साह नसे. असे का होत आहे याचे नेमके कारणही त्याला सापडत नव्हते. यावर शेवटचा उपाय म्हणून नीताला घटस्फोट देणे हे काही त्याच्या मनाला पटत नव्हते. कारण तिच्या सोज्वळ वागण्यात, भरभरून प्रेम करण्यात थोडीसुध्दा चूक सापडत नव्हती. शिवाय घटस्फोटानंतर आपल्या लाडक्यांचे होणाऱ्या आबाळाची, हाल-अपेष्टांची तो कल्पनाही करू शकत नव्हता.
इतर काही मित्राप्रमाणे श्रीयशसुध्दा एखाद्या परस्त्रीबरोबर विवाहबाहृ संबंध (लफडी!) ठेऊन स्वत:च्या वैवाहिक जीवनाचा गाडा मार्गावर आणू शकला असता. काही गरजा बायको पूर्ण करणार व इतर 'गरजा' ती परस्त्री पूर्ण करणार हा विचारसुध्दा त्याच्या मनाला अतीव वेदना देणारा होता. नीताचा विश्वासघात करणे ही कल्पनाच त्याला शिसारी आणणारी वाटत होती. त्याच्या काही मित्रांच्या बायकांना नवऱ्यांच्या लफडी माहित असूनसुध्दा त्या कानाडोळा करत होत्या. परंतु नीता असे करू शकेल याची त्याला खात्री नव्हती. मुळातच आपण आपली समस्या तिला स्पष्टपणे सांगू शकू का याबद्दलच त्याच्या मनात शंका होती. त्यामुळे तो स्वत: अशा हताश अवस्थेत कुढत कुढत दिवस काढत होता.
याच अवस्थेत असताना चाळे म्हणून इंटरनेटवर सर्फिंग करत असताना अचानकपणे एका पॉप अपमधून व्हर्च्युअल हॅपिनेस कंपनीची साइट बघायला मिळाली. (एकदा अनुभव घेऊनच पहा! ) ती साइट अफलातून होती याबद्दल त्याला अजिबात संशय नव्हता. कंपनीने भासमय लैंगिक सुखाचा प्रस्ताव ठेवला होता. इतर प्रकारच्या सायबर सेक्सप्रमाणे केवळ कामोद्दीपनाचा हा प्रस्ताव नव्हता. ही कंपनी सदृशीकरणातून एका सुंदर (व अनुभवी!) 'स्त्री' बरोबर झोपल्याचा अनुभव देण्याचे आश्वासन देत होती. लैंगिक संबंधातून मिळणाऱ्या अत्युच्च आनंदासाठी या कंपनीने काही विशेष तंत्र वापरले होते. त्यामुळे आपण खरोखरच एका स्त्रीबरोबर मधुचंद्राची रात्र काढत आहोत असा भास त्यातून निर्माण होणार होता. कंपनीच्या शब्दावर पूर्ण विश्वास ठेवल्यास व कंपनी दिलेला शब्द पूर्णपणे पाळत असल्यास श्रीयशच्या सर्व समस्या चुटकीसरशी सुटणार होत्या. यात कुठलाही विश्वासघात नव्हता. कुणालाही दुखवायचे नव्हते. वैवाहिक जीवनात निराश झालेल्या श्रीयशसारख्यांना त्यांच्या लैंंगिक सुखाला पुनश्च हरीॐ करण्यास कंपनी मदत करणार होती. त्यामुळे चालून आलेल्या या नामी संधीला नकार फक्त मूर्खच देऊ शकला असता!
---- ------ ------- ------- -------- ------ --------- ------
पती-पत्नी एकमेकाशी (मरेस्तोपर्यंत!) एकनिष्ठ राहावे याची अपेक्षाच का केली जाते? काहींच्या मते एकनिष्ठतेचा एवढा बाऊ करू नये. कदाचित एकनिष्ठतेचे हे भूत सांस्कृतिक दबावामुळे आपल्या मानगुटीवर (कायमचे!) बसलेले असावे. किंवा एक पत्नी / पती व्रताच्या जाचक बंधनातून हे आलेले असावे. कामवासना ही शारीरिक भूक/ इच्छा असून प्रेमासारख्या भावनिक व नाजूक संवेदनाशी त्याचा संबंध जोडू नये, लैंगिक सुख व प्रेम या दोन्ही गोष्टी सर्वस्वी वेगळे असून त्यांची सरमिसळ करू नये, व शारीरिक संबंधामधून प्रेमाचे मोजमाप करणे मूर्खपणाचे ठरेल, असे अनेकाना वाटते.
एक पत्नीत्व/पतीत्व संस्कृतीचेच अपत्य असल्यास ती आपल्या मनात तळ ठोकून आहे. एखाद्या तिऱ्हाइताबरोबर आपला पती /आपली पत्नी शय्यासुख घेत असल्यास मुक्तप्रेमाचे गुणगान गाणारेसुध्दा अजिबात सहन करणार नाहीत. संस्कृतीचा हा भग्नावशेष मनोविकार या सदरात मोडणारा असून त्यावर मात करण्याची अत्यंत गरज आहे. एके काळी स्वैराचारातून समाजाची घडी पूर्णपणे विसकटल्यामुळे एकनिष्ठतेच्या कृत्रिम बंधनाची गरज त्या समाजाला भासली असावी. परंतु आता माणूस सुज्ञ झालेला असल्यामुळे एकनिष्ठता व स्वैराचार यातून मिळणाऱ्या फायदे-तोटयांचा हिशोब तो नक्कीच ठेऊ शकेल. व त्यानुसार वागण्याचा प्रयत्न करू शकेल. त्यामुळे एकनिष्ठतेच्या आणा-शपथेंची आता खरोखरच गरज नाही. या कृत्रिम बंधनातून हा समाज मुक्त व्हायला हवा.
एकनिष्ठता ही बहुतेकांची समस्या असल्यास त्याचा एवढा त्रास आपल्याला का म्हणून व्हावा? असे अनेकांना वाटत असते. इतरासारखे आपणही कुढत कुढत आयुष्य ढकलण्यास का हरकत असावी? परंतु या त्रासातून बाहेर पडण्यासाठी व्हर्च्युअल हॅपिनेस कंपनी पुरवत असलेल्या जोडीदाराचा का विचार करू नये? असेही मनात येईल. मात्र अशा पर्यायाबाबत आपले नेमके विचार काय असतील याचा ऊहापोह करणे सर्वांच्या हिताचे ठरेल. या विचारमंथनातून आपल्या समोर असलेल्या समस्याचे नेमके स्वरूप काय आहे हे स्पष्ट होईल.
सायबर सेक्सबाबतीत आपली काहीच अडचण नसल्यास पती/पत्नी व्यतिरिक्त एका जोडीदारात भावनिक गुंतवणूक करणे इष्ट ठरेल का? या प्रश्नाचे उत्तर द्यावे लागेल. आपण सर्व नेहमीच आपले घनिष्ट संबंध व भावनिक गुंतवणूक फक्त एकाच व्यक्तीत करत असतो, करू इच्छितो. त्यात इतर कुणीही सहभागी झालेले आपल्याला आवडणार नाही. कारण मुळातच आपण सर्व पारंपरिक एक पत्नी/एक पती व्रताच्या रूढीने घट्ट बांधलेलो आहोत. ही मगरमिठी लवकर सुटणारी नाही.
परंतु सायबरसारख्या भासमय जगातील आभासी व्यक्तीशी घनिष्ठ संबंध जोडत असल्यास आपण कुठल्याही रूढी-परंपरेच्या मर्यादेबाहेर जात नाही याची हमी देऊ शकतो. (मनातल्या मनातच अनेक सुंदर स्त्रियांशी लैंगिक संबंध आपण ठेवतच असतो की! त्याला कुणाचीच आडकाठी नसते.) मुळातच आपण एका तिऱ्हाइताच्या शोधात आहोत ही समस्या नसून आपण आता असलेल्या भावनिक संबंधापासून दूर दूर जात आहोत, आताचे संबंध तोडण्याच्या पावित्र्यात आहोत ही खरी समस्या आहे. मग असे संबंध आभासी/जिवंत व्यक्ती, मन गुंगवून ठेवणारा एखादा छंद, पुस्तक वाचन, ऑफिसचे काम, इत्यादीशी जोडलेले असले तरी तो संबंध एकनिष्ठतेला धक्का देणारी ठरेल. श्रीयशचा सायबर कंपनीचा ग्राहक होण्याची इच्छाच नीताशी प्रतारणा करण्याची तयारी दर्शवते. हळू हळू नीताशी लैंगिक संबंध तोडण्याइतपत त्याची मजल जावू शकते.
विवाहबाह्य संबंधाची इच्छा वैवाहिक जीवनातील समस्याचे लक्षण असून ते काही मूळ कारण नव्हे. श्रीयश जेव्हा व्हर्च्युअल हॅपिनेसवर लॉग ऑन करून एका आभासी प्रेमिकाशी शय्यासोबत करण्याच्या प्रयत्नात असतो, त्याच क्षणी श्रीयश-नीताच्या दांपत्य जीवनाच्या अंताची सुरुवात होते. कंपनीच्या संकेतस्थळावर लॉगिंग करणे म्हणजेच स्वत:च्या वैवाहिक जीवनातील पराभवाची कबूली देण्यासारखी असून वैवाहिक जीवनाच्या समस्यांचा शोध न घेता समस्यापासून दूर पळून जाणे असा अर्थ त्यातून निघू शकतो.
वास्तव जगात एकनिष्ठतेची समस्या डोकेदुखीची असते. कारण मुळातच ती फार गुंतागुंतीची आहे. त्यातही संगणकावरील आभासी जगातील कृत्रिम संबंधाचाही ज्याना तिटकारा वाटतो, त्यांचा खऱ्या-खुऱ्या हाडा-मांसाच्या व्यक्तीच्या संबंधाला तीव्र विरोध असणार, हे मात्र नक्की. श्रीयशची सायबरविश्वातील शय्यासोबतीची आस्था पुन्हा एकदा आपल्याला याविषयी असलेल्या मतांचा पुनर्विचार करण्यास भाग पाडत आहे.
कदाचित या समस्येला खऱ्या अर्थाने कुठलेही उत्तर नसेलही!