थोड्या वेळाने पुर्ण वचेन म्हणतो.
बाकी आपणास
>>सांगताना त्यांनी ३५० कोटींच्या भारतीय मध्यमवर्गाला दोषी धरले.
ह्यामध्ये ३५० मिलिअयन किंवा ३५ कोटी असे म्हणायचे असावे.

जन सामान्यांचे मन

चंपाषष्ठी ला आमच्या कडे घरी चोपडेकर महाराज त्यांच्या लवाजम्यासकट यायचे. लवाजमा म्हणजे दोन बैलगाड्या व त्यांचे सेवक - सहकारी. त्यांची विठ्ठलाची महापुजा साग्रसंगीत असायची त्यानंतर महाआरती असा तो सोहळा असायचा. त्यानंतर प्रसादाचे जेवण. भरपुर उशीर व्हायचा जेवायला. भुकेने कळवळू नये म्हणून आमची आई आम्हाला सकाळीच काही तरी भरीव खायला द्यायची. पुजा चालू असताना आम्ही ओट्यावर खेळायचो. आरतीला हजर व्हायला लागायचे.
बाहेर खेळताना मारुतीच्या देवळाजवळील ध्वजस्तंभापाशी नारायण घुटमळत होता. तो म्हणाला ," प्रकाश भुक लागलीये खायला देतोस का काही?" मी म्हटले की तुला माहिती आहे कि महाराजांची पुजा आरती झाल्याशिवाय काही खाता येत नाही. तुला मी नंतर प्रसाद आणून देईन. मी घरात गेल्यावर नंतर विसरुन गेलो. आमची यथासांग प्रसादाची जेवणे झाली सुद्धा. नंतर मला समजले की नारायण भुकेल्या पोटीच त्या ध्वजस्तंभावर असाच 'खुडुक' झाला. आज मला त्या बद्दल अपराधी वाटत. त्यावेळी त्याला जर धार्मिक रिवाज तोडून अन्न दिले असते तर न जाणो तो कदाचित वाचला असता.
लग्नात आग्रह करु करु लोकांना खायला घालतात. बरेच लोक नुसते उष्टावतात व ताटात टाकून देतात. हेच अन्न जर भुकेलेल्या लोकांना मिळाले तर? ज्यांची पोट भरलीत त्यांना आग्रह करु करु वाढणार आणी जे उपाशी आहेत त्यांना कोणि विचारत नाही? हे बघुन मी नेहमीच उद्विग्न होतो. बुफे बरा वाटतो किमान अन्न तरी आपल्या गरजेनुसार घेता येते.
बुशच कशाला अहो इथले माझे मित्र पण म्हणतात कि सदाशिवपेठेतल्या तुमच्या बाह्मनांनी चिकन मटन महाग करुन ठेवलय!
प्रकाश घाटपांडे

अन् कौलेस्ट्रौल पाशी कौलेस्ट्रौल जाते.
ढेरपोट्यांना तिरडी वर पडले तरी आग्रहाची निमंत्रणे
त्यांच्या कौलेस्ट्रौलला जबाबदार भिकारयाचा कटोरा !
वेपन्स् औफ 'मांस" डिस्ट्रक्षन तयार करायला हवे.
घमेंडीचे मांस ओरबाडायला ओसमा जागोजागी हवेच !

जास्ती ब्लौगींग करणे मनुष्याला कर्महीन, निरर्थक आणि पोकळ बनवते.

लेख आवडला.
येवढ्यात येथे येणेच होत नाहीये, तरी वेळ मिळेल तसा आपला लेख वाचला, आवडला.
बुश साहेब हे विसरताहेत की अमेरिका जगातला सगळ्यात जास्त 'जाड' लोकांचा देश आहे.
येथे बारिक होण्यावर जितका खर्च केला जातो त्या बजेट मध्ये आफ्रिकेच्या दुष्काळा वर कायम स्वरूपी मार्ग निघू शकेल असे वाटते.

प्रकाशरावांनी दिलेला लहानसा प्रसंग मनाला चटका लावून गेला.
नंतर मला समजले की नारायण भुकेल्या पोटीच त्या ध्वजस्तंभावर असाच 'खुडुक' झाला. आधी 'खुडुक झाला' म्हणजे झोपी गेला असेच वाटले. पण अर्थ कळल्यावर कसेसेच झाले.

खाण्याचा प्रकार आणि कामाची पद्धत दोन्ही एकाच काळात समाजात सरासरी बदल आहे. त्यावरून निर्माण होणारे लहान-मोठ्यांमधील प्रकृतीच्या तक्रारीपण कदाचीत वाढत असतील

या मुद्यावर धनंजयराव काही महत्वाची माहिती, आकडेवारी तसेच काही मौलिक सूचना देवू शकतील अशी आशा वाटते.
आपल्या सूचना लेख सदृश आल्यातरी चालतील. तसेच या येणार्‍या माहिती बद्दल आधीच धन्यवाद! ;)
आपला
व्यायामप्रेमी
गुंडोपंत

कधी कधी अमेरिकेला अचानक भारतावर आरोप करायची हुक्कीच येते. त्यात बुश असेल बोलायला तर? असो.
तुम्ही मुद्दे चांगले लिहिले आहेत. मला राहून राहून काही विचार येतात.
अमेरीका अन्नधान्य आयात करणारा देश आहे आणि आपण निर्यात करणारा. थोडक्यात त्यांच्यासाठी आपण एक स्त्रोत आहोत. बाकी अणुशक्ति वरून वेळोवेळी शक्तिप्रदर्शन करणार्‍या अमेरीकेला जर आम्ही म्हटले की नसते गैरसमज पसरवू नका. नाहीतर तुमच्या अन्नधान्य आयातीवर आम्हाला विचार करावा लागेल. मरा उपाशी लेकाच्यांनो, नाहितर अणुशक्ति वापरा. :)
दुसरा मुद्दा असा कि आम्ही शेती प्रधान देश आहोत असे आम्ही म्हणत आलो आहोत. पण आज आमची जी शेती उत्पादनाची क्षमता आहे ती खरच पुर्णपणे योग्य आहे? जर संपूर्ण शास्त्रीय अभ्यासाने/मार्गदर्शनाने शेती केली तर उत्पादन जास्त होऊन भारत आणखी बलाढ्य होईल काय?
भारतीय शेतकरर्‍यांना शेती सोबत जर एखाद्या त्यांना जमेल असा आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत ठसा उमटवेल असा काही उद्योग धंदा करता येईल का? थोडक्यात भारतीय दुग्ध उद्योग आणखीन व्यावसायिकरित्या करता येईल काय?

कुठल्याशा शाळेत
वदनी कवळ घेता नाम घ्या मातृभुचे
सहज स्मरण होते आपुल्या बांधवाचे
कृषीवल् कृषीकर्मी राबती दिनरात
श्रमिक श्रम करोनी वस्तु या निर्मीतात
स्मरण् करुनी त्यांचे अन्न सेवा खुशाल
उदर भरण् आहे चित्त होण्या विशाल
हा श्लोक शिकवतात मला तो खुप योग्य वाटतो.
-बुफे बरा वाटतो किमान अन्न तरी आपल्या गरजेनुसार घेता येते.
रांगेत उभे राहून एकदाच् हवे/नको तेवढे वाढून घ्यायचे , हवे तेवढे खायचे बाकी टाकून् द्यायचे हीच् रीत आजकाल सगळ्या बुफे मध्ये आढळते आणि हे बघून माझे मन् जास्त् उद्विग्न होते. इथे नागपूरमध्ये विष्णु मनोहरांनी मेजवानी क्लब सुरु केलाय. त्यांच्या एका कार्यक्रमाला गेले होते. त्यांच बोधवाक्य 'अन्न हे पूर्णब्रम्ह'. कार्यक्रमाला १००-१२५ गृहिणी . ताटात न् टाकलेली माझ्यासारखी एखाद दुसरीच. हे पाहून अतिशय वाईट वाटले.
-नंतर मला समजले की नारायण भुकेल्या पोटीच त्या ध्वजस्तंभावर असाच 'खुडुक' झाला. आधी 'खुडुक झाला' म्हणजे झोपी गेला असेच वाटले. पण अर्थ कळल्यावर मलाही कसेसेच झाले. नेवैद्य ह्या नारायणालाच दाखवला असता तर जास्त पुण्य मिळाले असते. संता तुकडोजी महाराज म्हणत गोग्रास देण्यापेक्षा तेच अन्न एखाद्या भुकेल्याला द्यावं. असे हे सगळ् पाहून महागाईवर काय बोलावे हे न सुचलेली एक सामान्य गृहिणी

जितका विकसीत देश तितकी जास्त अन्ननासाडी असे माझे तरी मत झाले आहे.

ह्या दुव्यावर अशी माहीती आहे की जवळजवळ तयार झालेले निम्मे धान्य उत्पादन अमेरिकेत वाया जाते. इतर विकसीत देशात थोडा टक्केवारीत फरक असेल पण मोठ्याप्रमाणावर अन्ननासाडी नक्कीच होत असेल.

भारतात देखील अन्न वाया जाणे/ नासाडी दिवसेंदिवस वाढत आहे. दुवा

ह्या दुव्यावर अजुन माहीती वाचता येईल. - जागतिक उपासमार - जागतीक मेजवान्या

प्रत्येक देशाने आपल्या देशातील अन्न कमी वाया जाउ दिले तरी ते उत्पादन केल्या सारखेच होईल. शेवटी देशाने म्हणजे काय तर प्रत्येक व्यक्तिने त्यात कामात योगदान द्यायचे.

"भुकेपेक्षा चार घास कमी खा" हा खरोखर अनेक बाबतीत उपयोगी मंत्र आहे.

-------------
आहार आणि विहार आज खरेच सकस, पौष्टीक आहे असे आपल्याला वाटते का?

हो आणी नाही. हो या करता कारण म्हणले तर आज खुपच प्रमाणात विविध व चांगले अन्न उपलब्ध आहे पण आपण त्यावर जी प्रक्रिया करतो किंवा उपलब्ध अन्नातील कमी सकस अन्नपदार्थांची निवड करतो त्यामुळे शेवटी आपला आहार तितका सकस व पौष्टीक नाही.

आपल्या आहारात शक्यतो कमीत कमी प्रक्रिया केलेले अन्न [प्रोसेस फुड], त्यातल्या त्यात ताजे , सर्व रंग, सर्व चवी, सर्व [विविधता] अन्नप्रकार [फळे, भाज्या, मांसाहार्, डाळी, कडधान्ये इ.] असावे. [सर्व म्हणजे रोज सर्व प्रकार नाही तर सर्व प्रकारांचा [रंग, चव, अन्नप्रकार]आलटुन पालटुन समावेश :-)] तसेच योग्य प्रमाण, जास्तीत जास्त जीवनसत्वे टीकुन रहातील व चांगले पचतील अशी प्रक्रिया करुन अन्न बनवणे.

आजच्या माहीतीच्या तसेच "सोयीच्या" युगात कुठले अन्न कशाप्रकारे सेवन केले की उत्तम यावर खुप माहिती उपलब्ध आहे. त्याचा उपयोग करुन आपला आहार सकस व पौष्टिक बनवणे जितके सहज शक्य आहे तितकेच निकृष्ट अन्नाच्या नादी लागणे सोपे आहे. प्रश्र केवळ आपल्या निवडीचा / निर्णयाचा आहे.
--------------

बाकी सण, समारंभ यात अन्नाची जी नासाडी होते ती कमी करता येईल. निदान ज्यांची पोटे भरतात त्यांनाच पंगतीला बोलावुन पंचपक्वान्ने घालण्यापेक्षा भुकेलेल्यांना अन्नदान केले तर बरे.
---------

शेवटी आपले आरोग्य, आपल्या खिशाला कमी भार [जास्त मागणी, कमी पुरवढा = भाववाढ] ह्या दोन हेतुनी जरी अन्न वाया घालवणे / कमी संपवणे केले तर बराच सामाजीक फायदा आहे. गरीब देशातील असहाय जनते पर्यंत अन्न पोहोचवण्यासाठी तितके अन्न उपलब्ध असणे हे महत्वाचे.

काही दिवसांपूर्वी श्री. जयराज साळगावकर यांनी जागतिक अन्नधान्य टंचाई या विषयावर केलेल्या सादरीकरणास उपस्थित राहण्याचा योग आला. या सादरीकरणामध्ये त्यांनी मांडलेल्या मुद्यांपैकी काही प्रमुख मुद्दे इथे देत आहे.

• जागतिक तापमान वाढ
• जैव इंधनाचे उत्पादन (एका एसयूव्ही ची टाकी भरण्यास इथेनॉल सोबत जेवढे धान्य लागते, तेवढे धान्य एका माणसाचे वर्षभर पोट भरू शकते).
• ऑस्ट्रेलियातील सततच्या दुष्काळामुळे गव्हाच्या उत्पादनात घट, तसेच उक्रेन कडुन होणार्‍या गव्हाच्या पुरवठ्यामध्ये अनिश्चितता निर्माण झाली आहे.
• भारतामध्ये दरवर्षी सुमारे २ कोटी टन गहू, तांदूळ व मसूर इत्यादी प्रकारचे धान्य उंदीर फस्त करतात, जे कॅनडाच्या वार्षिक गव्हाच्या उत्पादना एवढे आहे.
• अमेरिकेमध्ये वर्षाला १६० बिलियन किलोग्रॅम अन्न माणसांना खाण्यास उपलब्ध होते, त्यापैकी जवळपास ४५ बिलियन किलोग्रॅम अन्न रिटेलर्स, रेस्टॉरन्ट्स व ग्राहकांडून वाया घालविले जाते. (हैदर रिझवी, इंटर प्रेस सर्व्हिसेस)
• यूके मध्ये सुमारे एक तृतियांश अन्न फेकून दिले जाते, जे एका छोट्या आफ्रिकन देशाची भूक भागवू शकते. (डब्ल्यू.ए.आर.पी. - नोव्हेंबर ०७)
• १ किलोग्रॅम प्रोसेस्ड रेड मीट्च्या उत्पादनासाठी सरासरी ४.५ किलोग्रॅम धान्य लागते. तसेच जिथे १ पौंड गव्हाच्या उत्पादनासाठी १०८ गॅलन्स पाणी लागते तिथे १ पौंड रेड मीट्च्या उत्पादनासाठी १२००० गॅलन्स पाणी लागते.
• अमेरिकेमध्ये १/५ मक्याचे उत्पादन जैव इंधनाच्या निर्मितीसाठी वापरले जाते. मक्याला असलेली वाढती मागणी पाहून सोयाबीन उत्पादक मक्याकडे वळत असून ज्यामूळे सोयाबीनच्या किमतीत वाढ होत आहे.
• जागतिक बॅंकेच्या अंदाजानुसार या टंचाईमुळे ३३ देशांमध्ये सामाजिक असंतोष पसरू शकतो. भारतामध्येही माओईस्ट, नक्षलवादी व अन्य अतिरेकी संघटना याचा गैरफायदा घेउन लोकांना भडकावू शकतात.

जयेश

भारतामध्ये दरवर्षी सुमारे २ कोटी टन गहू, तांदूळ व मसूर इत्यादी प्रकारचे धान्य उंदीर फस्त करतात, जे कॅनडाच्या वार्षिक गव्हाच्या उत्पादना एवढे आहे.
अमेरिकेमध्ये वर्षाला १६० बिलियन किलोग्रॅम अन्न माणसांना खाण्यास उपलब्ध होते, त्यापैकी जवळपास ४५ बिलियन किलोग्रॅम अन्न रिटेलर्स, रेस्टॉरन्ट्स व ग्राहकांडून वाया घालविले जाते. (हैदर रिझवी, इंटर प्रेस सर्व्हिसेस)
यूके मध्ये सुमारे एक तृतियांश अन्न फेकून दिले जाते, जे एका छोट्या आफ्रिकन देशाची भूक भागवू शकते. (डब्ल्यू.ए.आर.पी. - नोव्हेंबर ०७)
१ किलोग्रॅम प्रोसेस्ड रेड मीट्च्या उत्पादनासाठी सरासरी ४.५ किलोग्रॅम धान्य लागते. तसेच जिथे १ पौंड गव्हाच्या उत्पादनासाठी १०८ गॅलन्स पाणी लागते तिथे १ पौंड रेड मीट्च्या उत्पादनासाठी १२००० गॅलन्स पाणी लागते.

हे पहिल्यांदाच माहित झालं.
हे भयावह आहे.
जन सामान्यांचे मन

नासाडीविरुद्धचा एक टोकाचा उपाय : फ्रीगनीझम् !

ही आकडेवारी कपिल सिब्बल यांनी दिली आहे.

प्रकाशरावांचा 'खुडुक्' अनुभव काळजाला चरका देऊन गेला.

वा! विकासराव मस्त लेख!..
प्रकाशरावांचा अनुभव विषण्ण करायला लावतो; परंतू हेच सत्य आहे.
असो.
भारताइतकी अन्नाची नासाडी अन्यत्र होत असेल की नाहि यावर शंका आहे. या निमित्ताने दोन गोष्टी प्रामुख्याने आठवतात:
१. भारतातील प्रत्येक देवळात जितके दूध, तेल, तूप, मध, दही, साखर आदी द्रव्ये अभिषेक, निरांजने आदी गोष्टीसाठी वाया जातात हे विपर्यस्त वाटत नाही का? आणि असा अभिषेक करून आलेला त्याच देवळाबाहेरची भिकार्‍यांची रांग दूर्लक्षून (काहि जण एखाद रुपया 'भीक' देऊन) पुढे जातात तेव्हा हा विरोधाभास फारच जाणवतो.

२. "वॉलाँग" या कॅ. श्याम चव्हाण (लेखकाचे पूर्ण नाव विसरलो, चुभुदेघे) या सत्यघटनेवरील कादंबरीतील प्रसंगः
या कादंबरीत कॅ. चीनी युद्धकैदी असतात. त्यावेळच्या चिनी युद्धकैद्यांच्या कँपचे वर्णन या कादंबरीत यथासांग येते. यात आपले भारतीय सैनिक जेवण झाल्यावर नदीकीनारी हात व ताटे धुत असत. त्या ताटातील व हाताला लागलेली शीते किनार्‍यावरच पडत. त्यावेळी चीनी अधिकारी भारतीय युद्धकैद्यांची सभा भरवून त्यांना सांगता "की आमचे शेतकरी अतीव कष्टाने हे अन्न पिकवतात ते असे वाया घालवू नका"
भारतीय सैनिकांना हा त्यांच्या मानसिक खच्चीकरणासाठी टाकलेला अजून एक डाव वाटतो (आणि असे असुही शकेल पण मुद्दा वेगळा आहे). त्यामुळे सैनिक आपले कर्म चालूच ठेवतात. शेवटी चिनी अधिकारी शीते वाया जाऊ नयेत म्हणून शेवटी कोंबड्या पाळतात.

यातील लष्करी/मानसिक/राजकीय डावपेचांचा भाग सोडला तरी हा धडा मलातरी भारतीयांनी शिकण्यासारखा वाटला.

-ऋषिकेश