वेगळा विषय.
आवडला!
एकुण या कंपन्यांची कार्यपद्धती काहीही करून नफा मिळवण्याचीच असणार यात वाद नाही. कारण त्यांची स्थापना काही लोकांचे जीव वाचावेत वगैरे म्हणून होत नसते. (कदाचित काही सन्मानिय अपवाद असावेतही...) तर, ही औषधे विकुन नफा कसा कमावता येईल, यासाठीच असते ही स्थापना असते. त्याच साठी संशोधनावर मोठ-मोठाले खर्च (विद्यापीठांमार्फत) करत असतात.

डॉ. प्सेटी आणि क्रोनमाल टिप्पणी करतात : "औषध कंपन्यांना चाचणीच्या निष्कर्षाशी थेट हितसंबंध असतो. तसेच त्यांच्या समभागधारकांना सर्वाधिक नफा मिळवून देण्याचे सर्वाधिक विश्वस्त कर्तव्य असते. यामुळे कंपन्यांना बाकी कर्तव्यांना प्राथमिकता देता येत नाही."
हे वाक्य त्याचे निदर्शकच आहे. या सर्वाधिक हे महत्वाचे! म्हणजे आम्ही जास्तीत जास्त नफ्यासाठी काहीही करू शकू हे अधोरेखीतच होत नाही का?

असो,
या नंतर मला पडलेले प्रश्नः

• या औषधावर बेतलेली भारतातली औषधे कोणती आहेत?
• या कंपनीचे जगात कोणकोणत्या देशात कार्य आहे व या औषधाची (वेगळ्या नावांनीही) विक्री होते?
• तेथेही बंदी घातली जाते आहे का?

यावर खरं एक मुद्देसूद चर्चा व्हावी, की जेणे करून ही चर्चा एकत्र केल्यावर त्याचा लोकमित्रसाठी एक लेख बनेल.

काय वाटते तुम्हाला?
आपला
गुंडोपंत

जगात इतरत्र बंदी घातलेल्या अनेक औषधांच्या भारतात विक्रिला परवाणगी आहे. आणि ती तशी विकलीही जातात. यात वेदनाशामक औषधांचा प्रामुख्याने समावेश आहे. जसे नाईस वगैरे.
जाणकार या बद्दल काही माहिती देतील का?

नीलकांत

या लेखाच्या आणि प्रतिसादांच्या आधारे या विषयावर आणखी माहिती मिळावी असे वाटते. पूर्वीचे झोपेच्या गोळ्यांबद्दल संशोधन आणि काही रिलॅक्सेशन च्या गोळ्या याबद्दलही असे परीणाम दिसले आहेत असे वाचले होते. भारतात कोणत्या कोणत्या औषधांपासून जपून रहावे? तसेच ज्या औषधांमध्ये स्टिरॉइड किंवा काही संप्रेरके(हार्मोन) वापरलेली असतात त्यांच्यावर तसा स्पष्ट उल्लेख असतो का? भारतात अशी चुकीची औषधे विकण्यासंबंधी आणि त्यांचे परीणाम कोणावर झाल्यास त्यासंबंधी कायद्यात काही कलमे आहेत का?
हे सर्व प्रश्न पडले.

छान माहितीपूर्ण लेख, मल्टीनेशनल कम्पन्या असे खेळ वर्षोवर्षे खेळत आहेत, त्याना रोखण्याची ताकद कुठल्या ही सरकार मधे नाही, कारण ह्यांचे मालक सगळी कडे पैसे चारतात, नेते, एनजीओ, प्रोफेसर, डाक्टर सर्वाना पैसे मिळतात, आणि लोकांचे प्राण जातात... भारतात सरकारी इस्पितळात क्षुल्लक प्लास्टर सुद्धा नसते तर टेस्टिंग इक्विपमेंट्स ची काय बिशाद?
एक गोळी अथवा विटामिन उगाचच रुग्णाला द्यायला लावायला डाक्टर्स च्या घरी एसी बसवला जातो ही एक सामान्य गोष्ट आहे...

(रागाने संतापलेला)
सुरेश चिपळूणकर
http://sureshchiplunkar.blogspot.com

कोणतीही औषधे असोत त्याचा काहीना काही दुष्परिणाम असतोच असतो. त्यामूळे शक्यतो औषधे टाळण्यावर भर असायला हवा,

पूर्वी सर्दी पडस्याने आजारी असतांना मी एनटीबॉयोटिक्स घ्यायचो आणि सात / आठ दिवस या औषधांचे दुष्परिणाम सहन करत असे, आता जाणिवपूर्वक आयुर्वेदाची औषधे घेतो आणि बरे व्हायला सात दिवस लागतात.

विश्रांती, योग्य आहार, प्रसन्न मन इत्यादींचा वापर माझ्या मते ९९ % रोगांना आणि अश्या औषधांना दूर ठेवतो.

समजा काहि दुष्परिणाम नोंदले गेल्याने ते औषध बंद करण्यात आले असेल तर ते परिणाम सार्वत्रिक होते का? जर नसेल तर फक्त अमेरिकेमध्ये जाणवलेले दुष्परिणाम/परिणाम हे जगातील अन्य काही भागात जाणवले ही नसतील.
प्रकाश घाटपांडे

रुग्णांच्या सुरक्षेवर पाळत कंपनीवेगळ्या दुसर्‍या कोणी, सरकारने किंवा स्वतंत्र बोर्डाने, ठेवली पाहिजे असे या लेखकांचे मत आहे.

पटण्यासारखेच आहे, पण संशोधनाची गुप्तता पाळणार्‍या कंपन्या याला कडाडून विरोध करतील असे वाटते.

लेख छान.

विषय आणि अनुवाद आवडला. हा विषय गंभीर आहे. वर काही प्रतिसादात भारतावरील / भारतीयांवरील परीणामांबद्दल लिहीले आहे. हा प्रश्न केवळ भारतीयांचाच नाही तर सर्व विकसनशील आणि अविकसित राष्ट्रांचा आहे - जेथएकतर संबंधीत कायदे नाहीत अथवा हुकूमशाही आहे आणि बहुराष्ट्रीय कंपन्यांची आणि विकसीत देशांची दंडेली चालू शकते. चर्चेच्या विषयापुरताच संबंधीत प्रतिसाद देतो:

मधे एका मोठ्या विद्यापिठातील उच्चशिक्षितांच्या बहुराष्ट्रीय "गट" माहीतीत आला होता. त्यातील व्यक्ती ह्या अर्थातच दोन प्रगत राष्ट्रातील होत्या. नक्कीच त्यांच्या विषयातील ज्ञानी होत्या. पण त्यांनी एक सामाजीक उपक्रम चालू केला होता तो पाहून धक्का बसला - आणि त्याहूनही धक्का त्याला मिळालेल्या विद्यापिठीय अनुदानामुळे बसला! एका लोकशाहीविरहीत देशात लोकसंख्या अधिक आणि गरीबी अधिक असल्याने त्यांच्या म्हणण्यामु़ळे मुलांचे हाल होत आहेत. बदललेल्या राहणीमानामुळे त्यांच्यात हृदयविकार बळावण्याची शक्यता अधिक असते म्हणून मुलांना निरोगी ठेवण्यासाठी म्हणून ते औषधे वाटणार होते. मग प्रश्न विचारला की हे औषध ह्या गटातील लोकं ज्या देशांमधून हे काम करत आहेत त्या देशात वापरले जाते का? तर उत्तर आले नाही... मग विचारले की हे औषध (अर्थातच बहुराष्ट्रीय कंपन्यांचे) कसे कुठे उत्पादीत केले जाते? उत्तर मिळाले की ते उत्पादीत भारतात करणारे कोणीतरी आहे आणि वापरले अजून इतरत्र जाणार! बरं मग प्रश्न विचारला की जर (बदललेल्या राहणीमानामुळे) हृदयविकार होवू शकतो ही काळजी असल्यास स्थानीक पद्धती - खाणे, पिणे, आणि व्यायामाने हा प्रश्न सुटणार नाही का?.... काय उत्तर मिळणार यावर. बरं जे काही चालले आहे ते प्रकाशात (कायदेशीर) चालले आहे जरी ज्यांच्याबरोबर चालले आहे ते अंधारात असले तरी...

दोन-तीन आठवड्यांपूर्वी एका कार्यक्रमात व्हेंचर कॅपिटॅलीस्टचे (व्हिसीज् चे) बोलणे ऐकत होतो. मॅसॅच्युसेट्स मधे गव्हर्नर बायोटेक उद्योगांना चालना देत आहे या संदर्भात व्हिसीज् ना काय वाटते अशा अर्थाचा प्रश्न होता. त्यांची "व्यथा" अशी होती की या क्षेत्रात पैसे गुंतवले तर त्यातून "फळ" मिळायला दहा वर्षे वेळ लागतो कारण "फूड अँड ड्रग्ज ऍड्मिनिस्ट्रेशन" च्या लांबड्या प्रक्रीयेत एखादे औषध तयार होण्यास लागणारा वेळ मोठा असतो. दहा-दहा वर्षे थांबायला लागते... मग दुसर्‍या एका कार्यक्रमात अशा व्यथांना उत्तर म्हणून अशी सेवाभावीसंस्था पाहीली की ती अशा कंपन्यांच्या मानवी चाचण्या भारतात आणि इतरत्र करायला मदत करते.

आपणास माहीत आहे की नाही ते माहीत नाही पण अशा प्रकारच्या घटनांमधे कदाचीत सर्वात प्रथम, पण गाजलेली घटना ही "रोश विरुद्ध ऍडम्स" म्हणून प्रसिद्ध आहे. ऍडम्स स्टॅनले नावाच्या रोश कंपनीतील एका वरीष्ठ अधिकार्‍याने तत्कालीन युरोपिअन इकॉनॉमिक कम्यूनिटीस गोपनीय तक्रार करून तिथले गैरव्यवहार कळवले. त्या कंपनीस ईईसीने पाठवलेल्या कागदपत्रातील माहीतीतून चुकून नाव समजले आणि मग त्याला अनेक त्रासातून जावे लागले. हा भाग विकीवर वाचा. त्याचे पुस्तक वाचले होते म्हणून चांगला लक्षात आहे. पण विकीमुळे त्यासर्वाचा (त्याच्या या कामाशी संबंधीत नसलेला तरीही) अँटीक्लायमॅक्स कळला!