वाईट वाटलं.. फाल्तू प्रसिद्धिच्या मागे न लागता एक मनापासून लिहिणारा स्तंभलेखक गमावला म्हणून आणि वाईट वाटलं

प्रमोद नवलकरांचे नाव भटक्याच्या भ्रमंती आणि मध्यमवर्गीय विचारसरणीस धक्का देणार्‍या विषयांवर लेखनामुळे जास्त माहीत होते. त्यातील काही म्हणजे वेश्याव्यवसाय, अंडरवर्ल्ड आणि हिजडे. त्यांचे लेखन (थोडे वाचले आहे) जरी प्रस्थापीत स्थानीक "कल्चर" पेक्षा वेगळे असले तरी भडक/उत्शृंखल अथवा "चीप" वाटले नाही, तर सर्ववर्गात उपेक्षीत असलेल्यांच्या जीवनाबद्दल माहीती देणारे वाटले. सर्वपक्षिय मित्र असणारा हा राजकारणी (स्वपक्षिय विचारांमधे चपखल बसणार्‍या) बिनधास्त वृत्तीचा होता.

त्यांची म.टा. मधील माहीती खाली देत आहे.

विकास

पुढारी, भटक्या आणि कल्चरल पोलिस

रुढार्थाने राजकीय पुढारी असले तरी प्रमोद नवलकरांची ओळख महाराष्ट्राला होती ती सांस्कृतिक व्यक्तिमत्त्व म्हणून. रेकॉर्डब्रेक स्तंभलेखक , खुशखुशीत वक्ता, बातमी राहणारा सामाजिक कार्यकर्ता, मराठीतल्या स्टिंग ऑपरेशनचा जनक आणि मुंबईचा ज्ञानकोष अशी त्यांची चतुरस्त्र ओळख होती.

नवलकर जन्माने मुंबईकर. अधिक तपशिलात गिरगावकर. जन्म २३ जानेवारी १९३५चा. त्यांचा कॉलेजचा काळ हा संयुक्त महाराष्ट्राच्या आंदोलनामुळे भारलेला. थोडीफार सामाजिक जाणीव असणारा कुणीही गिरगावकर त्यापासून दूर राहणं शक्यच नव्हतं. नवलकर तर नाहीच नाही. गिरगाव युवक सभा नावाची संस्थाही सुरु केली होती. सुरुवातीच्या काळात ते समाजवादी विचारांनी प्रभावित झाले होते. प्रजासमाजवादी पक्षात ते कार्यरतही होते.

शिवसेनेच्या उदयानंतर ते अनेक मुंबईकर मराठी माणसांप्रमाणे बाळासाहेब ठाकरेंकडे ओढले गेले. तोपर्यंत ते शैलीदार लेखक आणि धडपडणारे कार्यकर्ते म्हणून प्रसिद्ध होतेच. सेनेच्या स्थापनेनंतरची मुंबई महापालिकेची पहिली निवडणूक त्यांनी लढवली. ६८ साली ते नगरसेवक झाले. दोन वर्षांत मानाच्या बेस्ट समितीचे अध्यक्ष बनले. लगेचच ७२ साली जनसंघाच्या जयवंतीबेन मेहतांना हरवून ते आमदार झाले. विधानसभेवर निवडून जाण्याची ती पहिलीच आणि एकमेव वेळ. तेव्हापासून मनोहर जोशी , सुधीर जोशी आणि नवलकरांचं त्रिकुट जमलं.

१९८० ते ८६ , १९८८ ते २००६ असे सतत पदवीधर मतदारसंघातून विधानपरिषदेवर निवडून आले. एक उत्कृष्ठ संसदपटू म्हणून ते गाजले. त्यांनी विविध गौप्यस्फोट करत महाराष्ट्राचं राजकारण गाजवलं. सर्व पक्षात त्यांच्याविषयी कायम आदर व्यक्त होत असे. शिवसेना युतीची सत्ता येताच सास्कृतिक मंत्री म्हणून इतर कुणाचा विचारदेखील होणे शक्य नव्हते. उच्छृंखलतेवर बंदी घालण्याच्या प्रयत्नांमुळे कल्चरल पोलिस म्हणून त्यांची कारकीर्द गाजली. ते २००६ साली वृद्धत्वामुळे स्वतःहून आमदारकीपासून दूर झाले.

एक राजकीय नेता म्हणूनही गिरगाव चौपाटीचं केलेलं सुशोभिकरण आणि त्याहीपेक्षा नाना नानी पार्कचा निर्माता अशी मुलखावेगळी कामं त्यांनी केली. लेखक म्हणून त्यांची अनेक पुस्तक आलीत. पण त्यापैकी अनेक त्यांच्या सदरांच्या लेखांचे संग्रह आहेत. नवशक्तीत तब्बल ३९ वर्ष त्यांनी भटक्याची भ्रमंती हे सदर चालवलं. तो रेकॉर्ड लिम्का बूकमधे नोंदवलाही गेलाय. पण सर्वसामान्य मध्यमवर्गीयांना धक्का देत अंडरवर्ल्ड , वेश्याव्यवसाय असे विषय त्यांनी पहिल्यांदाच मराठीत आणले. महाराष्ट्र टाइम्समधेही त्यांचे झपाटलेली लेखणी हे सदर गाजले .

प्रमोद नवलकर आम्हाला कधीच प्रमोदजी वाटले नाहीत. हे प्रत्येकाच्या नावामागे मा. आणि पुढे जी लावायची पद्धत महाराष्ट्रात नाही हे किती बरे आहे. असे करणे म्हणजे हांजीहांजी केल्यासारखे वाटते. --वाचक्‍नवी

म.टा. ने बरेच् लेख इथे एकत्र दिले आहेत.

खूप लहानपणी (चोरून) घरात आलेले हे मासिक वाचले होते. त्यात हिजड्यांविषयी लिहिलेले वाचून आश्चर्य/ भीती अशा अनेक भावनांचा डोक्यात कल्लोळ झालेला आठवतो पण त्याच बरोबर कालांतराने नवलकरांच्या आगळ्यावेगळ्या लेखनाचे फॅन झाल्याचेही आठवते.

बाळासाहेब ठाकरे आणि प्रमोद नवलकरांचा वाढदिवस एकाच दिवशी म्हणजे २३ जानेवारीचा आहे. आज प्रबोधनकार ठाकर्‍यांची पुण्यतिथी होती आणि त्याच दिवशी नवलकर गेले..

शिकत असतांना भटकंती वाचण्याचे वेड लागले होते, त्यांच्यामुळे सामान्यांच्या नंतरही आणखी एक जग जगत असते, त्याची ओळख भटकंतीमधून पहिल्यांदाच झाली ,भटकंती वाचायला फार आवडायचे.

हे दिवाकर रावतेंचे वाक्य आहे. प्रमोद नवलकरांचे नाही असे वाटते.

"मध्यरात्रीची मुंबई" हे प्रमोद नवलकरांचेच ना? नंतर पण त्याच नावाने सदर की काही तरी अन्य कोणाचे वाचल्याचे आठवते? कुणाला माहित आहे का?
प्रकाश घाटपांडे

नवलकरसाहेबांना माझ्यातर्फेही विनम्र आदरांजली...

तात्या.

--
न लगे मुक्ति आणि संपदा, मिसळसंग देई सदा!

प्रमोद नवलकरांना भावपूर्ण श्रद्धांजली. ईश्वर त्यांच्या आत्म्यास शांती देवो.

शैलेश

नवलकर आपल्यात नाहीत. एक मराठीचा शिलेदार आपण गमावला आहे.
आपल्या लेखणीने यांनी आपल्याला वेगळ्या जगाची ओळख करून दिली.

नवलकरांच्या प्रकाशित साहित्याची यादी कुणी जाणकार, प्रकाशकांसहीत, येथे देवू शकेल का?
त्यांचे आजवरचे स्तंभ-लेखन समग्रपणे जालावर मराठीत कोठे उपलब्ध आहे का?

आपला
गुंडोपंत

नवलकरांचा शेवटचा लेख (जो लिहील्यानंतर काही वेळात त्यांचे निधन झाले) तो येथे वाचता येईल: http://www.saamana.com/2007/Nov/25/Link/Utsav_2.htm

सामन्याचे फाँट वेगळे असल्यने संपूर्ण लेख चिकटवता आला नाही पण त्यातील त्यांचे (आणि लेखाचे) शेवटचे वाक्य खालील प्रमाणे:

"...म्हणून हात जोडून ही अखेरची विनंती, की 'मुंबई वाचवा'!"