'Split summery' हा प्रकार नीट ध्यानात न आल्याने पूर्ण लेखच मुखपृष्ठावर जाऊन बसलेला दिसतो आणि आता त्यात काही दुरुस्ती करता येत नाही! क्षम्यताम्!

मी सागरेश्वरला अनेकदा गेलेलो आहे. तुम्हि दिलेल्या दुव्यावर बघुन ति देवराष्ट्रेमधील सागरेश्वर देवळाचे फोटो नक्किच नाहीत कारण फोटो क्र ४,६,७ व १० हे दुसर्या देवळाचे फोटो आहेत. सागरेश्वरला अभयाअरण्य करण्यचा प्रयत्न झाला होता
देवराष्ट्रे - देशातील पहिले मानवनिर्मित अभयारण्य असलेल्या सागरेश्वर अभयारण्याला "अ'वर्ग पर्यटनस्थळाचा
दर्जा देणार असल्याचे वनमंत्री पतंगराव कदम यांनी सांगितले अशी बातमी सकाळ मध्ये आली होती.(www.esakal.com/esakal/20110913/5326673397694202278.htm /). सागरेश्वर अभयारण्याचे शिल्पकार वृक्षमित्र धोंडिराम महादेव मोहिते हे होत. त्यांच्याबद्दलची माहिती http://www.mimarathi.net/node/6994 येथे आहे.

सागरेश्वराचे देउळ कराड किर्लोस्करवाडी रेलवे मार्गावरील शेणोली स्टेशनच्या मागे दिसते.

हा कुतुबमिनार जवळील लोहस्तंभाचा आहे. त्याचे नाव अशोकन पिलर असे आहे

संदर्भासाठी हे बघावे. http://en.wikipedia.org/wiki/Iron_pillar_of_Delhi

अलाहाबाद पिलर हा असा आहे. त्यालाही अशोक पिलर असे नाव आहेच.

कल्पना नाही. लेखातील चित्र मात्र कुतुबमिनाराजवळच्या लोहस्तंभाचे आहे हे निश्चित.

मला वरच्या दुव्यावरची काही छायाचित्रे सांगली जिल्ह्यातल्या सागरेश्वराची वाट्ली. तिथे अभयारण्य आहे, (मी साधारन दहा वर्षांपूर्वी पाहिलं असावं) पण तेव्हाही त्याची दुर्दशाच वाटली होती. तिथे एक मंदिर नसून मंदिरांचा समूह आहे. प्रत्येक ठिकाणी जवळपास भग्न झालेलं शिवलिंग्/नंदी किंवा काही मूर्त्या होत्या. सुस्थितीत असावं असं काहीच आता लक्षात नाहीय

माझाहि थोडासा गोंधळच होत आहे असे वाटते कारण अलाहाबाद, लौरिया नंदनगढ आणि फिरोजशाह कोटलामधील स्तंभ ह्यांच्या चित्रांमध्ये वेगवेगळी संस्थळे गल्लत करतांना दिसतात. ह्याचा नीट अभ्यास करून मी परत उत्तर देईन.

अलाहाबादचा म्हणून मी दाखविलेला स्तंभ खरा अलाहाबादचा नसून कुतुबमिनार परिसरातील आहे हे मला आता दिसत आहे. दुरुस्तीबाबत आभार.

एव्हढे निश्चित की कुतुबमिनार परिसरात जो स्तंभ आहे तो स्तंभच असला तरी अशोकाचा नाही. तो स्तंभ मी पाहिला आहे. माझ्या वाचनानुसार त्याच्यावरील जो सहा ओळींचा लेख आहे तो 'चन्द्राह्व' (ज्याला 'चन्द्र' म्हणून संबोधितात) अशा राजाने कोरला आहे आणि तो राजा म्हणजे गुप्तवंशीय चन्द्रगुप्त विक्रमादित्य होय. तो स्तंभ सुलतान इल्ततमशने १३व्या शतकात स्तंभाचे मूळ स्थान उदयगिरि येथून आणून कुव्वत-उल-इस्लाम ह्या मशिदीमध्ये उभारला तेथे तो आजतागायत तसाच आहे.

जालावर शोधले असता, प्रस्तुत लेखातील समुद्रगुप्त स्तंभावरील 'देवराष्ट्रे' या उल्लेखाबाबत अधिक माहिती येथे मिळाली :

1. Devarastra (No. 1, L.20) :
It has been mentioned as ruled by Kubera one of the kings ruling in Southern Region who were subdued by Samudragupta. Dey identifies it with the Maratha country (i.e. Maharastra). Fleet and Smith are also of the same opinion. G. Ramdas slightly differs from them when he identifies Devarastra with
modern Devagiri in the Dharwar district. According to R.D. Banerjee, Devarastra is the name of a district or province in Kalinga. B.C. Law identifies it with Yellomanchili taluka of the Vizagapatam district, which is also the view of H.C. Ray- chaudhuri, S.B.Chaudhuri, Dubreuil and Bhandarkar. This
view is generally accepted at present. Earlier scholars held that Samudragupta made a round of the South crossing from the eastern to the western coast of India. But this involves serious difficulties about his potential relations with the Vakatakas. Now, scholars describe southern campaign of Samudragupta
as confined to the eastern coast. Thus it becomes apparent that Devarastra was conterminous with Kosala (Sirpur). Tamralipti may have been included in Devarastra.

अर्थातच तज्ञांची या 'देवराष्ट्रा'बाबत अनेक मतांतरे आहेत. देवराष्ट्रे या गावात आणि आजूबाजूच्या परिसरात काही उत्खनन झाले तर हेच ते देवराष्ट्र असे विधान ठामपणे करता येईल अथवा नाकारता येईल.

पुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनःपुनः

वाचता वाचता हा दुवा मिळाला
http://www.maayboli.com/node/10993
या दुव्यात असे म्हणले आझे की काही विद्वानांच्या मते एरंडपल्ली व देवराष्ट्र ही दोन्ही स्थळं महाराष्ट्रात नसून तामिळनाडूत आहेत.