१. भारत खरेच एका व्यापक सामाजिक उद्रेकाच्या उंबरठ्यावर उभा आहे का?
याचे उत्तर देता येण्याइतका विदा नसल्याने ठोस उत्तर देता येणार नाही, फारतर फार माझे मत/ढोबळ अंदाज देऊ शकतो - जो अर्थातच योग्य तो विदा मिळाल्यास बदलु शकतो. चर्चाप्रस्तावकाने किंवा अन्य कोणही योग्य तो विदा सादर केल्यास मत बदलण्यास तयार आहे. शिवाय माझे मत मध्यमवर्गीयांपर्यंतच सिमीत आहे.

माझ्यामते नाही. माझ्यामते सध्या दिसणारा त्रास-असंतोष हा 'लिविंगरूम' उद्रेक आहे. दिवाणखान्यात बसून (प्रसांगी तावातावाने) चर्चा करण्यापलिकडे प्रत्यक्षात असा असंतोष असल्याचे मध्यमवर्गीयांमध्ये तरी दिसत नाही. सध्या मध्यमवर्गीयांना लेखात उल्लेख केलेल्या गोष्टींनी त्रास होत असला तरी त्यांची कामे गेल्या अनेक वर्षांच्या तुलनेत जलद होत आहेत. विविध सरकारी सेवा ऑलनाईल उपलब्ध झाल्याने उलट योग्य त्या ठिकाणी आपली मागणी करून सेवा पदरात पाडल्या आहेत. आरटीआय नंतर मध्यमवर्गाने त्याचा केलेला उपयोग स्पृहणीय आहेच शिवाय आपली कामे करण्याचा राजमार्ग उपलब्ध असल्याने उद्रेक संभवत नाही. तेव्हा असा असंतोष असला - नव्हे आहेच- तरी तो उद्रेक होण्याइतपत तीव्र नाही असे मत आहे

२. लेखकाने दिलेली कारणे तुम्हाला पटतात का? त्याशिवायही काही कारणे असू शकतील असे तुम्हाला वाटते का?

नाही वरील प्रश्नात का तो उहापोह केला आहे

३. अश्या उद्रेकाचे परिणाम आणि त्यातून निष्पन्न होणारे जे काही असेल ते काय असू शकेल?

गैरलागु

४. (ऑप्शनल) तुम्हाला व्यक्तिगत आयुष्यात 'फेलो इंडियन्स'च्या रागाचा त्रास सहन करावा लागला आहे का?

ऑप्शनल ठेवल्याबद्दल आभार :प्

======

बाकी महासत्ता कोणास म्हणावे याचे ठोस निकष नसल्याने कोणत्याही देशास महासत्ता का, कसे व कधी म्हणावे हा वेगळा मुद्दा आहे. परंतु सदर प्रस्तावात अवांतर ठरेल म्हणून सोडून देतो

------------------
ऋषिकेश
------------------

चर्चा प्रस्तावात दिलेला दुवा चुकून दुसर्‍या पानाचा आहे. योग्य दुवा असा आहे.

चर्चा प्रस्तावात दिलेला दुवा चुकून दुसर्‍या पानाचा आहे.

काल लेख वाचला तेव्हा गोंधळ उडाला होता त्याचे कारण आत्ता समजले. :-)

भारतातले लोक रागावलेले आहेत की घाबरलेले आहेत? माझ्यामते दोन्ही आहेत. बायकांनी असे करू नये, तसे करू नये वगैरे विधाने रागापोटी येण्यापेक्षा भीतीपोटी आलेली असतात. वंशद्वेश, सामाजिक आणि आर्थिक विषमता यांत रागासह भीतीही असते.

आत्ताच रांचीमध्ये "मुलींनी जीन्स घालून फिरू नये, अन्यथा जाळून मारू" अशी धमकी दिली गेल्याचे वाचले. याला चक्क खोडसाळपणा म्हणून पोलिसांनी लेबल लावल्याचे दिसते. "येथे मुलींनी जीन्स घालू नये" असे असते तर एकवेळ खोडसाळपणा म्हणता आले असते पण "जाळून मारू" हे खोडसाळपणा म्हणून सोडून द्यावे असे का बरे वाटते?

तूर्तास, एवढेच. सध्या लेख वाचते आहे. नंतर सविस्तर प्रतिसाद देईन.

१. भारत खरेच एका व्यापक सामाजिक उद्रेकाच्या उंबरठ्यावर उभा आहे का?
नाही, भारतीयांमध्ये जर असा सामाजिक उद्रेक होत असता तर आज भारत बराच वेगळा असता.

२. लेखकाने दिलेली कारणे तुम्हाला पटतात का? त्याशिवायही काही कारणे असू शकतील असे तुम्हाला वाटते का?
५०-५०. भारतातली कारणे एकदम स्टँडर्ड आहेत आणि असतात. ती कशी हाताळायची हे सरकारला चांगले माहित आहे.

३. अश्या उद्रेकाचे परिणाम आणि त्यातून निष्पन्न होणारे जे काही असेल ते काय असू शकेल?
बरेच काही. भारताचे जात्याधारीत, भाषाधारीत, विभाजन इत्यादी. अथवा एखादा समुह सगळ्याला कंटाळून हळूहळू स्थलांतरीत होईल, धर्मांतर करेल आणि उरलेला भरडेल.

४. (ऑप्शनल) तुम्हाला व्यक्तिगत आयुष्यात 'फेलो इंडियन्स'च्या रागाचा त्रास सहन करावा लागला आहे का?
प्रश्न कळला नाही. समजुन सांगाल का?

आता माझी काही मते:
भारतात सामूहिक उद्रेक नेहमीच होत असतात. सामाजिक नाही. भारत वेगवेगळ्या समुहात विभागलेला आहे. एकिकडे आपण विविधतेत एकता वगैरे मानतो, पण प्रत्येकाला आपापली विविधता मुळापासून जपायची आहे. त्याचा अभिमान नाही तर अहंकार सुद्धा जपायचा आहे. काही समूह असे आहेत ज्यांना राजाश्रय आहे. त्यांच्या भावना लगेच दुखावतात अथवा सरकार लगेच त्यांच्या मदतीला धावते. निवडणुकांचे राजकारण एका पक्षाला एवढे चांगले कळते ती सगळे समूह कधीच एक होऊन उद्रेक होणार नाही याची ते पुरेपुर काळजी घेतात. हा त्या पक्षाच्या नेत्यांच्या एका शब्दावरुन लगेच भावनोद्रेक होतो, एरवी मात्र ते आणि त्यांचे सुभेदार मुग गिळुन गप्प बसणे म्हणजे काय याचे योग्य उदाहरण देता येईल इतके गप्प असतात.
भारतात सामाजिक क्रांती वगैरे होणार नाही. वर्गांचाच विचार केला, तर उच्चवर्गीय आपल्याला हवे ते करतात, गरज पडल्यास विकसित देशांमध्ये स्थायिक होण्याची कुवत त्यांच्याकडे आहे. त्यांना समाज काय करतो हे फारसे पडलेले नसते. मध्यमवर्गाला काहीच सुचत नाही. त्यांना एकतर कोणीतरी क्रांती करावी मग आम्ही जाऊ मागुन झेंडे घेऊन हा विचार असतो. गरिब वर्गाला रोजीरोटीची काळजी असते, त्यामुळे त्यांचे खोबरे तिकडे चांगभले असते. त्यामुळे समाज म्हणजे नक्की कोण हा प्रश्नच आहे. बाकी हे प्रसंग म्हणाल तर मुन्नाभाई एमबीबीएस मध्ये सुनील दत्त ज्या प्रकारे सांगतो चोराला तसा प्रकार आहे. राग बाहेर पडतो काही कारणाने. एवढेच.