धूमकेतू यांना काय वाटते तेही आम्हाला कळावे.

नितिन थत्ते

खाजगी कॉलेजात मेडिकलची कॅपिटेशन फी ४०-५० लाख असते असे तुम्ही कार्यक्रमात सांगितले. अशीच कथा तुम्ही इंजिनिअरिंग, आर्किटेक्चर, लॉ, एमबीए कॉलेजबद्दल का सांगितली नाही? फक्त डॉक्टर्सना लक्ष्य का केले?
मेडीकलच्या पोस्ट ग्रॅज्युएशनची पोस्ट कॅपीटेशन फी- रीड लाच देऊन घ्यायची असेल तर इतकी रक्कम मोजावी लागते ही वस्तुस्थिती आहे. अशा एका वाटाघाटींच्या बैठकीला मी उपस्थित होतो. इतर अभ्यासक्रमांबद्दल कल्पना नाही, पण भारतात एमबीए या पदव्युत्तर अभ्यासक्रमासाठी कोठेही इतकी रक्कम मोजावी लागत नाही.

सन्जोप राव
हम तुझे वली समझते, जो ना वादाखार होता

तुम्ही कार्यक्रमादरम्यान सांगितले की डॉक्टर महागडी औषधे लिहून देतात. औषधांच्या किंमतींवर नियंत्रण आणणे ही सरकारची जबाबदारी आहे. त्यासाठी डॉक्टरांना दोषी धरू नये.

सरकारने सगळ्या औषधांचा एकच भाव ठरवावा असे अपेक्षित आहे काय? म्हणजे महागडी औषधे हा प्रकारच अस्तित्वात राहणार नाही.

कार्यक्रमातून तुम्ही डॉक्टरांची प्रतिमा डागाळली आहे. १० वाईट डॉक्टरांमागे १००० चांगले डॉक्टरही असतात. तुम्ही याबाबत माफी मागणे गरजेचे आहे.

हे कळले नाही. जे चांगले डॉक्टर्स आहेत त्यांची प्रतिमा येथे कशी डागाळता आली? फारतर पूर्वी शंका न घेणारा रुग्ण आता डॉक्टरांवर शंका घेईल पण असे सतत करत राहणे आजारी माणसाला शक्य आहे का? माझ्यामते या कार्यक्रमानंतर चांगले डॉक्टर्स विन-विन सिच्युएशनमध्ये आहेत.

समजा हा कार्यक्रम बघितल्यावर उद्या माझ्या पाठीत उसण भरली (;-) हे कार्यक्रमाचे फलित नव्हे) तर काय मी सत्यमेव जयतेमुळे डॉक्टरांकडे गेल्यावाचून राहणार आहे का? तसे अर्थातच होणार नाही. समजा डॉक्टरांनी मला तत्काळ हॉस्पिटलमध्ये भरती होण्यास सांगितले आणि या कार्यक्रमाने माझा अवेअरनेस वाढला आहे तर मी फारतर सेकंड ओपिनिअन घेणे पसंत करेन. चार प्रश्न खोलात जाऊन विचारेन. महागड्या औषधांपेक्षा जनेरिक औषधे देता येतील का ही चौकशी करेन. (ते हा कार्यक्रम न बघताही करत होतेच. इन्शुरन्स का सवाल है|) यातून डॉक्टरचा अपमान होतो असे वाटत नाही. माझ्या पीसीपीचा तरी कधीही झालेला नाही.

जर दोन्ही डॉक्टर सज्जन असतील आणि गुणी असतील तर त्यांचे निदान जवळपास सारखेच निघेल. अशाने माझा डॉक्टरांवरील विश्वासच दुणावेल आणि दोन्ही डॉक्टरांची फी द्यावी लागल्याने डॉक्टरांचाही फायदा आहेच.

तेव्हा नेमका प्रॉब्लेम काय आहे? ;-)

मला वाटते तुम्ही या कार्यक्रमासाठी मोठी रक्कम घेतली असावी, दानधर्म आणि परोपकार फक्त डॉक्टरांनी करायचे असतात, ऍक्टरांनी नाहीत!!! बरोबर!

हा मुद्दा पुर्वीही बर्‍याचदा चर्चांमधे वाचला होता. आमिर एका एपिसोडसाठी साडेतीन कोटी घेतो, मग कसली ही समाजसेवा? वगैरे
ह्यावर मध्यंतरी आउट्लुक मधे आमिरची मुलाखत वाचली होती. त्यात त्याने म्हंटले आहे की एका एपिसोडची फी इतकी घेतला तरी त्यात सर्व खर्च धरला आहे. (कार्यक्रमासाठी करण्यात येणाता रीसर्च वगैरे.) तसेच सहसा दरवर्षी तो उत्पादनांच्या जाहिराती करुन १००-१५० कोटी मिळवतो त्या उत्पन्नावर त्याने ह्या कार्यक्र्मात व्यग्र असल्याने पाणी सोडले आहे. त्यामुळे काही प्रमाणात आर्थिक झळ सोसुन तो हा कार्यक्रम (समाजसेवा) करत आहे. असा खुलासा दिला आहे. खरे खोटे आमिर जाणे.

बाकी प्रस्तावावर सवड मिळेल तसे लिहिनच, तुर्तास इतकेच.

एकही मुद्दा पूर्णपणे पटला नाही.
ज्याने हे मुदे उचलले आहेत ती व्यक्ती इथे नसल्याने प्रत्येक मुद्द्याचे मुद्देसुद खंडन करण्यात फार हशील दिसत नाही

ऋषिकेश
------------------
<<स्वाक्षरी निद्रीस्त आहे>>

हे मुद्दे म्हणजे जोक आहे. वर ऋषिकेशने लिहिल्या प्रमाणे हि चर्चा येथे करण्यात काहीच हशील नाही. असेल तर मला डॉ. सुदाम मुंडेंचा एखादा प्रतिसाद वाचायला आवडेल :).
माझ्या एम.डी. डॉक्टर मित्र मैत्रिणींनी गेल्या ३-४ वर्षात ३ गाड्या बदलल्या आहेत. त्यांचे स्वतःचे हॉस्पिटल बांधतानाचा खटाटोप सुद्धा मी पाहिला आहे. त्यामुळे समाजसेवा वगैरे सगळे डॉक्टर करत नाहीत हे मी जवळून पाहतो आहे. याच सोबत खरोखर समाजसेवा करणारे डॉक्टर सुद्धा पाहिले आहेत.
वर प्रियालीने लिहिलेले मुद्दे मला पटले आहेत. एका कार्यक्रमाने सगळे चांगले डॉक्टर वाईट होत नाहीत. तसेच जर या कार्यक्रमामुळे जनरिक मेडीसिन बद्दल लोकांना माहिती मिळत असेल आणि त्यांचा फायदा होत असेल तर प्रॉब्लेम काय आहे?

सगळे डाक्टर पैसे काढणारे नसतात हे मान्य,पण पुश्कळजण असतात स्पेशालिटीच्या नावाखाली भरमसाठ पैसे घेणारेही असतात.ज्या कम्पनीची मेडिसिन महाग ती कम्पनी स्टन्डर्ड म्हणुन त्याच कम्पनीची मेडिसिन लिहायची.पण त्यासाठी ते कमिशन घेतात असेमात्र नाही.कम्पन्या भेटवस्तूमात्र देत असतात.

मला वाटते की हा प्रश्न कदाचित या चर्चेत गैरलागू असेल. तरीही येथे वैद्यक क्षेत्रातील जाणकार आहेत, काही संशोधकही आहेत, ते या प्रश्नाचे संयुक्तिक उत्तर देतील अशी अपेक्षा आहे म्हणून विचारतो :
भारतात डॉक्टरांनी इंजेक्शन्स देण्याचे थांबवून गोळा देण्यामागचे कारण काय? ( हा बदल १९९० पासून प्रकर्षाने जाणवू लागला.)
बर्‍याच गोळ्यांचे पचनक्रियेवर विपरीत परिणाम दिसतात. तसेच गुण येण्यास काही कालावधीही जातो. इंजेक्शन दिल्यास हे टाळता येते. मग इंजेक्शन बंद करण्यामागे कोणते कारण/संशोधन आहे?

मायबोलीवरील चर्चा

माबोवरील चाणक्य अन येथील हे चाणक्य एकच काय?

ह्या चर्चेतील मुद्द्यांबद्द्ल सांगयाच झालं तर एकाही मुद्द्यात पाणि नाही.

ह्या आइवजी मी माझा अनूभव सांगतो :

मला लहान मुलगी आहे. तीच्या पहिल्या ६ महिन्यांच्या लसींचा खर्च २०-२५ हजार रुपये अला असून त्याच डॉ. कडे अजून मी ६ महिने गेलो तर कमीत कमी अजून ३० हजार रूपये लागतील.

आता आमची ही लाडकी लेक, तीला जर आवश्यक गोष्टींसाठी पैसे लागत असतील तर मी/माझी फॅमीली नाही कशी म्हणणार ?

इथे माझ्या भावनांचा आणि डॉ. वरील विश्वासाचा प्रश्न येतो. ह्याच वीक भावनांचा डॉ लोक फायदा घेतात असे वाटत आहे.

हा एपीसोड पाहून डॉ लोकांवर अन्धविश्वास ठेऊ नये येवढेच खरे.

---------------------
-धनंजय कुलकर्णी

याच विषयावर एक बातमी आताच येथे वाचली.

तुम्ही या कार्यक्रमासाठी मोठी रक्कम घेतली असावी

लोकांना अक्कल शिकविण्यासाठी रिचर्ड डॉकिन्स, बिल माहर, इ. लोकसुद्धा सशुल्क दुनियादारी करतात. मात्र, त्यात अण्णा हजारे टाईप 'जग बदलू(या)' भाबडे/ढोंगी आवाहन नसते. स.ज.च्या शीर्षकगीतात 'तू', 'तूने', इ. शब्द वारंवार आहेत, ते नेमके कोणाला उद्देशून आहेत?

फक्त डॉक्टर्सना लक्ष्य का केले?

इतकी अधिक फी बाकीच्या अभ्यासक्रमांना नाही असे माझे निरीक्षण आहे. शिवाय, इतर व्यवसायांमध्ये गैरव्यवहार नाहीत असे प्रतिपादन त्याने केलेले नाही.
एका टोकाला 'वैद्यो नारायणो हरि' (या श्लोकाचा एक अर्थ लावला तर डॉक्टरला देव म्ह्टले आहे) आणि दुसर्‍या टोकाला 'नमस्तुभ्यम् यमराजसहोदर:' अशी दोन्ही मते समाजात प्रचलित आहेत.

आकडा तुम्ही सांगितला तेवढा वाईट नाही.

तरीही, सरकारी नियंत्रण कमी असल्यामुळे स्वार्थ बोकाळला हा निष्कर्ष योग्य वाटतो.

भ्रष्टाचारासाठी राजकारण्यांन दोषी धरा, डॉक्टरांना नाही.

राजकारण्यांना'सुद्धा' ठीक आहे, राजकारण्यांना'च' का? डॉक्टरांना'सुद्धा' का नको?

या विधानाला काहीही अर्थ नसून त्या संबंधी कोणतेही पुरावे सादर करण्यात आले नाहीत.

सहकुटुंब परदेशसहल, कार, इ. प्रकार खात्रीच्या ऐकिवात आहेत.

भारतात किती डॉक्टरांना गुंडांकडून मार खावा लागतो, स्टायपेन्डच्या नावाखाली त्यांना किती क्षुल्लक पगार मिळतो, राहण्या-खाण्याच्या गैरसोयी वगैरेंविषयी काहीच बोलणे नव्हते.

1. इतकी काही दारुण अवस्था नाही.
2. "डॉक्टरी पेशा (निवडणे) ही पसंती आहे, सक्ती नव्हे"

कार्यक्रमादरम्यान तुम्ही म्हणालात की हा व्यवसाय फक्त परोपकारासाठी निवडावा, पैसे कमावण्यासाठी नाही.

'फक्त' पैशांसाठी नको, खूऊऊउप खाऊ नका, इ. म्हणाला असे जाणवले. नारायण हृदयालयचे उदाहरण देताना त्याच्या संचालकांकडून त्याने ग्वाही दिली की ते सुस्थितीत आहेत.

आधी डॉक्टर होण्यासाठी काय काय करावे लागते ते जाणून घ्या

'काय काय' प्रकारचे मला काहीच करावे लागले नाही, सीईटीतून विनायास प्रवेश मिळाला. नाशिकला प्रवेशप्रक्रिया होती, डोक्याला काहीच काळजी नव्हती. आदल्या दिवशी वडिलांसोबत नाशिकच्या थेटरात मेट्रिक्स बघितला (आणि तो मला समजला). केईएम मिळणार नव्हते हे आधीच दिसत होते, नकोही होते. "उनाडक्या करायच्या असतील तर माझ्याप्रमाणे जेजे घे" हा वडिलांचा सल्ला आवडला. इंजिनिअर औषधे देऊ शकत नाही, काँप्युटर शिकणे डॉक्टरला शक्य असते आणि रिसेशनमध्येही टपरी टाकून आरामात जगता येते हे धोरण होते. फी रोजच्या प्रवासखर्चापेक्षा थोडीच अधिक होती.
उलट, कोटा फॅक्ट्रीतही खूप मुले आयआयटीसाठी घासतात, आयएएससाठीही काहीतरी असेलच.

साडेपाच वर्ष एम.बी.बी.एस. आणि पुढे पोस्ट ग्रॅज्युएशनसाठी १५ ते २० हजार रु. प्रति महिना मिळतात. (इतर क्षेत्रातील मुले याच्या दुप्पट पगार आधीच मिळवतात) पुढे शिकले नाही तर २०-२२००० पगार मिळतो.

'डॉक्टर व्हा' असा आग्रह सरकार करीत नाही, चपला घालण्याचे स्वातंत्र्य आहेच.

पोस्ट ग्रॅज्युएशननंतर सक्तीने खेडेगावात १ वर्ष नोकरी करावी लागते किंवा २५ लाख रुपयांचा बाँड द्यावा लागतो.

6. फक्त डॉक्टरांना खेडेगावात आणि सरकारी हॉस्पिटलांत नोकरी करण्याची सक्ती का? फक्त डॉक्टरांना सरकारला पैसे का द्यावे लागतात? इंजिनिअर्स, वकील, सीए, एमबीए यांना अशी सक्ती का नाही?

आता सरकार डॉक्टरांना परदेशी स्थायिक होण्यास प्रतिबंध करण्याविषयी विचाराधीन आहे. का? असाच प्रतिबंध आयआयटी/ आयआयएम विद्यार्थ्यांना का नाही? समाज आणि सरकारने डॉक्टरांसाठी काय केले आहे की डॉक्टरांनी फक्त परोपकार करत राहावे?

हा मोठाच अन्याय असला (आणि तो दूर होणे आवश्यक असले) तरी याचे मूळ असे असावे की 'समाजाचे ऋण' इ. कल्पना सरकारला मान्य होत्या तेव्हा डॉक्टरी हाच व्यवसाय सरकारी शिक्षणावर आधारित प्रतिष्ठित व्यवसाय होता. आयआयटीची फी तेव्हा जरा अधिकच होती (आता ती कमी आहे परंतु आता समाजाचे ऋण कल्पना बाद आहे).
असे अनेक अन्याय असतात. पूर्वी रेल्वे खासगी होती म्हणून आताही रेल्वे कर्मचार्‍यांना सहकुटंब विनाशुल्क प्रवासाची अनुमती असते. पोस्टखाते कायमच सरकारी असल्यामुळेच की काय, वैयक्तिक पत्रे नॉटपेड पाठविण्याचा हक्क पोस्टमनला नसतो.
(पाच वर्षे परदेशात न जाण्याचा बाँड आम्हालाही होता.)

औषधांच्या किंमतींवर नियंत्रण आणणे ही सरकारची जबाबदारी आहे. त्यासाठी डॉक्टरांना दोषी धरू नये.

+१

देशातील आरोग्यसेवा चिंताजनक आहे असे तुम्हाला वाटते का?

होय. चांगली सरकारी देखरेख आणि जागरूकता हे उपाय आहेत असे मला वाटते.
--
मुळात, 'सर्वांना समान उपचार' ही संकल्पना समाजवादी नाही तर साम्यवादी आहे. किमान पातळी ठरवून तेथपर्यंत आणून सोडण्यात येईल, पुढील सेवा ऐपतीप्रमाणे मिळवाव्या हे धोरण मला विवेकी वाटते.
जनरिक औषधाचा मुद्दा योग्य आहे. मात्र, 'सर्वांसाठी सक्तीचा विमा' ही आता येऊ घातलेली संकल्पना केवळ काही लॉब्यांच्या हिताची आहे, कोणतेही जेवण फुकट नसते.
--
कट प्रॅक्टिस आकाशातून पडत नाही. डॉक्टरांना जितके पैसे हवे असतील त्यानुसार ते मार्ग शोधतील. कट वर बंदी घालणे सफल झाले तर ते थेट फीच वाढवतील आणि ते शक्य झाले नाही तर प्रवेशासाठीचा ओघ आपोआपच कमी होईल.