श्रध्दावंतांची टर उडवू नये त्यांना कानकोंडे बनवु नये ह्यावर बरेच काही उपक्रमावर लिहिले गेले आहे आहे. पण जेव्हा अशा प्रकारचे लेखन वाचनात येते तेव्हा, लिहिणारा भोंदू आहे किंवा मूर्ख आहे असे संबोधणे ओवर द लाइन नसावे असे मला वाटते. उपक्रमींचे ह्यावर मत काय?

माझं मत - हा लेख लाल बॅकग्राउंडवर आला असता तर मजा़ आली असती.

जुनी बातमी दिसते.
ट्रवोल्टा आणि क्रूज तरी इतके मूर्ख असतील काय? की, आमीर खान दुनियादारीचा सशुल्क अभिनय करतो (असा संशय व्यक्त करण्यात येतो) त्याच प्रकारे हे लोक श्रद्धाळूपणा करीत असावेत?
उपक्रमींनी सामना वाचावा की साधना?
हल्ली पूर्वीप्रमाणे गंमत व्हायची फारशी आशा नाही.

अर्थात, never assume malice where stupidity would suffice असेही शक्य आहेच!

दारु पिऊन रस्त्यात धिंगाणा घालणार्‍या मोहन जोशींना बापू विवेकबुद्धी देवोत किंवा आदेशावरूनच त्यांनी धिंगाणा घातला असेल! ;-)

वाय् झेड पणा आहे सगळा झालं ;)

दुष्टारी पुरता भारी | अवतरला गॉथम शहरी|
वाल्गुदेय हा निर्धारी| विदूषका जाण पां||

मोहन जोशींचे महत्त्वाचे मुद्दे सगळ्यांच्याच नजरेतून सुटलेले दिसताहेत...
१. माझे मुंबईत घर आहे
२. मला जवळपास सगळे मंत्र-पठण (?) येतात/ येते, जे काय असेल ते..
३. माझी मुलगी फ्रान्समध्ये असते.
४. ती पॅरीसला जाताना बॅग घेऊन गेली होती
५. माझ्याकडे फोन आहे.
इतके सगळे मुद्दे इतक्या कमी शब्दांत सांगणार्‍या मोहन जोशींना मूर्ख कसे म्हणावे?
सन्जोप राव
हम तुझे वली समझते, जो ना वादाखार होता

देवपूजा, श्रद्धा, बापू वगैरे ठीक आहे हो... पण या कथेत कुठेतरी, काहीतरी हरवले आहे. आठ तासांचे दोन दिवस कसे झाले? तेही विश्वासू माणसाबरोबर?
म्हणजे कार बंद पडली असेल, अपघात झाला असेल किंवा ट्रॅफिक जॅम झाला असेल वगैरे...असे काहीतरी.

मला तरी हा चर्चा प्रस्ताव म्हणजे निव्वळ फालतूगिरी वाटतेय. श्री. मोहन जोशींनी स्वतःहून त्यांचा लेख उपक्रमवर दिला नव्हता किंवा तो लेख इतरांनी कोणीतरी टाकावा म्हणून सांगितले होते. मग त्यांचा उल्लेख करून त्यांच्या नावाने टवाळी करण्याचे कारण काय? त्या लेखाची चर्चा करून कोणती बरं माहिती प्रस्तावक मिळवू इच्छितो?

सामना जास्त खपत नाही म्हणून त्यात भडक व बटबटीत माल सदरांच्या माध्यमातून विकावा लागतो. सामनात लेख हवाय असे सांगून कोणी सामनातील व्यक्ती एखाद्या 'प्रसिद्ध' मराठी व्यक्तीकडे गेला तर त्याला नाईलाज का होईना पण काहितरी चार शब्द सांगावेच लागतील, उगाच नंतर त्रास नको म्हणून. वरील संपादित विचार मला तरी 'औपचारीकता म्हणून जमेल तसे अगदी गोडगोड पाकात लोळवून' त्या विशिश्ट सदरासाठी सांगितलेले वाटतात.
जे सांगितलेय ते खोटेच दिसतेय. तसेच श्री. जोशींना यांनी त्यांचे विचार कोणत्याही बंधनात न राहता लिहायचे ठरवले तर ते त्यांचे खरे विचार ते वेगळेच असतील असे म्हणता येवू शकते.

मी स्वतः देखील वास्तव जीवनात कधी कधी सहजच बोलता-बोलता असंबंद्ध बोलून जातो. परवाच्या दिवशी सकाळी मी बोरीवलीला ट्रेन पकडताना माझे हातातील घड्याळ तुटून पडले. त्याच दिवशी संध्याकाळी कामावरून परत येताना दादरला ट्रेन चढताना पडलो, पायाच्या हाडाला बराच मार लागला. दुसर्‍या दिवशी मात्र असं कां घडलं असं विचार करता करता मी ऑफिसमध्ये आमच्या सांहेबांशी बोलून गेलो की काल सुर्यग्रहण होतं म्हणून तरं नाही ना झाले हे सगळे? माझ्या त्या बोलण्यावर मला बरीच वर्शे ओळखणारे आमचे साहेब देखील खुदकन हसले. त्यांचं ते हसणं पाहताच मी पुन्हा भानावर, माझ्या मुळस्थितीत आलो.

मराठी असे आमुची मायबोली तिला बैसवूं वैभवाच्या शिरी |
***********************************
श्री.कोब्या यांचा प्रश्न आहे:

"मोहन जोशी खरेच इतके मूर्ख आहेत का?"

[श्री.मोहन जोशी आणि अन्य सर्व श्रद्धावंत यांची क्षमा मागून]
या प्रश्नाला माझे उत्तर आहे:"हो.काही बाबतीत."
*एखाद्या व्यक्तीचे आचरण(वागणे,बोलणे,लिहिणे यांतील किमान एक)ज्या बाबतीत तर्कविसंगत असते त्या बाबतीत
ती व्यक्ती मूर्ख आहे असे म्हणणे योग्य ठरते.
*तर्कबुद्धी आणि श्रद्धा या गोष्टी परस्पर विरोधी आहेत.ज्या गोष्टीवर माणसाची श्रद्धा असते त्या गोष्टीवर तो तर्कसंगत
विचार करू शकत नाही.म्हणजे तिथे तो मूर्ख ठरू शकतो.
*श्री.मोहन जोशी यांची अनिरुद्ध बापूंवर श्रद्धा आहे."आपल्या कन्येच्या बॅगेत बापूंचा फोटो असल्यामुळे अपरिचित ठिकाणी
तिला विश्वासू माणूस भेटला आणि तिला कोणतीच अडचण आली नाही." असे असंबद्ध विधान श्री.जोशी यांनी लिहिले.
म्हणून त्याबाबतीत ते मूर्ख ठरतात.
* जिथे श्रद्धा असते तिथे मूर्खत्व प्रत्ययास येते.त्यात उजवे--डावे (ग्रेडेशन) करणे शक्य आहे.जसे
...फलज्योतिषावर श्रद्धा--->मूर्ख
...वास्तुदिशाभूलशास्त्रावर श्रद्धा....>महामूर्ख.
.. नाडीग्रंथावर श्रद्धा.....> मूर्खाणां शिरोमणि:

नक्की मूर्ख कोण?
मूळ लेखक, प्रकाशक, वाचक की (असे धागे चर्चेसाठी काढून) टिकेद्वारे का होईना अश्या विचाराचा अप्रत्यक्ष प्रसार करणारे?? ;)

ऋषिकेश
------------------
<<स्वाक्षरी निद्रीस्त आहे>>

मराठी असे आमुची मायबोली तिला बैसवूं वैभवाच्या शिरी |
**********************************
"नक्की मूर्ख कोण?" असा प्रश्न श्री. ऋषिकेश यांना पडला आहे.खरे तर असा प्रश्न पडण्याचे कारण नाही.
"श्रद्धा आणि मूर्खपणा"या प्रतिसादात या प्रश्नाचे उत्तर स्पष्टपणे दिले आहे.इथे " मूर्खपणा"या शब्दाचा संबंध मतिमंदत्व/मनोरुग्णता यांच्याशी नाही.श्रद्धा ठेवल्याने तर्कशुद्ध विश्लेषक विचारशक्ती ठप्प होते.त्यामुळे श्रद्धाळूचे वर्तन तर्कविसंगत होते.त्यासाठी मूर्खपणा हा शब्द योजला आहे.श्री.कोब्या यांना हाच अर्थ अभिप्रेत असावा. अन्यथा श्री.मोहन जोशी यांना मूर्ख हे विशेषण लावण्याचे काहीच कारण नव्हते.

मोहन जोशी असोत किन्वा नसोत, या लेखाचे शिर्षक नक्कीच "मूर्ख" कॅटेगोरीतील आहे.

मोहन जोशी सारख्या दिग्गजांना असे शब्द वापरने बरे नव्हे. कृपया संपादकांनी याची नोंद घेऊन कारवाई करावी.

---------------------
-धनंजय कुलकर्णी

ह्या अशा प्रवृत्तींना काय म्हणायचे कळत नाही. मूर्ख म्हणावे की लबाड म्हणावे की स्वार्थी ? बरेच जण स्वार्थासाठी एखाद्या बाबाच्या क्लबमध्ये जातात. रोटरी क्लबबिब असतात ना तसेच हे सत्संग. काही जण तिथे आपला स्वार्थ साधण्यासाठी जातात. म्हणजे नेटवर्किंग वगैरे होते. धंद्याला वगैरे मदत होते. काही खरेच गांजलेले असतात. असो. ही सिलेब्रिटी किंवा प्रसिद्ध मंडळी बुवाबाजीची एन्डॉर्समेन्ट करतात त्यामुळे समाजात अंधश्रद्धा फोफावतो. सचिन तेंडुलकर आपल्या क्रिकेट ब्यागेत सत्यसाईबाबा नावाच्या पिकपॉकेटाचा फोटो ठेवतो हे बघून अनेक जणांनी त्याचे अनुकरण केले असल्यास नवल नाही. राजकारणी मंडळींचेही आपले बुवाबाबा ठरलेले असतातच. कुणी 'गण गणात बोते' वाले तर 'कुणी भिऊ नकोस मी तुझ्या पाठीशी आहे' वाले. नवी माध्यमे आल्यापासून आपला समाज अंधश्रद्धेच्या चिखलात अधिकच खोलवर रुतत चालला आहे. फेसबुकवर, इथे तिथे, जिकडे तिकडे ह्या बापू-बाबा समर्थकांनी नुसता उच्छाद मांडला आहे. घाणीवर गुलाबपाणी शिंपण्याचे काम चालू आहे.

असो. उपक्रम असो वा इतर कुठलीही जागा, माझ्यामते संधी मिळेल तिथे अशा प्रवृत्तींना नंगे करायला हवे. आता हा अप्रोच अनेकांना पटत नाही. कशाला पंगे घ्यायचे. अशाने लोक नाराज होतात. आपण कसे गनिमी काव्याने लढावे वगैरे वगैरे काही जणांना वाटते. पण त्याबद्दल पुन्हा कधी.

"तुझं वाचन किती? तू बोलतोयस किती?"
"तुझा पगार किती? तू बोलतोयस किती?"

इथे जे चालले आहे ते वाचून समर्थवचनांची आठवण झाली. ज्याला जे आपले वाटेल त्याने ते घ्यावे.

समर्थावरी अहंता । अंतरीं मानी समता । सामर्थ्येंविण करी सत्ता । तो येक मूर्ख ॥ ११॥

आपली आपण करी स्तुती । स्वदेशीं भोगी विपत्ति । सांगे वडिलांची कीर्ती । तो येक मूर्ख ॥१२॥

अकारण हास्य करी । विवेक सांगतां न धरी । जो बहुतांचा वैरी । तो येक मूर्ख ॥ १३॥

आपुलीं धरूनियां दुरी । पराव्यासीं करी मीत्री । परन्यून बोले रात्रीं । तो येक मूर्ख ॥ १४॥

मान अथवा अपमान । स्वयें करी परिच्छिन्न । सप्त वेसनीं जयाचें मन । तो येक मूर्ख ॥ १६॥

आपणाहून जो श्रेष्ठ । तयासीं अत्यंत निकट । सिकवेणेचा मानी वीट । तो येक मूर्ख ॥ १९॥

अतिताचा अंत पाहे । कुग्रामामधें राहे । सर्वकाळ चिंता वाहे । तो येक मूर्ख ॥ ६२॥

दोघे बोलत असती जेथें । तिसरा जाऊन बैसे तेथें । डोई खाजवी दोहीं हातें । तो येक मूर्ख ॥६८॥

आपलें काज होये तंवरी । बहुसाल नम्रता धरी । पुढीलांचें कार्य न करी । तो येक मूर्ख ॥

मराठी असे आमुची मायबोली तिला बैसवूं वैभवाच्या शिरी |
***********************************
श्री.रावले सतीश लिहितात,

अरे वा! हा मुर्ख आहे, तो मुर्ख आहे अशी प्रमाणपत्रे श्री. यानावाला अगदी सहज व न मागता त्रयस्त व्यक्तींना वाटत आहेत.

...
कोणत्या त्रयस्थ व्यक्तीला प्रमाणपत्र दिले? त्या व्यक्तीचे नाव काय? कोणाही व्यक्तीला मी प्रमाणपत्र दिलेले नाही.पुढील गोष्टी/तत्त्वे खरी आहेत असे मानणारे
अनेकजण आहेत.ते स्वातंत्र्य त्यांना आहेच.पण अशा श्रद्धाळूंना मूर्ख ठरविण्यात काय चूक आहे त्यावर गांभीर्याने विचार करावा.
*इथून १४० कोटी कि.मि दूर असलेला शनिग्रह तीस वर्षांच्या भ्रमण कालावधीत पृथ्वीवरील प्रत्येक व्यक्तीला साडेसात वर्षे पीडा देतो.
शिंगणापूर येथील एका उभ्या दगडाला तेल माखल्यास ती पीडा टळते.
*घरातील जलस्थान(पाण्याचे पिंप ठेवण्याची जागा) दक्षिणेकडे असल्यास गृहलक्ष्मीचा अकाली मृत्यू संभवतो.
* सैपाकाचा ओटा वायव्य-नैऋत्य असल्यास वास्तुपुरुष संतुष्ट होतो आणि अन्नपदार्थ स्वादिष्ट आणि आरोग्यपूर्ण बनतात.
* पतीला मद्यपानाचे व्यसन असेल तर पत्नीने त्याच्या दारूच्या बाटल्या ईशान्य दिशेला ठेवाव्या. म्हणजे त्याला मद्यपानाची इच्छा होणार नाही.
*जगातील यच्चयावत् सर्व माणसांचे भविष्य त्रिकालज्ञ ऋषींनी नाडिग्रंथात लिहून ठेवले आहे. तसेच प्रत्येकाच्या आई-वडिलांची नावेही त्यात लिहिली आहेत.

श्री. यानावाला यांच्याकडून त्यांच्या श्रद्धा आणि मूर्खपणा ह्या प्रतिसादातून खालील वाक्ये लिहीली गेली.

वरील क्रमांक १ प्रमाणे श्री. यनावाला यांच्या विधानानुसार जो लिहीणे/वागणे इत्यादी बाबत तर्कविसंगत असतो तो मूर्ख असतो असे म्हटले गेले आहे. ओके. हाताच्या कंकणाला आरसा कशाला?

श्री. यानावालां स्वतःच स्वतःला ते विवेकवादी आहेत असे म्हणून घेतात परंतु त्यांनी श्री. मोहन जोशी यांचा लेख व्यवस्थित वाचला होता का ते आता पाहू.

"आपल्या कन्येच्या बॅगेत बापूंचा फोटो असल्यामुळे अपरिचित ठिकाणी तिला विश्वासू माणूस भेटला आणि तिला कोणतीच अडचण आली नाही." हे श्री. यानावाला यांजकडून लिहीले गेलेले विधान प्रत्यक्शात श्री. जोशी यांच्या लेखात कोठे आहे कां? श्री.मोहन जोशी यांनी माझी अनिरुद्ध बापूंवर श्रद्धा आहे असे कोठे लिहीले आहे?

प्रत्यक्शात जे लिहीले आहे त्याचा क्रम कसा आहे. वाक्यक्रमाची अदलाबदल करणं म्हणजे 'तर्कसंगतपणा' होतो कां? व्यवस्थित वाचन न करता ते ते एकामागोमाग प्रतिसाद देत विचारत आहेत, 'चूक काय'?

ह्या दोन प्रश्नांचे उत्तर मिळाले की उरलेल्या क्रमांक २ व ४ या मुद्द्यांकडे जायची गरज उरायची नाही. कारण यानावाला यांची ज्या गोश्टींवर श्रद्धा आहे त्यातूनच - 'जिथे श्रद्धा असते तिथे मूर्खत्व प्रत्ययास येते' ह्या वाक्यातील त्यांना अभिप्रेत असलेला अर्थ समजून घेता येईल.