उपक्रमवरील एखादा कन्नड जाणकार पुरंदरदासाची एखादी रचना भाषांतरासकट देऊ शकेल काय ?

उपक्रमावर कन्नड जाणकार श्री प्रभाकर नानावटी आहेत. त्यांनी अरविंद गुप्ता यांच्या टॉईज फ्रॉम ट्रॅश साठी २-३ मिनिटच्या व्हिडिओचे कन्नड भाषांतर व स्वर देण्याचे काम केले आहे.
प्रकाश घाटपांडे

वेगवेगळ्या प्रांतातील संतांबद्दल माहिती देण्याची लेखमाला आवडते आहे.

पुरंदरदासांनी कर्नाटक संगीतात मूलगामी कार्य केले आहे, आणि त्यांची भक्ति-पदे आजही लोकप्रिय आहेत. त्या पदांचीही ओळख उपक्रमींनी करून द्यावी - लेखातील आवाहनाला माझाही दुजोरा आहे.

पुरंदरदासाने घातलेले (जीवनाच्या निरर्थकतेविषयी!) कोडे
काट्याच्या टोकावर दोन तळे बांधली
दोन रिकामी, व एक भरले नाही ||
न भरलेल्या तळ्याला तीन गवंडी आले
दोघे लंगडे, व एकाला पाय नाही ||
पाय नसलेल्या गवंड्याला तीन म्हैस दिले
दोन दूध न देणारे, व एकाला वासरू नव्हते ||
वासरू नसलेल्या म्हशीला तीन सोन्याचे नाणे मिळाले
दोन खोटे, व एक चालत नाही ||
न चालणाऱ्या नाण्यासाठी तिघे आले
त्यात दोन आंधळे, व एकाला दिसत नव्हते ||
न दिसणाऱ्याला तीन गावांचे दान मिळाले
दोन गावं पडकी, व एका गावात शेतकरीच नव्हता ||
शेतकरी नसलेल्या गावी तीन कुंभार आले
दोघांचे हात कापलेले व एकाला हातच नाही ||
हात नसलेल्या कुंभारानी तीन मडकी भाजली
दोन फुटके व एकाला तळच नव्हते ||
बिनतळाच्या मडक्यात तीन तांदळाचे दाणे टाकले
दोन अर्धवट शिजले व एक शिजलाच नाही ||
न शिजलेल्या शितासाठी तीन नातेवाइक आले
दोघे खायला तयार नव्हते व एकाला भूक नव्हती ||
या सगळ्यांचा अर्थ फक्त पुरंदर विठलच जाणे
इतर कुणालाही ते कळणार नाही ||

काट्याच्या अणीवर वसली तीन गावें दोन ओसाड एक वसेचिना !
वसेचिना तिथे आले तीन कुंभार दोन थोटे एक घडेचिना !
घडेचिना त्याने घडली तीन मडकी दोन कच्ची एक भाजेचिना !
भाजेचिना त्यांत रांधले तीन मुगे दोन हिरवे एक शिजेचिना !
शिजेचिना तेथे आले तीन पाहुणे दोन रुसले एक जेवेचिना !
जेवेचिना त्याला दिल्या तीन म्हशी दोन वांझ्या एक फ़ळेचिना !
फ़ळेचिना तीला झाले तीन टोणगे दोन मेले एक जगेचिना !
जगेचिना त्याचे आले तीन रुपये दोन खोटे एक चालेचिना !
चालेचिन तिथे आले तीन पारखी दोन आंधळे एका दिसेचिना !
दिसेचिना त्याला मारल्या तीन बुक्क्या दोन हुकल्या एक लागेचिना !
ज्ञानदेव म्हणे याचा तो अनुभव सद गुरुवाचून कळेचिना!
ज्ञानेश्वर महाराजांचे हे पद मागे उपक्रमवर दिले होते. त्यातील व पुरंदरदास यांच्या पदातील साम्य विलक्षण आहे की नाही ?
दुस‍या ठिकाणी आपण महाराजांचे एक पद व राजस्थानातील विराणी यांचेही साम्य पाहिले होते. धन्यवाद, नानावटीजी !
श्री.सुनील यांनी बरोबर आठवण ठेवली आहे.

शरद

संदर्भ : ए. के रामानुजन यांनी संकलित केलेल्या "Folktales from India"
प्रकाशक : पॅनथियॉन प्रकाशन, न्यू यॉर्क; प्रकाशनवर्ष : १९९१

संग्रहात सांगितलेला मूळ स्रोत : मिर्झा महमुद बेग याने संकलित केलेले "North Indian Notes and Queries"; पृष्ठ १३४-१३७; प्रकाशनवर्ष १८९४

या कथेत सांगितलेली माळ अशी :
१. काट्याच्या टोकावर
२. तीन टाक्या, दोन कोरड्या एकात पाणी नाही
३. त्यात तीन कुंभार, दोन थिटे एकाला हात नाहीत
४. त्याने केली तीन मडकी, दोन फुटकी, एकाला तळ नाही
५. त्यात तीन तांदूळ, दोन कच्चे एक शिजला नाही
६. तो खायला तीन पाहुणे, दोन रुसले, एक शांत होईना
७. त्याला मारली तीन खेटरे, दोन हुकली, एक लागले नाही
येथून कथा बदलते. पाहुण्यामागे यजमान लागतो.
यजमानावर हत्ती धावून येतो. हत्तीला त्याने गुद्दे मारले. घाबरून हत्ती झाडावर चढला...
(हत्तीपासून बदलत-बदलत कथा एका राजाची होते...)
जलप्रलयात वाचण्यासाठी राजा-प्रजा मिळून एका मोठ्या कलिंगडात लपतात. कलिंगड नदीच्या पुरात वाहाते.
मासा कलिंगड गिळतो.
माशाला बगळा गिळतो.
बगळ्याला मांजर गिळते.
मांजराला कुत्रा गिळतो.
मांजराला कुत्रा गिळतो.
कुत्र्याला खायला एक बंजारी लमाण पकडतो.
कुत्र्याच्या पोटात त्याला मांजर सापडते.
मांजराच्या पोटात बगळा सापडतो.
बगळ्याच्या पोटात मासा सापडतो.
माशाच्या पोटात कलिंगड सापडते.
ते चिरता राजा-प्रजा मुक्त होतात.
राजा लमाणाला शेती आणि पैसे देतो.