दुव्याबद्दल धन्यु...!

>>(आलेल्या सदस्यांत एका वेळी किती 'बाबासाहेब जगताप'!)
सध्या सात दिसत आहेत.

-दिलीप बिरुटे
[वेगवेगळ्या लाडवांचा फॅन]

नाटकाची अनधिकृत संहिता येथे उपलब्ध आहे. (काही पॉप-अप्सही येतात.)

"व्हजायना मोनोलॉग्स" हे नाटक बघायची इच्छा असून अजून बघणे झाले नाही.

हे एक प्रभावी नाटक आहे, असे मित्रामैत्रिणींकडून ऐकले आहे.

अमेरिकेतील (आणि अन्य देशांतील) अनेक विद्यापीठांमध्ये स्त्रीसुलभ लैंगिकता आणि लैंगिक शोषणाबद्दल जागरूकता वाढवण्यासाठी विशेष "व्ही-डे" दिवस आयोजित करतात, तेव्हा या नाटकाचा प्रयोग हमखास होतो (उदाहरणार्थ येथील विद्यापीठात).

स्त्री-लैंगिकतेबाबत आणि शोषणाबाबत अज्ञान मोठ्या प्रमाणात आहे, आणि सुशिक्षितांमध्येही आहे. त्यामुळे "लोक नाटक बघतात" म्हणजे "प्रबोधनाची गरज असून फायदा होणारे लोक बघतात" असे म्हणता येते.

कर्क यांनी दिलेली संहिता वाचून बघेन. आणि पुढच्या वेळी संधी आली तर इंग्रजी नाटक तरी आवर्जून बघेन.

वंदना खरे म्हणतात

स्त्रियांच्या लैंगिकतेविषयी बोलायला एक ‘अवकाश’ (स्पेस) निर्माण करणारी संधी या नाटकाच्या निमित्ताने तयार व्हावी, हा माझा हे नाटक करण्याचा मूळ उद्देश आहे. या प्रयोगांच्या निमित्ताने स्त्रियांनी आपल्या लैंगिकतेकडे ‘शारीरिक आरोग्य’ या मुद्दय़ापलीकडे जाऊन पाहावे, यासाठी मी प्रयत्न करीत आहे..’

म्हणजेच नाटकाचा हेतु हा काही लैंगिक शिक्षण /समस्यापुर्ती असा नाही. बोली भाषेतील अनेक लैंगिक शब्द संकोच निर्माण करतात. हा संकोच परंपरागत संस्कार व चालीरीती यातुन निर्माण होणारा असतो. खेडेगावात लैंगिक शब्दांचा सचैल वापर होतो. कुटुंबात बाप मुलाला शिव्या देताना त्याच्या आईच्या योनीचा उद्धार करतो. रमेश धोंगडे संपादित ऑक्सफर्ड इंग्रजी - मराठी शब्दकोशात व्हजायनाचा अर्थ 'पुच्ची' असाही दिलेला आहे. पांढरपेशा बोली भाषेत हा शब्द उच्चारायला संकोच वाटतो. "लई घानघान बोलत्यात ती मान्स" अस पांढरपेशा शहरी लोकांना सांगणारा त्यातल्या त्यात सुसंस्कृत खेडवळ मुलगा त्याच्या वैतागाच्या वेळी मात्र सचैल लैंगिक शब्दांचा वापर करतो. लैंगिकतेच्या ओवी बद्दल आम्ही स्वगत मधे लिहिले आहेच. पुरुष स्पंदन या दिवाळी अंकात प्रसिद्ध केलेल्या या लेखाबाबत बोलताना संपादिका गीताली वि म यांना शब्दांशी अधिक तडजोड करणार नाही कारण आशय हानी होते असे सांगितले होते. त्यांनीही ते मान्य केल होत. उपक्रमावर लिहायच धाडस केल नाही ते कदाचित अस्थानी वाटल् असत.
'योनीमनीच्या गुजगोष्टी' हा शीर्षक अनुवाद कसा प्रमाणित व प्रामाणिक वाटतो. 'पुच्चीवाच्यतेच्या गुजगोष्टी' अस समानार्थी शीर्षक पचायला जड गेल असत. कदाचित सेन्सॉरनेच बंदी आणली असती.
हा पारंपारिक प्रयोगापेक्षा वेगळा प्रयोग आहे. वेगळी गोष्ट ही पचनी पडायला समाजमनाला जडच जाते. हे वेगळेपण पचवण्यासाठी प्रबोधनाचा कांगावा केला तरच ते सुकर होत. करमणुकीचा अविष्कार म्हणुन कांगावा केला असता तर कदाचित संस्कृती रक्षकांच्या हातात कोलीत दिल्यासारखे झाले असते. प्रयोग अजुन पाहिला नाही. पण नक्की पाहिन.
प्रकाश घाटपांडे

प्रस्तुत नाटक पाहिलेले नाही आणि संहिताही वाचलेली नाही.

बलात्कार, जवळच्या नातेवाईकाकडून केले जाणारे लैंगिक अत्याचार, अल्पशिक्षित , अशिक्षित समाजामधील स्त्रियांनी अंगावर काढलेले लैंगिक रोग , वेश्यांचे शोषण आणि त्या शोषणामागचा सगळ्यात महत्त्वाचा लैंगिकतेचा मुद्दा , सुशिक्षित समजल्या जाणार्‍या समाजामधेही प्रसंगी आढळणारी अस्थानी शरम आणि हेळसांड (प्रसंगी पॅप्-स्मिअर्स् बद्दलही नसलेली माहिती) या सार्‍या गोष्टींबद्दलच्या प्रबोधनाचा विचार या अशा नाट्यकृतींमधे असतो काय याबद्दल मी साशंक आहे.

नाटक न बघता, संहिताही न वाचता असा प्रतिसाद द्यायला धाडस लागते.

वरील समस्यांनी पीडीत , शोषित असलेल्या किती स्त्रिया या नाटकाला येतील ? किती जणींना त्यातून काही संदेश मिळत असेल ? याबद्दल मी साशंक आहे.

कशाला बरे साशंक? समजावून सांगायला हवे! मला हे नाटक प्रबोधन करणारे वाटले. तुमच्या समजावून सांगण्याने कदाचित माझे मत बदलेलही.

"तुझं वाचन किती? तू बोलतोयस किती?"
"तुझा पगार किती? तू बोलतोयस किती?"