national emblem of India

सारनाथ येथील अशोक स्तंभ हा अशोकाचा सर्वात प्रसिद्ध स्तंभ मानला जातो. हा वाळूच्या दगडाचा बनला असून अशोकाने सारनाथला भेट दिल्याची त्यावर नोंद आहे. त्याच्या चारही बाजूने एकमेकांकडे पाठ केलेले सिंह आहेत. हा स्तंभ आता भारताचे राष्ट्रीय चिन्ह म्हणून वापरात आहे.

४ सिंह पाठीला पाठ लावून गोलाकार चक्रावर उभे आहेत. गोलाकार चक्रावरच्या घंटाकृती कमळावर हत्ती, घोडा, बैल आणि सिंह हे प्राणी अशोक चक्राने विभागलेले कोरले आहे. हे कोरीवकाम एका सलग वाळूच्या दगडी स्तंभात केलेले आहे.
समोरून बघितल्यावर ३ सिंह दिसत असल्यामुळे चिन्हात/शिक्क्यात तीनच सिंह दाखवले जातात जे घंटाकार कमळावर ऊभे आहेत. गोलाकार चक्रावर मध्य भागी अशोकचक्र आणि अशोकचक्राच्या उजव्या बाजूला बैल तर डाव्या बाजूला घोडा.
गोलाकार चक्राच्या खाली देवनागरी लिपीत 'सत्यमेव जयते' (English: Truth Alone Triumph ) हे वाक्य कोरले आहे. हे वाक्य मुंडक उपनिषदातून घेतले आहे.

२६ जानेवारी १९६० साली भारत गणराज्य देश झाल्या पासून अशोक स्तंभ हे राष्ट्रीय चिन्ह म्हणून वापरात आहे.

हे चिन्ह भारतीय कामकाजाच्या सरकारी कागदपत्रांवर शिक्कयाच्या रुपात वापरले जाते, त्याचप्रमाणे भारतीय नोटांवरही हे चिन्ह वापरतात. अशोक चक्र हे भारताच्या ध्वजावर रेखाटलेले आहे.

भारत हा देश विवीधतने नटला आहे. हे प्रत्येकवेळी म्हटले जाते. भारताच्या प्रत्येक राज्याचे प्रतीकपण हेच सांगतात. राज्यांच्या प्रतीकांची अधिक माहिती गोळा करण्याचा मी प्रयत्न करत आहे.

इंग्रजी इंडियाच्या विकिवर प्रतीकांची चित्रे मिळाली पण अर्थ सापडले नाहीत. मराठी, हिंदित सविस्तर माहिती दिलेली नाही.

भारतीय राज्यांच्या प्रतीकांच्या चित्रांचे मी संकलन केले आहे.

rajye 1-14

rajye 15-28

kendrashashit pradeshe

भारताच्या अधिकृत संकेतस्थळावर पण काही माहीती मिळाली नाही.

भारतीय राज्यांच्या प्रतीकांची अर्थांसकट माहिती उपक्रमी वाचकांकडून मिळेल का?