प्रेम, जिव्हाळा, विश्वास, सहकार्‍याच्या मनाच्या बँकेत जमा करायचे आणि त्याचा थोडा-थोडा उपयोग घेत राहावे ही चांगलीच कल्पना. पण..आधी लगीन कोंडाण्याचे आणि मग रायबाचे यात आम्हाला कर्तव्य श्रेष्ठ हा विचार कळतो. वर्तनवादी मानसशास्त्रज्ञांचे असे मत आहे की, भीती, क्रोध, आणि प्रेम या भावना व्यक्तीत जन्मतःच असतात. पण कोणत्या आकस्मिक घटनांमुळे भावनांचे उद्दीपन होते, त्याला असे का करावे वाटते, त्याबद्दल जरा लेखात काही आले असते तर लेखाला जरा वजन आले असते असे वाटले.

पुढील लेखनासाठी शुभेच्छा !!!

लेखाचा संदर्भ: "इमोशनल बँक अकाउंट" पान १८८, सेवन् हॅबिट्स् ऑफ् हायली इफेक्टिव् पीपल्, लेखक - स्टीफन् कोव्हे

उत्तम लेख. आवडला.

बहुतेक माणसांना इतरांच्या वागण्यामध्ये काही सामायिक गोष्टी (पॅटर्न्स) शोधण्याची आणि त्यानुसार त्यांची वर्गवारी (क्लासिफिकेशन) करण्याची सवय असते. तसे करणे त्यांच्याशी आपल्या वागण्या-बोलण्याची पद्धत ठरवताना सोयीचे पडते. त्यामुळे तुम्ही सांगितलेले ठेवींचे तत्त्व बहुतेक ठिकाणी लागू होईल, त्यामुळे हे बरेच उपयोगी आहे असे वाटते.

पण हा विचार सर्वसमावेशक नाही असे वाटते. म्हणजे माणसांच्या काही विशिष्ट वर्तनाचे/प्रतिक्रियांचे स्पष्टीकरण/कारण देण्यासाठी हे तत्त्व उपयोगास येईल पण सर्व प्रकारच्या वर्तनाचे/प्रतिक्रियांचे स्पष्टीकरण देण्यासाठी हे उपयोगाचे नाही. उदा. तानाजीच्या उदाहरणात केवळ भावनिक ठेव (शिवाजीविषयी आदर/प्रेम) हेच कारण होते असे नाही तर इतर जसे कर्तव्यबुद्धी,राष्ट्रप्रेम इ. भावना कारणीभूत होत्या.

अवांतर - अधिक खोलवर गेल्यास अश्या विचारातून एखाद्या व्यक्तिविषयी पूर्वग्रह बनवण्याकडे कल जाईल वाटते. याचा उपयोग तारतम्याने केलेला चांगला.

एखाद्या संबंधांतून अपेक्षा ठेवणे हे रास्त आहे. किंबहुना, अपेक्षा ठेवून संबंध निर्माण झाले नाहीत तरीही संबंध निर्माण झाल्यावर अपेक्षा निर्माण होतातच. परंतु, कोणत्याही नात्यात संबंध हे दोन्हीकडून सारखे ठेवणे गरजेचे असते. "वन वे ट्रॅफिक" सुरू झाले की संबंध तुटू लाततात.

नवीन म्हणतात त्या प्रमाणे -

बहुतेक माणसांना इतरांच्या वागण्यामध्ये काही सामायिक गोष्टी (पॅटर्न्स) शोधण्याची आणि त्यानुसार त्यांची वर्गवारी (क्लासिफिकेशन) करण्याची सवय असते.

याचबरोबर फार अपेक्षा ठेवल्याने माणूस आपल्या संबंधीतांनी आपल्याला सतत समजूनच घेतले पाहिजे अशी आशा ठेवू लागतो. हे करताना मी कसाही वागलो तरी माझ्या आप्तांनी मात्र माझ्याशी चांगले वागावे अशी इच्छा ठेवून असतो. अनेकदा मुलांच्या बाबतीत हेच होते. आई-वडिल आपल्याशी समजून वागतात त्यामु़ळे त्यांनी तसे वागणे हे त्यांचे कर्तव्य आहे असा त्यांचा समज होऊ लागतो. मग, केवळ एकदा फटकावल्याने किंवा फटकारल्याने टोकाची भूमिका घेणारी माणसे दिसून येतात.

मला वाटते, नात्यांमध्ये एकास एक असा काही नियम नसतो. बरेचदा, लोक अनेक चांगल्या, आवडत्या किंवा पॉझिटिव गोष्टी विसरून एखादी निगेटिव्ह किंवा नावडती गोष्ट मनात धरून ठेवतात. त्यामुळे बँकेत कितीही ठेव गोळा केली तरी ती वेळप्रसंगी कामास येईलच असे नाही.

अर्थातच, लेख ज्या उद्देशाने लिहिला आहे तो उद्देश चांगला असून त्यावर अंमल करणे योग्यच आहे.

बहुतेक वेळी देणार्‍याचा हात वर असतो आणि दीर्घ काळ तो वरच राहतो, त्यामुळे घेणारा कधीच त्याची परतफेड त्यालाच करू शकत नाही. पण आपल्याकडे असलेली ही भावनिक ठेव तो दुसर्‍या गरजू माणसाला मदत करून त्याच्या सुपूर्द करू शकतो. दुसरा तिसर्‍याला, तिसरा चौथ्याला अशी ही साखळी चालत राहिली तर ज्या वेळी पहिल्याला गरज पडेल तेंव्हा त्याला एक दाता मिळतो. असे आमच्या लहानपणी आम्हाला सांगितले जात असे.