गावात हरिपाठ व्हायचा त्यावेळी बाळ मिस्त्री ही आरती म्हणायचे ऐकून आमची पाठ झाली होती. शब्द तोड अशीच होती

आरती ज्ञानराजा ,महा कैवल्य तेऽजा सेविती साधुसंत|
मनु वेधला माझा आरती ....||
लोपले ज्ञान जगीऽऽ
हित नेणती कोणी, अवतार पांडुरंग |
नांव ठेविली ज्ञानी , आरती ...||
प्रगट गुह्य बोलेऽऽविश्व ब्रम्हची केले
राम जनार्दनी पायि मस्तकी ठुले आरती..
यानंतर लगेच तुकारामाची असयाची.
आरती तुकारामा स्वामी सदगुरु धामा
सच्चितानंद मुर्ती पाऽय दाखवी आम्हा आरती ..|
राघवे सागरात पाषाण तारिले कौतुक तुकोबाचे अभंग रचिले म्हणोनि

पुढचे आठवत नाही

वारकरी संप्रदायातील हरिपाठ असल्याने शब्दांचे तुकडे ठेक्याच्या सोईनुसार असायचे.
प्रकाश घाटपांडे
ता.क. ही आरती येथे उपलब्ध आहे

दुसरे कडवे असे

कनकाचे ताट करी उभ्या गोपिका नारी
नारद तुंबरू साम गायन करी !!
शेवट असा पाहिजे
रामा जनार्दनी पायी मस्तक ठेले !! [ठेले ... ठेवले]
शरद

संत तुकारामांची आरती देखील रामा जनार्दन यांचीच आहे असे दिसते.

एकनाथांविषयीच्या "नाथाच्या घरची उलटी खूण" या म्हणीविषयी काही माहिती आहे का?

ज्ञानाचा एका आणि नामाचा तुका अशी म्हण वारकरी संप्रदयात प्रचलित आहे आणि विचार केला तर सार्थच आहे.

एकनाथ महाराज म्हणावे तर आचार्य, म्हणावे तर संत, म्हणावे तर लोककवी आणि म्हणावे तर क्रांतिकारक.

इतका लोकविलक्षण असा पुरुष महाराष्ट्रात जन्माला यावा हे आपले भाग्यच.

किर्तनाचा फड रंगात यावा, तुकारामाचा अभंग असावा आणि बुवांनी एखादी एकनाथाची कथा सांगावी. डोळ्यासमोर साक्षात एकनाथाचे चरित्र आणि कर्तत्व उभे राहते. रामेश्वराची कावड एखाद्या गाढवाच्या मुखी टाकणारे अथवा एखाद्या दलिताचे लेकरु कड्यावर घेणारे यांच्या कथा मात्र अस्सल ग्रामीण भागातील किर्तनातच ऐकाव्या. मंत्रमुग्धता काय असते ते तेथेच समजते.

महाराष्ट्राचे हे सर्व संस्काराचे विद्यापीठच आहे असे मान्य करावेच लागेल.

आंधळा मागतो एक डोळा... चार जनार्दनांविषयी माहिती मिळाली.

दौलताबादच्या किल्ल्यावरती जनार्दनस्वामी ध्यान लावत ती गुहा अजून दाखवतात.

माहिती मिळाली. :-) सर्वांचे धन्यवाद.

जमले तर महाराजांच्या काव्याची उदाहरणे एखाद्या निराळ्या लेखात देण्य़ाचा विचार आहे.

शरदराव अगदी अवश्य ही उदाहरणे द्यावीत.

एकनाथ महाराजांच्या काही गौळणी लहानपणी आमच्या गावच्या यात्रेत लावत असत. (नंतर त्याची जागा जगजीत सिंगच्या हे राऽऽम हे राऽऽम ने घेतली. आणि आता कोंबडी पळालीने).

नेसले गं बाई चंद्रकळा ठिपक्याची, राधे वाकून टाक सडा, बाई माझ्या गं दुधात नाही पाणी या गौळणी सुरेख होत्या. (त्या एकनाथांच्याच असाव्यात असे वाटते. बाकीच्या गौळणी आठवत नाहीत.)

नेसले गं बाई मी चंद्रकळा ठिपक्याची बाई ठिपक्याची बाई ठिपक्याची
तिरपी नजर माझ्यावर ह्या सावळ्या हरीची
शिटी मारुन करतो गोळा गोपाळांचा मेळा
राधिकेला अडवून धरतो मिठी मारतो गळा
शर्थ झाली बाई याच्या निर्लज्जपणाची, या कान्हाची, या कृष्णाची..
तिरपी नजर माझ्यावर ह्या सावळ्या हरीची
पाणीयाशी जाता बाई वाटेवरी उभा कान्हा
सोड देवा पदर माझा नार आहे परक्याची, या कान्हाची, या कृष्णाची..
तिरपी नजर माझ्यावर ह्या सावळ्या हरीची
अजून याला नाही कळे, करीतसे भलते चाळे
सोड देवा पदर माझा चोळी आहे बुरख्याची(?)
एका जनार्दनी गौळण हसुनी, हरी चरणांशी मिठी मारुनी
फिटली गं बाई माझ्या हौस यौवनाची, या कृष्णाची या कान्हाची
तिरपी नजर माझ्यावर ह्या सावळ्या हरीची

तुमच्या काव्यमालेमध्ये गौळणींनाही स्थान द्यावे ही विनंती.

दुरुस्तीः आधी आयपॉडमध्ये ऐकून टंकन करताना अधोरेखित ओळ नीट ऐकू आली नव्हती. खालील दुव्यावरही नक्की काय आहे ते कळत नाही.

प्रकाटाआ

'नेसले गं बाई मी चंद्रकळा ठिपक्यांची' ही ओरिजिनल गौळण सापडली. क्या बात है.

अवांतरः धिंगाणा डॉट कॉमवरील "माठाला गेला तडा" या अल्बममध्ये वैशाली सामंत व इतरांच्या आवाजात काही गवळणी ऐकता येतील मात्र त्या जुन्या गौळणींइतक्या मजेदार नाहीत.

बोलो जाता बरळ, करिसी ते नीट। नेली लाज धीट, केलो देवा॥

वाकून टाक सडा ही गौळण ऐकण्यासाठी येथे जा.