खालील लेख हा उबुंटू व तत्सम डेबियन आधारित लायनक्स फ्लेवरसाठी लिहिला आहे. मात्र थोडे बदल करुन या सूचना इतर फ्लेवरांसाठीही चालाव्यात.

अनेक मराठी सायटींवर मराठी टायपिंगची सोय उपलब्ध आहे. मात्र ही सोय इतर ठिकाणी (उदा. गूगल टॉक, इमेल, ब्लॉग वगैरे) वापरणे हे गैरसोयीचे आहे. या ठिकाणी मराठी टायपून पाठवायचे असेल तर गमभन किंवा तत्सम खिडकीत टायपिंग करावे लागते व नंतर तेथून उचलून घ्यावे लागते. जे गूगलटॉक वगैरेसाठी फारच उपद्व्यापी आहे. शिवाय गमभनमध्ये ऑटो सेवसारखी सोय उपलब्ध नाही. त्यामुळे एकदा गमभन लटकले किंवा फायरफॉक्स लटकले किंवा दुसरी काही अडचण आली तर लिहिलेले सगळे पाण्यात जाते. याउलट इमेल/ब्लॉगमध्ये देण्यात येणारी ऑटो सेवची सोय वापरण्यासाठी त्याच खिडकीत मराठी टायपिंग करणे फार उपयुक्त आहे.

विंडोज वापरकर्त्यांना मराठी सायटींव्यतिरिक्त इतर ठिकाणी टायपिंग करण्यासाठी बरहा उपलब्ध आहे. मात्र लायनक्स वापरकर्त्यांना ती सोय नाही. मात्र त्याऐवजी लायनक्स वापरकर्त्यांना खालील पर्याय उपलब्ध आहेत.

१. लायनक्सने दिलेला देवनागरी कीबोर्ड वापरणे
२. बोलनागरी
३. एससीआयएम (स्मार्ट कॉमन इनपुट मेथड)

हे तिन्ही प्रकार फोनेटिक टायपिंगची सोय देतात. मात्र १ आणि २ मधले फोनेटिक टायपिंग हे बरहा/गमभनपेक्षा बरेच वेगळे आहे. त्यामुळे मराठी सायटींवरील किंवा बरहामधील टायपिंगची सवय असेल तर १ आणि २ वापरणे त्रासदायक वाटेल.

मात्र एससीआयएम हा साधा-सोपा-सुबक-ठेंगणा असा एक मस्त प्रकार आहे. लायनक्समध्ये देवनागरी टायपिंगसाठी यापेक्षा दुसरा सोयीस्कर मार्ग मला सापडला नाही.

एससीआयएम-देवनागरीसाठीच्या पूर्ण सूचना मात्र इंटरनेटवर लवकर मिळत नाहीत. ज्या मिळतात त्या बऱ्यापैकी अपुऱ्या आहेत त्यामुळे एससीआयएम टाकूनसुद्धा हवा तो कळफलक न दिसणे वगैरे अडचणी येतात. मराठी टायपिंग ही अनेकांची गरज झाली आहे त्यामुळे मराठी टायपिंग न येणे हे लायनक्सपासून घटस्फोट घेण्यासाठीचे महत्त्वाचे कारण ठरु शकते.

मात्र खालील पायऱ्या वापरल्या तर देवनागरीसाठी इनस्क्रिप्ट व फोनेटिक कीबोर्ड खात्रीने उपलब्ध होतील.

१. सिस्टम->ऍडमिनिस्ट्रेशन->सिनॅप्टिक पॅकेज मॅनेजरमध्ये जा.
२. तुमचा पासवर्ड द्या.
३. सर्च वर क्लिक करा व तिथे scim असे टाईप करा.
४. शोधून आलेल्यांपैकी खालील पॅकेजे निवडाः
scim, scim-m17n, scim-gtk2-immodule, im-switch, libscim8c2a, scim-modules-socket, scim-modules-table, scim-qtimm, scim-tables-additional
५. आता पुन्हा सर्च वर क्लिक करा व तिथे m17n टाईप करा.
६. शोधून आलेल्यांपैकी खालील पॅकेजे निवडा.
m17n-db, libm17n-0
७. आता पुन्हा सर्चवर क्लिक करा व तिथे marathi टाईप करा. त्यातून मराठीसाठी खालील पॅकेजे निवडा
language-support-fonts-mr, language-support-mr, language-support-writing-mr, ttf-devanagari-fonts,
८ आता ऍप्लाय वर क्लिक करा.

एससीआयएमची सर्व पॅकेजे इन्स्टॉल झाल्यावर तुम्ही एससीआयएम वापरु शकता. एससीआयएम चालू करण्यासाठी सिस्टम->प्रेफरन्सेस मध्ये एससीआयएम इनपुट मेथड सेटप मिळेल. त्यात IMEngine मधील Global Setup मध्ये हिंदीमध्ये जा. तेथे hi-trans, Inscript आणि Phonetic मिळेल. त्यापैकी hi-trans निवडल्यास ते गमभन/बरहा प्रमाणे फोनेटिक टायपिंगसाठी वापरता येईल.

एससीआयएम चालू होते तेव्हा टास्कबारवर छोटे टाईपरायटरचे चित्र दिसते.

एससीआयएम वापरून इंग्लिश टायपिंगही करता येते त्यामुळे प्रत्येक वेळी मराठी टायपिंग करण्यासाठी एससीआयएम चालू करण्याची गरज नाही. एससीआयएम कायम चालू ठेवता येते. सिस्टम चालू होताना एससीआयएम आपोआप चालू होण्यासाठी
सिस्टम->प्रेफरन्सेस->सेशन्स उघडा. त्यात स्टार्टप प्रोग्रॅममध्ये scim-d या कमांडसाठी नवा प्रोग्रॅम टाका. आता प्रत्येकवेळी उबुंटू चालू कराल तेव्हा एससीआयएम आपोआप चालू होईल.

एससीआयएम बरोबर थोडे खेळा. त्यात तुम्हाला इंग्लिश-मराठी बदलण्यासाठी ctrl+space किंवा ज्या आवडतील त्या जोड्या ठरवता येतील.

काही अडचणी आल्यास विचारा.

एन्जॉय.