जी नाव पेपरात आली नाहीत त्यांच काय झाले असेल. जखमींचे काय असा प्रश्न माझ्या मनात आला होता. मिडियाला समोर जे आणल जात त्याची न्युज व्हॅल्यु करतात. वलयांकित काय ठरवायच? शोध पत्रकारिता आता कमी दिसते. काही पत्रकार असतील पण त्यांचे रिपोर्टिंग संपादकीय धोरणात बसत नाहीत. मग तेही गप्प बसतात.
प्रकाश घाटपांडे

पण जे बातमीत येते तेव्हढेच जग मानायचे का?
त्यापेक्षा योग्य परिस्थितीत योग्य तो आधार देणारी सपोर्ट सिस्टीम जागेवर नको का?

आपला
गुंडोपंत

माफ करा ह्या पत्रावर विश्वास बसत नाही.

म्हणल तर यात भयानक असे काही दिसत नाही. नक्की काय म्हणायचे आहे या पत्रातुन? जर माहीती गुप्त ठेवायची असेल तर वरिष्ठ त्या कमांडोला वार्‍यावर सोडतीलच कसे? का जखमी झाला म्हणून त्याचे नाव गाव जाहीर करायचे? त्याच्यावर पाळत ठेवुन कोणी इतर सदस्यांपर्यंत पोहोचले तर?

त्याच्यवर ह्यापुढे कसा औषधोपचार होणार, त्याचे भवितव्य काय हे त्याला समजत नाही. "माझा डोळा वाचवा मला सैन्यात नोकरीत रुजू व्हायचे आहे" असा एकच आक्रोश तो करत आहे....सीमेवरील सैन्यातील सर्व आधिकार्‍यांना माझे सांगणे हेच, की पुढे येऊन धैर्याने कुणाबरोबरही लढा पण जखमी अवस्थेत राहू नका.

म्हणजे सीमेवरील भारतीय सैन्यात / एन एस जी पथकातील जो कोणी जखमी होतो त्याचे भवितव्य संपुष्टात??? काहीच अर्थ लागत नाहीये हो. पॅराप्लेजीक रिहॅबिलीटेशन सेंटर ऐकली नाही का कधी? खडकी येथे एक असे सेंटर आहे. माझ्या माहीतीप्रमाणे सैनिकांचा अपघाती विमा असतो, पेन्शन असते. जखमी अपंग सैनिकांना विविध सवलती, योजना असतात. तुमच्या पत्रातील विधाने ही सैन्याचीच नव्हे तर भारताची बदनामी वाटते. एकोहम हे लिहताना तुम्हाला हे कसे सुचले नाही?

कमांडोसारखा एक आधिकारी , सीमेवरील सैन्यातील सर्व आधिकार्‍यांना माझे सांगणे ,त्याच्यवर ह्यापुढे कसा औषधोपचार होणार, त्याचे भवितव्य काय हे त्याला समजत नाही. "माझा डोळा वाचवा मला सैन्यात नोकरीत रुजू व्हायचे आहे" असा एकच आक्रोश तो करत आहे.

ह्या असल्या वाक्यांमुळे मी तरी ह्या पत्राला विश्वासार्ह मानत नाही. तुमच्या नेव्हीतील मित्राला विचारा सीमेवर जखमी झालेल्या सैनिकाला असे वार्‍यावर सोडले जाते का?

जर हे खोटे असल्यास अशी पत्रे शहानिशा न करता पसरवणार्‍यांना कुठली बरे शिक्षा करावी असे उपक्रमींना वाटते?

उपक्रमावर अशी पत्रे यावी याचे मला वाईट वाटते.

डीडी एक पत्रकार म्हणुन तुम्हाला यावर काय म्हणावेसे वाटेल? तुमच्याकडे/तुमच्या वृत्तसंस्थेकडे असे अनेक दावे येत असतील कुठला दावा पुढे तपास करण्या योग्य आहे व कुठला नाही याचे काही निकष?

१. उन्नीकृष्णन तर त्याच मोहिमेत ठार झाले होते.
उन्नीकृष्णन यांचे बलिदान ताज मध्ये असावे.

२. आता सर्व राष्ट्रीय सुरक्षा गार्डस् दिल्लीत परत गेले आहेत. त्याच्यवर ह्यापुढे कसा औषधोपचार होणार, त्याचे भवितव्य काय हे त्याला समजत नाही.
या दोहोंचा परस्परसंबंध लक्षात आला नाही.

४. नेवीतील मित्र कुणाचा आहे.?

मेलचा शेवट नकारार्थी असला तरीही अधिक माहिती किंवा मदत करण्यासाठी काय करावे असे काही नाही.

प्रसारमाध्यमांकडून अशी लक्षवेधी बातमी किंवा मदत करण्याची संधी मुकली हे पटणे कठीण आहे.

अर्थात तपशीलात किंवा घटनेबद्दल शंका असल्याने, सैन्याच्या जखमी जवानांच्या काळजी घेण्याच्या प्रक्रियेत सारे अलबेल आहे असे त्याचे मत आहे असे नाही.

सहज आणि चाणक्य यांच्याशी सहमत आहे.
सर्वात पहिली गोष्ट म्हणजे ही बातमी खरी आहे का त्याची शहानिशा करणे. जर खरी असेल तर यावर काय उपाय करता येतील याचा विचार करणे. पहिला भाग शोध पत्रकारितेसारखा असल्याने डीडी यावर मार्गदर्शन करू शकतील.
जर हे खरे असेल तर फारच धक्कादायक आहे पण एनएसजीसारख्या संस्थेच्या बाबतीत असे होऊ शकते यावर विश्वास बसणे कठीण आहे. त्यामुळे आधी शहानिशा करून घेतलेली बरी. एकोहम यांच्या नौदलातील मित्राला हॉस्पीटलचा पत्ता माहीत असावा काय?

----
"This is Linus Torvalds. I announce Linux."

चर्चेत योग्य मुद्दे येत आहेत. नाण्याची दोन्ही बाजु तपासुन पाहणे गरजेचे आहे. आपल्याला (व्यक्तिगतरित्या मला) या बद्दल फार माहिती नाही. मुळातच संरक्षण विषयक कोणकोणत्या तुकड्या अस्तिताव असतात, लष्कर,एनएसजी, बीएसएफ, सीआरपीफ असे नक्की काय काय आणि कशासाठी आहेत? थोडक्यात सरकारच्या संरक्षण विषयक कोणकोणत्या तुकड्या आहेत? घाडपांडे साहेब, यावर तुम्ही वेगळा प्रबंध लिहिलात तर आमच्या सारख्या सामान्यांच्या ज्ञानात मोलाची भर पडेल.
जर वर लिहिलेला किस्सा खोटा म्हटला तर तो असा का पसरवला जातोय? खरा म्हटला तर असे नक्की का होते आहे? खरे असेल तर अशा निराशावादी अनुभवांनी लष्करात जाणार कोण? जर लष्कराचे असे होत राहिले तर लष्करच राहणार नाहीत आणि मग आपल्या सीमा सुद्धा....

वरील निवेदन विश्वासार्ह वाटले नाही.

एनएसजीने कायम अपंगत्व आलेल्या अधिकार्‍याला पुनश्च सेवेत न घेणे हे समजण्यासारखे आहे परंतु त्यांचे अधिकारी असे कोणत्याही इस्पितळात खितपत पडलेले असावेत असे वाटले नाही.

असो, अफवांवर विश्वास न ठेवणे हे संकट काळातील एक मोठे काम असते. "तथाकथित" सैन्यातील अधिकारीच अशा अफवा *पसरवत असतील तर कठिण आहे.

* ज्या बातमीत योग्य स्थळ, काळ, संदर्भ नसतात त्यांना अफवा मानता यावे शक्य असावे.

मुंबईचे ताज प्रकरण संपल्यावर आत गेलेल्या कमांडोंची पत्रकार परिषद पाहिली होती. यात सर्व कमांडोंनी तोंडाला फडके बांधले होते. याचा अर्थ कमांडोंना आपली ओळख जाहिर करता येत नाही/करायची नसते असा घ्यावा का? आणि असे असल्यास ह्या जवानाच्या दुखापतीबद्दलही जास्त प्रसिद्धी न मिळण्यामागे हे कारण असू शकेल का?

----
"This is Linus Torvalds. I announce Linux."

बेजबाबदार आरोप -

ह्या असल्या वाक्यांमुळे मी तरी ह्या पत्राला विश्वासार्ह मानत नाही. तुमच्या नेव्हीतील मित्राला विचारा सीमेवर जखमी झालेल्या सैनिकाला असे वार्‍यावर सोडले जाते का?
जर हे खोटे असल्यास अशी पत्रे शहानिशा न करता पसरवणार्‍यांना कुठली बरे शिक्षा करावी असे उपक्रमींना वाटते?

असल्या वाक्यांमुळे मी तरी ह्या पत्राला विश्वासार्ह मानत नाही - काही लोकांना प्रसिध्दीची हाव असते तर् काहींना आपसुकच प्रसिध्दी मिळते !

अर्थात तपशीलात किंवा घटनेबद्दल शंका असल्याने,

एकोहम हे लिहताना तुम्हाला हे कसे सुचले नाही?

मी निनावी व्यक्ति नव्हे. माझे नाव आहे विश्वास भिडे - राहणार सांगली. माझ्या नेवीतील मित्राचे नाम आहे Capt. Gajanan Karandikar. त्याचा email ID हवा असल्यास मला vrbhide at hotmail dot com इथे विचारावे. त्याने मला जी मेल forward केली त्या अधिकार्‍याचे नाव व त्या मेलचे शीर्षक आहे -
Here is a true account from an officer commanding a regiment
From IS Gill CO 22 Field Regt --
आणि ज्याच्याबद्दल ही बातमी आहे ती प्रसारमाध्यमात प्रसिद्धही झालेली आहे - इथे पहा -

मला उपलब्ध असलेली सर्व माहिती पुरविली आहे. एवढ्या माहितीच्या आधारे आरोप करण्याव्यतिरीक्त काही ठोस कारवाई करणेदेखील शक्य आहे. आणि खरेच तसे करण्याबद्दल आता कोण कोण काय काय करू शकेल ते ज्याचे त्याने पहावे.

बेजबाबदार आरोप करण्याआधी थोडी शोधाशोध ही करायची देखील तसदी न घेता आरोप करण्याचा उतावीळपणा आणि आरोप करण्याची घाई दिसून आली. धन्यवाद. माझे वडील २७ वर्षे एअर फोर्स मध्ये होते. तेव्हां जगापुढे दाखवायचे काय असते आणि वास्तव काय असते याची मला तसेच माझ्यासारख्या सैन्यातील कुटुंबियांना चांगलीच जाण आहे. असो. आपल्याला बेजबाबदार आरोप करण्यात धन्यता वाटत असेल. पण माझ्यासाठी एक चांगले झाले. 'उपक्रम' मधे आता मला रस राहिला नाही. 'उपक्रम' वरील माझी ही शेवटची भेट.

आपला लेख वजा माहिती वाचून अस्वस्थ वाटले.

दुर्दैव म्हणजे मी त्याचा डोळा वाचवू शकलो नाही. आणि मी त्याला कोणतीही कार्यालयीन मान्यता देऊ शकत नाही.

या प्रसंगी मनाची झालेली तडफड व घालमेल मी समजू शकतो.

Play down our casualities हे सरकारचे धोरण इतर बर्‍याच वेळा दिसून येते.

हे आपल्याच का? सगळी कडच्या सरकारांचे धोरण दिसून येते.
अगदी अमेरिकेतही आणि ऑस्ट्रेलियातही याबद्दल ओरडा आरडा सुरु असतो. अनेक प्रकरणे दाबून टाकल्याचेही आरोप होतात, आणि सत्य हाताला लागते असे वाटत नाही.

उपक्रमावर आपल्यामध्ये डीडी नावाचे एक सदस्य आहेत मला आशा आहे की या ते पाठपुरावा करून गोष्टीला 'योग्यप्रकारे' वाचा फोडतील. मी पण माझ्या ओळखींद्वारे प्रयत्न करून पाहतो.
एखादी गोष्ट योग्यरीतीने लोकांपर्यंत पोहोचवणे ही पण एक लढाईच आहे आपण सगळे बरोबर राहूनच लढू या असे वाटते.

या सगळ्या शिवाय, मी व्यक्तिगत रीत्या अजून काय करू शकतो हे पण कळवा.

-निनाद

समज गैरसमज होऊ शकतात एवढे समजण्याइतका सूज्ञ मी नक्कीच आहे. उपक्रमावरील सभासद एकमेकांना ओळखत नाहीत हे मान्य. पण ह्याचा अर्थ "अशी पत्रे शहानिशा न करता पसरवणार्‍यांना कुठली बरे शिक्षा करावी "असे म्हणण्यापर्यंत मजल जावी हे मुळीच पटणारे नाही. एका मेलचे मी केवळ भाषांतर केले आहे असे मी लिहिले होते. त्यात (अपरिहार्य कारणास्तव मूळ नाव बदलले आहे) केवळ एवढेच एक वाक्य माझे. आता ही बातमी वाचा. विशेष करून बातमीतील शेवटचे वाक्य. का एवढ्या उशीरा ही बातमी आली आहे कोणी सांगू शकेल ? कमांडींग ऑफिसर गिल चे नाव आता मी जाहीर केले आहे. आहे कुणाची हिम्मत त्याला विचारायची की, "तू असे कसे काय म्हणतोस ? ". आणि त्याच्याही ज्या वरिष्ठ अधिकार्‍यने ए. के. सिंगला जे बजावले ते आता तो कबूल करणार आहे असे वाटते ? तोच काय ज्या ए. के. सिंगला हे सांगण्यात आले तो तरी 'असे मला सांगण्यात आले' असे कबूल करू शकेल काय ? त्यालाही जगायचे आहे ना ? लोकसत्तेच्या बातमीत तर त्याच्या आई वडिलांची नावे आहेत. त्याची मानसिक स्थिती कशी आहे याचेही वर्णन आले आहे. मी फक्त एक बातमी पुढे आणायचा प्रयत्‍न केला. तेही लेखाद्वारे, चर्चा सदरात नव्हे. पण लगेच 'बाप दाखव नाही तर श्राद्ध कर' ही भूमिका कितपत योग्य आहे ? स्वतःला सत्याचे कैवारी समजणारे आता या सविस्तर माहितीच्या आधारे काय करवाई करतात हे पहायला मीही उत्सुक आहे; आणि याच प्रतिसादांच्या मालिकेत. आणि तसे काही दिसले नाही तर आरोप करणार्‍या सर्वांची लेखाची चिरफाड करणे वा 'उचलली जीभ, लावली टाळ्याला' यापलीकडे काही उद्देश नव्हता असा मी अर्थ लावला तर त्यात काही चूक नसावी.

मी व्यक्तिगत रीत्या अजून काय करू शकतो हे पण कळवा.

निनाद ज्या ज्येष्ठ अधिकार्‍याचे, जो ए. के. सिंहला प्रोमोशन् देऊ शकतो, त्याचा अधिकार बहुधा तुमच्या माझ्यासारख्या सिविलियन् लोकांपेक्षा जास्त असण्याची शक्यता दाट आहे. तोही मदत करायची इच्छा असूनही हताश झालेला दिसतो. त्याने माझा मित्र गजानन करंजीकर यास केलेल्या मेल मध्ये त्याचे शेवटचे वाक्य होते Your advice / guidance is this respect is solicited, without harming the offr's relation with his bosses in NSG. आणि हे वाक्य वैयक्तिक असल्यामुळे मी भाषांतरात घालणे मला योग्य वाटले नाही. सारांश असा अधिकारी देखील जेव्हां असे उद्गार काढतो तेथे व्यक्तिगतरीत्या आपण काय करू शकतो हे मी एक सामान्य माणूस काय सांगणार ? या वाक्यात without harming हे शब्द काय सूचित करतात ? ज्या वरिष्ठ अधिकार्‍याने 'मिडीयाशी काही बोलायचे नाही' अशी तंबी दिली तो कोणालाही make or break करण्याच्या ताकदीचा असला पाहिजे. देशातील मोठमोठे नेते एकाद वेळेस मनमोहनला घाबरत नसतील, पण राज्यव्यवस्थेत काहीही पद नसलेल्या सोनियाला वचकून असतातच ना ? का ? त्याचेही कारण हेच असावे ना ?

परंतु त्यांचे अधिकारी असे कोणत्याही इस्पितळात खितपत पडलेले असावेत असे वाटले नाही.

तुम्हाला काय वाटते आणि वास्तव काय असते ह्याची लोकसत्तेच्या बातमीवरून सांगड कशी घालायची हे आता आपणच ठरवा.

साहेब तुमचा लेख वाचून त्या मिल्ट्रीच्या माणसाचे वैट वाटले.
आन दुसरा मुद्दा असा की,लोकालेबी मत असते तव्हा पटलं नाय म्हुन एवढ नाराज नाय् व्हाचं
>>"अशी पत्रे शहानिशा न करता पसरवणार्‍यांना कुठली बरे शिक्षा करावी "

साहेब अशी लय पत्र येत र्‍हातात. तव्हा लिव्हलं लोकायनी
त्यात काही खोटं नाय लिव्हलं

>>'उचलली जीभ, लावली टाळ्याला' यापलीकडे काही उद्देश नव्हता असा मी अर्थ लावला तर त्यात काही चूक नसावी.

ह्ये वाक्य काय पटलं नाय बरं का !
तुमाला लिव्हाचं तर लिव्हा नै तर नका लिहु पण उचलली जीभ आन लावली टाळ्याला म्हून उपक्रमी लोकायचा कचरा नका करु भो.

ह्याला काय वाटतं आणि त्याला काय वाटेल याचा इचार करायमधी आपून टैम नै घालीत फटकन लिहून मोकळं :)

बाबूराव :)