गाथासप्तशती: अल्प परिचय :(४)
.....
या लेखमालेच्या पहिल्या तीन भागांत आठ गाथा लिहिल्या. भाग:३ मधे श्री. लिखाळ यांनी एक शंका उपस्थित केली. तिच्या उत्तरासाठी नववी गाथा लिहिली. ती अशी:
...........................................................................................
श्री. लिखाळ विचारतात :"या सप्तशतीमधील काव्याचा आस्वाद घेण्याचे सोडून त्याचे पाठ का केले जातात? की सप्तशती मध्ये पारायणे करावित असा आध्यात्मिक वगैरे अजून काही मजकूर आहे?''
..............
''सप्तशती पाठ करतात'' असा उल्लेख माझ्या तरी वाचनात नाही. एक हजार गाथा सार्थ वाचल्या. त्यांत किरकोळ ५/७ श्लोक सज्जन स्तुती चे आहेत. देवदेवतां विषयी काही गाथा आहेत. पण त्यांचा स्थायी भाव शृंगारच आहे. उदाहरणार्थः
९.विवरीअ रअम्मि सिरी,बम्हं दट्ठूण णाहिकमलत्थं |
हरिणो दाहिणनअणं, रसाउला झत्ति ढक्केइ |
शब्दार्थः..विअरीअ = विपरीत......रअम्मि= रत करीत असता...सिरी=श्री(लक्ष्मी)
..........णाहिकमलत्थं = नाभिकमलस्थ.....बम्हं =ब्रह्मदेवाला
.........दट्ठूण = पाहून.....हरिणो = हरीचा, ...दाहिणनअणं = दक्षिणनयन
........रसाउला = रसव्याकुला,....झत्ति = झटकन..ढक्केति = झाकते.
अर्थः पुरुषायित करण्याच्या बेतात असताना, विष्णूच्या नाभिकमलात बसलेला ब्रह्मदेव लक्ष्मीला दिसला. तेव्हा रसानंदासाठी उतावीळ झालेल्या लक्ष्मीने त्वरा करून विष्णूचा उजवा डोळा मिटला.
{....विष्णूने उजवा डोळा मिटला की सूर्यास्त होतो असा संकेत आहे. मग कमलदले मिटतील. ब्रह्मदेव झाकला जाईल.....विष्णू शेषशायी. त्याला उठून काही करण्याचा अंमळ कंटाळाच !....}
..तर अशा या देवां संबंधीच्या गाथा!!
*******************************************************************************************
पुढील प्रत्येक गाथेच्या संदर्भात एक प्रश्न विचारला आहे. सदस्यांनी त्याचे उत्तर द्यावे अशी अपेक्षा आहे.(हे कोडे नव्हे! उत्तर व्य. नि. त नको. प्रतिसादात लिहावे.)
१०.पहिउल्लूरणसंका, उलाहि असईहि बहुलतिमिरस्स ।
आइप्पणेण णिहुअं, वडस्य सित्ताईं पत्ताईं ।
संस्कृत छाया: पथिकच्छेदनशंकाकुलाभिर्बहल तिमिरस्य ।
आलेपनेन निभृतं वटस्य सिक्तानि पत्राणि ॥
अर्थ: गर्द छाया असलेल्या वडाची पाने वाटसरू खुडतील या शंकेने व्याकुळ झालेल्या असती स्त्रियांनी (स्वैरिणींनी) त्याच्या पानांवर पिठाचे पाणी शिंपडले.
प्रश्न : कां बरे? त्या पर्यावरणवादी होत्या का?
.............................................................................................................
११.एक्क च्चिअ रूअगुणं, गामिणधूआ समुव्वहइ ।
अणिमिसण अणो सअलो, जीए देवीकओ गामो ॥
संस्कृत छाया : एकैव रूपगुणं ग्रामणिदुहिता समुद्वहति ।
अनिमिषनयन: सकलो यया देवीकृत्तो ग्राम:॥
अर्थ: पाटलाची मुलगी इतकी सुंदर आहे,की ती दृष्टिपथात येताच सारे लोक तिच्याकडे अनिमिष नेत्रांनी पाहातात. खरोखर तिच्या सौंदर्यामुळे सारे गांव देवपण पावले आहे.
प्रश्न: '' सारे गांव देवपण पावले आहे.''असे कां म्हटले आहे?
...............................................................................................................................
( आग्रही मित्रां बरोबर एक सभ्य तरुण गणिकेकडे गेला.तिचा निरोप घेताना त्याने तिला विचारले:
" तुम्ही इतक्या सुंदर आणि गुणी. तुम्ही यामार्गात कशा पडलां? त्यावर तिने दिलेले उत्तर :)
१२. जं तुज्झ सई जाआ, असई ओ जं च सुहअ।
ता किं फ़ुट्टउ ? बीअं, तुज्झ समाणो जुवा णत्थी ॥
अर्थ: हे सुभग, तुझी पत्नी पतिवृता आणि आम्ही या अशा असती (वेश्या) आहो याचे मूलकारण स्पष्ट सांगू? तुझ्या सारखा तरुण तिला प्राप्त झाला व आम्हाला नाही.
प्रश्न: तिच्या या उत्तराचा हेतू काय असावा?
( आता शेवटचा पाचवा लेख राहिला. तेव्हढा लिहून परिचय संपवतो. )
******************************************************************************************