दुसरे असे की रोगापासून मुक्त व्हावे की नाही याचाही निर्णय रोगी स्वतःच घेत असतो.
बर्‍याच अंशी सहमत आहे. किंबहुना यावर बर्नचे पुस्तकच आधारलेले आहे.
बाय द वे, आपल्या शेवटच्या परिच्छेदात डॉक्टरांच्या घराणेशाहीचा उल्लेख आला आहे. ती सुद्धा स्क्रिप्टच आहे. मला वाटते बर्नने डॉक्टरांच्या स्क्रिप्टचा प्रवास कसा होतो याचे उदाहरणही दिले आहे.
----
L'enfer, c'est les autres -- Jean-Paul Sartre

भारतातल्या अनेक दुर्गम ठीकाणी तर सोडाच पण पुण्यासारख्या शहरातील झोपडपट्टीत, वा २५ किमि च्या परिघात अनेक Quacks आढळतात. १५-२० वर्षे प्रॆक्टीस केल्यावर कधीतरी काही कारणाने सापडले जातात. A B C D तील अक्षरे वापरुन स्वयंघोषीत डॊक्टर्स ची संख्या India मधील भारतात खूप आहे. मूळात अशी परिस्थिती का आहे ? त्यांनाच काही प्रशिक्षण देउन दुर्गम भागात बेअर फूट डॊक्टर्स म्हणून वापरता येईल. असे डॊ. अभय बंग यांनी एका भाषणात सांगितले आहे. त्यांनी स्वत: डो. राणी बंग यांच्या समवेत आदिवासी समाजातल्या काही दाया असे प्रशिक्षण देउन बालमृत्युच प्रमाण गडचिरोली जिल्ह्यात घटवले आहे. याची जागतिक आरोग्य परिषदेने द्खल ही घेतली आहे.
या विषयाचा अनेक पदर आहेत. ठाण्यातील आनंद दिघे मृत्यु प्रकरणी सिंघानी इस्पितळाची नासधुस शिवसेनेने केली होती.
घराणे शाही बद्दल म्हणायचे तर आधुनिक पद्धतीने डॊक्टर, वकील. इंजिनिअर, लेखक. अशा जाती व्यवसायातील घराणेशाहीतून नवनिर्मित होतील. ब्राह्मणाचा मुलगा ब्राह्मण, मुसलमानाचा मुलगा मुसलमान, चांभाराचा मुलगा चांभार, महाराचा मुलगा महार. पुढा-याचा मुलगा पुढारी..........
ग्राहक संरक्षण कायद्या खाली प्रत्यक्ष शिक्षा झालेल्या डॊक्टरांची संख्या एकूण डॊक्टरांच्या संखेच्या मानाने किती? (भारतात)
डॊक्टरांना देवदूत मानणारा आपला समाज हा डॊक्टरांवर हल्ला का करु लागला?
आजही अनेक सेवाभावी डॊक्टर्से आहेत तसे शोषण करणारे पण डॊक्टर्स आहेत. ती प्रवृत्ती आहे.

अवांतर - या विषयावर डॊ अमोल अन्नदाते यांचे वैद्यकीय बोधकथा हे मनोविकास प्रकाशीत पुस्तक वाचनीय आहे. लोकसत्तेत त्याची लेखमालिका येत होती.
प्रकाश घाटपांडे