अमेरिकेत नवी गाडी खरेदी करण्याचा अनुभव आपल्यापैकी बऱ्याच जणांनी घेतला असेलच. इथे गाडी खरेदी करताना किंमत ही गाडीच्या नुसत्या मॉडल वर ठरत नसून त्यात अतिरिक्त सुविधा काय काय आहेत ह्यावर पण बरीच ठरते. एकाच कंपनीने निर्मिलेल्या आणि एकच मॉडेल असणाऱ्या दोन गाड्यांचा किंमतींमध्ये खूप फरक असतो आणि त्याचे कारण असते ह्या इतर सुविधा. ज्यामध्ये समावेश असतो तो महागडी साउंड सिस्टम, अंतर्गत सजावट (लेदर इंटिरियर), इ.इ. सुविधांचा. ह्यातच आता नव्या तंत्रज्ञानामुळे भर पडली आहे ती जिपिएस यंत्रणेची. निव्वळ ह्या सुविधेचा समावेश करण्यासाठी गाडीची किंमत हजार बाराशे डॉलर्स ने वाढू शकते. परंतू ह्याला पर्याय म्हणून आपण हि यंत्रणा बाजारातून स्वतंत्र विकत घेऊ शकता.

स्वतंत्रपणे विकत घेण्यात असणारे फायदे -

• आपल्याला निवडीचे स्वातंत्र्य राहते - कोणता ब्रँड कोणते मॉडेल किती फिचर्स इ.इ.
• हे उपकरण आपण आपण दुसऱ्या गाड्यांमध्येही वापरू शकता.
• पैशाची बचत - सहसा ही बाजारात मिळणारी उपकरणे तुलनेत स्वस्त असतात.

वरील फायद्यांमुळे मी गाडी विकत घेताना जिपिएस हि सुविधा घेण्यासाठी अतिरिक्त हजार बाराशे डॉलर्स खर्च न करता साधारण अडीचशे डॉलर्स खर्च करून गार्मिन कंपनीने बनवलेला StreetPiolot c320 हा जिपिएस खरेदी केला. आता त्याची किंमत त्याहूनही कमी झाली असून ऍमेझॉन च्या संकेतस्थळावर हे उपकरण दोनशे दहा डॉलर्स ला विकत मिळते. गार्मिन बरोबरच, 'टॉम टॉम', मजेलीन अश्या कंपन्यांचेही अनेक मॉडेल्स बाजारात उपलब्ध आहेत.

काय आहे ही यंत्रणा - ह्या यंत्रणे मध्ये आपण एक छोटे उपकरण (चित्रात दाखवल्या प्रमाणे) गाडीच्या काचेवर लावायचे असते. ह्या उपकरणाचे मुख्य दोन भाग असतात त्यातले नकाशे आणि त्यातली इलेक्ट्रॉनिक चीप. ह्या चीपच्या आधारे उपग्रहाशी संपर्क साधला जातो आणि तुमचे स्थान निश्चित केले जाते आणि नकाश्याचा वापर करून तुम्हाला ते उपकरणाच्या पडद्यावर दाखवले जाते. आता जसे जसे तुम्ही ह्या स्थानापासून पुढे जाल तसे तसे उपग्रह तुमचा माग काढत काढत राहतो आणि नकाश्यामध्ये तश्या नोंदी करत राहतो. ह्या तंत्रज्ञानामुळे तुम्ही एखाद्या ठिकाणी हरवण्याची संभावना खूपच कमी होते.

जिपिएस यंत्रणा खरेदी करण्या आधी बऱ्याच जणांचा गैर समज असतो की हे उपकरण खरेदी केले असता 'उपग्रहाची सेवा वापरण्यासाठी अतिरिक्त रक्कम खर्च करावी लागते. परंतु तो चुकीचा समज आहे. अमेरिकन सरकारच्या धोरणानुसार ह्या उपग्रहांच्या वापरासाठी पैसे न आकारण्याचे ठरवले आहे. तेव्हा एकदा का उपकरण खरेदी केले असता अतिरिक्त खर्च काहीही नाही. मी नुकताच जवळपास १७०० मैलांचा प्रवास करून ह्या उपकरणाची चांगली चाचणी घेतली. ह्या उपकरणांची अचूकता खूपच वाढत आहे असे लक्षात आले. मी वापरलेले उपकरण हे टच स्क्रिन सहित येते त्यामुळे कुठे जायचे तिथला पत्ता टंकित केला आणि पडद्याला स्पर्श केला की तुमचे काम संपले. हे उपकरण तुम्हाला सूचना सांगायला सुरुवात करते (डावीकडे वळा, उजवीकडे वळा इ.). ह्या सूचना बऱ्यापैकी अचूक असतात आणि अधिक माहितीसाठी पडद्यावरती नकाश्यातही पाहू शकता. c320 हे अतिशय प्राथमिक मॉडेल असून c450 पर्यंत किमतीच्या चढत्या क्रमाने उपकरणे उपलब्ध आहेत. ह्या मध्ये तुम्हाला, सुचनां बरोबरच रस्त्यांची नावे वाचणे, माहिती साठवण्यासाठी स्वतःची हार्ड डिस्क असणे, एम पी ३ प्लेयर समाविष्ट असणे इ.इ. अतिरिक्त सुविधा मिळतात.
मार्गदर्शनाशिवाय तुम्ही जिथे असाल तिथल्या आजूबाजुची प्रेक्षणीय स्थळे, उपाहारगृहे, पार्किंगची सुविधा अशी माहितीही मिळते आणि एका स्पर्शाने आपण त्यातल्या कुठेही गाडी नेऊ शकता. अनोळखी गावामध्ये असताना ह्याचा खूपच उपयोग होतो. (आठवा इंडियन रेस्टॉरंट शोधण्यासाठी केलेली धडपड!!)

माझ्या मते, कमी झालेल्या किंमती आणि वाढत चाललेली अचूकता पाहता ही यंत्रणा आपल्या गाडीत लावायला काहीच हरकत नाही. रस्ता चुकण्याची भिती, त्यांमुळे वाया जाणारे वेळ/इंधन आणि होणारी चीड चीड हे सगळे पाहता उपग्रह तंत्रज्ञाचा फायदा जरूर घ्यावा.

-वरूण