या फळाला वेगवेगळी नावे आहेत. कारीट(अनेकवचन कारीटे) आणि चिराटे (अनेकवचन चिराटी) ही दोन नावे त्यातल्या त्यात जास्त प्रचारात आहेत.किराटी,कोर्टी,चिर्डी,चिड्डी ही नावेही ऐकलेली आहेत. ही प्रथा महाराष्ट्रात सर्वत्र नसावी.
हे अत्यंत कडू फळ नरकासुराचे प्रतीक मानले जाते.मंगल स्नानाच्या आधी ते फोडून नरकासुराचा प्रतीकात्मक वध करायचा,सारी कटुता,दुष्टता नाहीशी करायची आणि मग मंगल स्नानाने पवित्र होऊन सण साजरा करयचा अशी काहीशी कल्पना असावी.

कार्टे फोडणे ही प्रथा महाराष्ट्रात सर्वत्र नसावी. आमच्याकडे तरी नाहीच.

माझ्या घरी तरी कधी कारटे फोडलेले नाही पण माझ्या मैत्रिणीच्या घरी फोडत. आंघोळीआधी असे वाटते कारण कारट्याला उग्र वास असतो.

आम्ही कारटे म्हणत नव्हतो. कर्टुले म्हणत असू. आंघोळीनंतर, बाहेर पडताना लगेच बाथरूमच्या बाहेर कर्टुली ठेवून आम्ही ती पायाने फोडत असू. सगळीकडे बिया बिया होत. पण काहीतरी थ्रिल वाटे एवढे खरे!
रस डोक्याला वगैरे नव्हतो लावत.

>>कार्टे कधी फोडावे?

कार्ट्याने अगदी उच्छाद मांडला असेल तेव्हा त्याला (पट्टीने किंवा छडीने) फोडावे.

नितिन थत्ते

मराठी असे आमुची मायबोली तिला बैसवूं वैभवाच्या शिरी |
***********************************
कारीट हे कोकणात आढळणारे रानवेल फळ आहे.वेल काकडीच्या वेलीसारखी दिसते.फुलेही तशीच पिवळ्या रंगाची असतात.कारीट काकडीसारखे दिसते पण आकार अंड्याएवढा असतो. ते अगदी कडू असते.आतल्या बिया काकडीच्या बियांसारख्या (पण आखुड) असतात.
लहानपणी चावदिसाच्या पहाटे अंगणात तुळशीवृंदावनासमोर कारीट ठेवून गोविंदा,गोविंदा, गोssविंदा अशी आरोळी ठोकत तिसर्‍या गोविंदाच्यावेळी टाचेखाली कारीट फोडल्याचे आठवते.हा विधी अभ्यंगस्नानानंतर असायचा.

आमच्या मराठवाड्यात ही प्रथा नसल्याने तुमच्या चर्चेच्या विषयावरुन जरा गोंधळ निर्माण झाला. विषय पाहून मला वाटले की कार्टे (मुले/मुलगा/चिरंजीव) जर जास्तच त्रास देऊ लागले तर कधी पर्यंत सहन करायचे आणि मर्यादेच्या पुढे गेल्यावर त्याला सोलून/फोडून कधी/कसे काढायचे वगैरे लिहिले आहे का काय? आजकाल आपल्या आईवडिलांनी जसे आपल्याला फोडून काढले तसे काढण्याचे मी तरी कुठे ऐकलेले नाही. म्हणून कुतुहलाने धागा उघडला अन कसे काय, पोपट झाला ना राव! ;)