लेखाचे शीर्षक संभ्रम निर्माण करणारे वाटले (नव्हे ते आहेच) त्यामुळे प्रथमदर्शनी असा समज होतो की आपण (म्हणजे भारतीय) तसा पुकारा देत आहेत आणि त्या अनुषंगाने लेखाचे प्रयोजन.

असो.

आपण (श्री.सुधीर काळे) केलेल्या अनुवादात त्या फोटोतील लोकांना "पाकिस्तानी नागरिक" म्हटल्याचे आढळते. वास्तविक कोणत्याही गल्लीबाजारात आढळणारी ती झोपडपट्टीतील बेकार तरुणांची [जे रात्रीच्या जेवणाच्या बोलीवरसुद्धा आणले जाऊ शकतात] गॅन्ग वाटते....फोटोत तरी. एखादा अपवाद सोडल्यास सारी पंचविशीतील दिसतात. त्यामुळे घटनेमध्ये ज्याना "नागरिक" या सुशील नावाने ओळखले जाते त्यात यांचा समावेश करावा की नको असा मनी प्रश्न उभारतो. श्री.कामरान शफी यांच्या लेखातील मुद्यांशी सहमती दाखविताना असेही म्हणणे भाग आहे की त्या फोटोवरून सारा पाकिस्तान आजकाल "अमेरिका मुर्दाबाद" म्हणत नसावा.

श्री.शफी यांच्या लेखातील भाषा संतुलीत असून अत्यंत व्याववारिक नजरेने ते अमेरिकेच्या आर्थिक आणि लष्करी मदतीकडे पाहातात. भारतासारख्या प्रगतीशील राष्ट्रांशी सलोख्याचे संबंध शेजारील छोट्यामोठ्या देशांनी ठेवणे शेवटी त्यांच्याच भल्याचे कसे असणार आहे हे सांगण्याचे धाडस श्री.शफी आपल्या लिखाणातून डोळसपणे दाखवित असतात ते कौतुकास्पदच मानावे लागेल. असे पाय जमिनीवर असणार्‍यांचीही संख्या पाकिस्तानात नगण्य नाही असे म्हटले पाहिजे.

पाकिस्तानातील एक असंतुष्ट गट कायम तसाच राहाणार आहे आणि ती परंपरा अगदी मो.जिना ते मुशर्रफपर्यंत् निर्धोक चालू आहे असा इतिहासाचा दाखला आहेच. पण बराचसा मोठा गट (जो काहीसा चूप असतो) आर्थिक सुबत्तेसाठी कधीही अमेरिकेची साथ सोडणार नाही, आणि नेमके हे अमेरिकेलाही माहीत असल्याने 'Hate America, Crush America" असल्या मूठभरांच्या घोषणांनी व्हाईट हाऊसच्या भिंतीवर कसला ओरखडा उमटणार ?

अमेरिका केलेल्या पापांची किंमत मोजते आहे. काळजी इतकीच वाटते की या पाक-अमेरिका तणावात पाकिस्तान काहीतरी करून भारताला ओढील नी भारताविरुद्ध अण्वस्त्र वापरण्याची धमकी देऊन एक प्रकारे (भारताला) ओलीस ठेऊन अमेरिकेवर दडपण आणण्याचा प्रयत्न करील. इंग्रजांच्या राजवटीत मलबारी मोपल्यांनी इंग्रज सरकारवर दडपण आणण्यासाठी (सॉफ्ट टारगेट) हिंदूंविरुद्ध दंगे घडवून आणले होते असं कुठेतरी वाचल्याचं आठवतं.

>लेखाचे शीर्षक संभ्रम निर्माण करणारे वाटले (नव्हे ते आहेच) त्यामुळे प्रथमदर्शनी असा समज होतो की आपण (म्हणजे भारतीय) तसा पुकारा देत आहेत आणि त्या अनुषंगाने लेखाचे प्रयोजन. <

लेख कोण लिहीते आहे हे दिसत नाहीये का पाटील तुम्हाला? जरा चष्म्याचा नंबर तपासून या पाहू आधी?

असो. व्यक्तीशः तुम्हांस् विचारले हे बहुधा 'पॉलिसी'विरोधी आहे काय्? :(

पाटीलसाहेब,
(कोणत्याही गल्लीबाजारात आढळणारी ती झोपडपट्टीतील बेकार तरुणांची [जे रात्रीच्या जेवणाच्या बोलीवरसुद्धा आणले जाऊ शकतात] गॅन्ग वाटते)
टीप नं १ मध्ये मीही असेच म्हटले आहे, नाहीं कां? (त्या मानाने भाड्याने घेतलेली तट्टेही खूप कमी दिसत आहेत!-अनुवादक) या माझ्या वाक्याचा मूळ लेखाशी तसा संबंध नाहींय्.
ज्याना "नागरिक" या सुशील नावाने ओळखले जाते त्यात यांचा समावेश करावा की नको असा मनी प्रश्न उभारतो
जो मत देतो तो नागरिक!
पण बराचसा मोठा गट (जो काहीसा चूप असतो) आर्थिक सुबत्तेसाठी कधीही अमेरिकेची साथ सोडणार नाही
भारताच्या आर्थिक प्रगतीकडे पाहून आजचे पाक नेतृत्व आणि तिथेले उद्योगपती आता भारताशी मैत्री करण्यासाठी प्रयत्न करीत आहेत. नुकतेच त्यांचे एक व्यापारी शिष्टमंडळ आपल्याकडे येऊन गेले हे बर्‍याच जणाना आठवत असेल. त्यातले एक सभासदमहाशय नवाज शरीफ यांचे सख्खे बंधू होते!
पण माझ्या वाचनानुसार व मतानुसार ज्यांनी अद्याप एकही युद्ध जिंकलेले नाही अशा पोकळ पाकिस्तानी फौजेचे अस्तित्वच भारताशी असलेल्या वैरावरच अवलंबून असल्यामुळे ते स्वार्थी हेतूंसाठी या वैराचे पडघम वाजवतच रहाणार. आपला समेट झाला तर त्यांच्या 'जहागिरी' संपुष्टात येतील हीच त्यांना भीती आहे. जोवर पाक मुलकी नेतृत्व सबळ होऊन सेनेला आपल्या हुकुमात ठेवू शकत नाहीं तोवर तिथली लोकशाही लुटपुटीचीच आहे.
___________
जकार्तावाले काळे

आयेशा सिद्दिकालिखित Military Inc. हे पुस्तक आपण वाचले/पाहिले आहे काय? कोणास हवे असेल तर ते येथे उपलब्ध आहे.

मलाहि ते आताच थोडा शोध घेतल्यावर मिळाले. ह्यानंतर वाचेन.

पकिस्तानी सैन्य हे एक व्यापारी साम्राज्यच निर्माण झाले आहे कारण आपल्या स्थानाचा उपयोग करून सैन्य नाना प्रकारचे उद्योग चालविते आणि अन्य आर्थिक लाभाच्या गोष्टी करते, ज्यांचा हेतु सैन्यातील उच्चपदस्थांच्या वैयक्तिक भरभराटीसाठी होतो असे काहीसे पुस्तकाचे स्वरूप आहे. ह्याला लेखिकेने milbus असे नाव दिले आहे. असे milbus पाकिस्तानखेरीज अन्य काही देशांतहि आहेत असे दिसते, उदा. इंडोनेशिया (जेथे तुम्ही सध्या राहता), तुर्कस्तान आणि काही प्रमाणात चीन. पाश्चात्य देशांतहि आयसेनहॉवरनी अध्यक्षपद सोडतेवेळी केलेल्या भाषणातील Military-Industrial Complex ह्याची आठवण येथे येते.

'The tail wags the dog' अथवा 'नाकापेक्षा मोती जड' अशा उक्तींचे उत्तम उदाहरण म्हणजे पाकिस्तानी देश आणि सैन्य. 'Other nations have armies. The Pakistani Army has a nation!' असे म्हणतात ते खरेच आहे.

पुष्कळांना पटणार नाही पण माझे वैयक्तिक मत असे आहे की फाळणी झाली हे एक blessing in disguise होते. हेच लोक जर आपल्या देशाचा भाग असते तर ह्या जिहादी लोकांनी (आणि अर्थातच त्यामुळे हिंदु तालिबानांनी) देशात काय धुमाकूळ घातला असता ह्याची कल्पना करवत नाही.

पाकिस्तानात सतत 'कोणाविरुद्ध' तरी जनमत चेतवून राजकीय पोळ्या भाजल्या जातात. एकुणच 'निगेटीव्ह पॉप्युलॅरिझम' वर आधारीत राजकीय व्यवस्था असर्‍या पाकिस्तानात हे होताना बघुन आश्चर्य वाटत नाही.

(दुर्दैवाने(?) तशाच निगेटीव्ह राजकारणाचा ट्रेंड भारतात येऊ घातला आहे. उदा. 'हिसार', 'राईट टू रीकॉल', 'राईट टू रीजेक्ट' वगैरे सवंग मागण्या वगैरे वगैरे)

बाकी एक दृष्टीकोन - लेख मांडण्याची पद्धत आवडली

ऋषिकेश
------------------
कधी कधी तुम्ही काय बोलताय हे तुम्हालाहि कळत नाहि, इतके तुम्ही हुशार आहात का?

प्रकाटाआ

Dedication of Military Inc!
To
the hope in my life, Sohail,
and the wretched of my land
We shall live to see.
So it is writ
We shall live to see|
The day that's been promised,
The day that's been ordained;
The day when mountains of oppression,
Will blow away like wisps of cotton;
When the earth will dance
Beneath the feet of the once enslaved;
And heavens'll shake with thunder
Over the heads of tyrants;
And the idols in the House of God
Will be thrown out;
We, the rejects of the earth,
Will be raised to a place of honor.
All crowns'll be tossed in the air,
All thrones'll be smashed.
And God's word will prevail,
He who is both present and absent
He who's beheld and is the beholder.
And truth shall ring in every ear,
Truth which is you and I
We, the people will rule the earth
Which means you, which means I.
Faiz Alimed Faiz
America, January 1979

'डेडिकेशन' पाहिले. आपणास ते फार आवडले आहे हे उघड आहे कारण संपादकमंडळास विशेष विनंति करून पूर्ण रोमन अक्षरातील मजकूर लिहिण्याची मुभा आपण मिळविली आहे. (तशी विनंती करणारा आपला प्रतिसाद मात्र limbo मध्ये गेलेला दिसतो. हेहि मला खटकते. तसा प्रतिसाद होता कारण मी स्वतः तो वाचला होता. प्रतिसादांची सुसूत्रता बिघडवणे हे 'पुराव्यात ढवळाढवळ' करण्यासारखेच आहे. हा paternalism कशासाठी? )

आयेशा सिद्दिकीबाई विचारक्षेत्रात तरी कोणताच धर्म न मानणार्‍या असाव्यात असा सुरुवातीस भ्रम होता त्याचा निरास झाला.

And the idols in the House of God
Will be thrown out;

..........

And God's word will prevail,

(हे म्हटले आहे फैज अहमद फैज ह्यांनी पण सिद्दिकीबाईनी त्याला अर्पणपत्रिकेत स्थान दिले आहे. साहजिकच त्यांनी हे विचारपूर्वक केलेले आहे आणि त्यांना हे सर्व मान्य आहे असाच अर्थ वाचक काढणार.)

कोणाची idols? मी स्वतः कसल्याच idols वर श्रद्धा ठेवून नाही पण ज्यांची अशी श्रद्धा आहे त्यांची ती idols फेकून देणे हे ज्यांना योग्य वाटते अशांचेहि फार कौतुक करायची आवश्यकता दिसत नाही.

And God's word will prevail ही तद्दन भंपक विचारपद्धति आहे. ताकाला जाऊन भांडे लपवत नाही म्हणून स्पष्टच लिहितो की वरील उद्धृतातील God काही बायबलमधला जीजस वा हिंदूंचा ईश्वर नाही तर तो कुराणातील अल्ला आहे. त्याच्या मते पैगंबराच्या मुखातून जग चालविण्यासाठी आवश्यक सर्व गोष्टी सांगितल्या गेल्या आहेत आणि नम्रपणे त्यांचे पालन करण्यापलीकडे तुमचे काहीहि कर्तव्य उरलेले नाही. विशेषेकरून लोकशाही वगैरे अन्य सर्व तत्त्वज्ञाने फजूल आहेत कारण त्यांचा कुराणात उल्लेख नाही. इस्लामच्या मार्गाने जग चालवायचे असेल तर ते खालीलप्रमाणे असेल. (पहा: Quran's Constitution in an Islamic State by G.A.Parvez: http://www.tolueislam.com/Parwez/articles/Parwez_ConstitutionIslamicStat...

इस्लामी आदर्श जग

इइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइइ

वरील उतार्‍यात आज्ञा केल्याप्रमाणे आपली विचारशक्ति दुसर्‍या कोठल्यातरी अज्ञात शक्तीच्या सुपूर्द करायला आणि कोणाच्याहि मुखातून आलेल्या आज्ञा 'वरून आल्या आहेत' म्हणून त्यांचे पालन करायला मी तरी तयार नाही. त्या तथाकथित अज्ञात शक्तीचे अस्तित्वहि आजवर कोणी दाखवू शकलेले नाही.

'डेडिकेशन'ने इतके मोहरून जायची काही आवश्यकता दिसत नाही असे म्हटले त्याचे हे कारण.

आहिस्ता कदम, हुजूर, आहिस्ता कदम. मला वाटते माझे खालील निवेदन वाचल्यावर आपल्यालाही मला वाटले तेच वाटेल असे वाटते!
सर्वात प्रथम मला जाणवले कीं या बाईंच्या जवळच्या नात्यातली कुणी "सोहेल" नावाची व्यक्ती-वडील, भाऊ, पति किंवा मित्र-पाक लष्कराच्या हातून मारली तरी गेली आहे किंवा त्या व्यक्तीला खूप त्रास दिला गेला आहे.म्हणून ती म्हणते "The day that's been promised, The day that's been ordained; The day when mountains of oppression, Will blow away like wisps of cotton; When the earth will dance Beneath the feet of the once enslaved; And heavens'll shake with thunder".
सोहेलवर झालेल्या अन्यायाचे परिमार्जन होईल अशी तिला खात्री आहे आणि ही खात्री पूर्ण आत्मविश्वासाने व्यक्त करण्यासाठीच तिने फैजसाहेबांच्या कवितेचा पहिला भाग वापरला आहे असे मला वाटले.
"Over the heads of tyrants; And the idols in the House of God Will be thrown out" या ओळीतून फैजसाहेबांना काय म्हणायचे आहे ते त्यांनाच माहीत पण सिद्दीकीबाईंना tyrants व idols म्हणजे लष्करातील क्रूर अधिकारी असाच अर्थ अभिप्रेत असावा असे मला मनापासून वाटले. "We, the rejects of the earth, Will be raised to a place of honor. All crowns'll be tossed in the air, All thrones'll be smashed. And God's word will prevail" या ओळींतून त्या बाई पाकिस्तानातील लष्करशाही किंवा लष्कराची दादागिरी नष्ट होईल याची खात्री दर्शवतात. या ओळींत मात्र God म्हणजे ईश्वर हाच अर्थ त्यांनाही अभिप्रेत असावा पण तिथे त्यांनी तो कुठल्या धर्माचा God हे व्यक्त केलेले नाहीं हे आपल्या लक्षात आले नाहीं कां?
"We, the people will rule the earth, Which means you, which means I" या ओळी वाचून तर हृदयात कासावीस झाली.
अतीशय गांजलेल्या या स्त्रीने हिंमत दाखवून तिने फोडलेला टाहो जगाने ऐकावा म्हणून एक अतीशय चांगली कविता निवडली आहे. त्यात आपल्याला दिसले तसले काळे-बेरे मला तरी अजीबात दिसले नाहीं. मी म्हणतोय त्या दृष्टिकोनातून आपण ती कविता पुन्हा एकदा वाचावीत ही विनंती.

___________
जकार्तावाले काळे