सुंद आणि उपसुंद
............ज्यांच्यामुळे मराठी भाषेला 'सुंदोपसुंदी' हा शब्द लाभला,त्या असुर बंधूंची कथा सर्वश्रुत आहे.या दोघांच्या नाशासाठी इंद्राने तिलोत्तमा अप्सरेला सुंदकारण्यात पाठविले.तिच्या प्राप्तीसाठी हे जुळे भाऊ आपसात लढून नाश पावले. ही झाली पौराणिक कथा.
ऐतिहासिक काळातही सुंदकारण्यात सुंद आणि उपसुंद असे दोन जुळे भाऊ होऊन गेले.ते शिवभक्त होते.प्रत्येक सोमवारी ते शिवव्रत करीत.त्या दिवशी ते खोटे बोलत नसत.
....सुंद हा मंगळ, बुध ,गुरू या तीन वारी असत्यच बोलत असे.इतर चार वारी सत्यच सांगत असे.
....उपसुंद हा शुक्र, शनी,रवि या तीन वारी खोटेच बोलत असे.इतर चार वारी खरेच बोलत असे.
एक चिनी प्रवासी सुंदकारण्यातून जात असता वेळोवेळी हे दोन भाऊ त्याला भेटले. त्यांचा सत्यासत्य बोलण्याचा लौकिक (कोण कोणत्या वारी खरे खोटे बोलतो ते सर्व) चिनी प्रवाशाला माहीत होता.मात्र ते जुळे असल्याने त्यांच्यातील सुंद कोण ,उपसुंद कोण हे ओळखणे त्याला शक्य नव्हते.त्यांच्या भेटी विषयींचे काही प्रसंग चिनी प्रवाशाने टिपून ठेवले आहेत.त्यांतील एक पुढील प्रमाणे:
....." रात्री एका दत्तमंदिरात झोपलो.सकाळी उशिरा जाग आली.आज वार कोणता ते विसरलो.पण गुरुवार नाही हे नक्की.कारण दत्तमंदिरात सामसूम आहे.दैवयोगाने ते जुळे भाऊ भेटले. एकाने पांढरे वस्त्र परिधान केले होते तर दुसर्‍याने निळे. आज कोणता वार हे त्यांना विचारले.पुढील उत्तरे मिळाली:
......श्वेतवस्त्रधारी: आज सोमवार नाही.
....नीलवस्त्रधारी: खरेतर आज मंगळवार आहे.
....श्वेतवस्त्रधारी: मी उपसुंद आहे.

तर त्या दिवशी कोणता वार होता?
...सुंद कोण श्वेतवस्त्रधारी की नीलवस्त्रधारी ?
((प्रा. रेमंड स्मुलियन याच्या एका कोड्यावर आधारित.)