नकली संकेतस्थळे कशी ओळखावीत ?

ब-याचवेळा आपण एखाद्या संकेतस्थळाला भेट देतो, तेव्हा न्याहाळकाच्या ऍड्रेसबार मधील पत्ता आपल्या अपेक्षेहून वेगळा असतो.
उदा. : आपण ऍड्रेसबार मध्ये टाईप करतो www.gmail.com परंतु, जे वेबपेज लोड होते, ते असे काहीसे असते:
http://mail.google.com/.........
किंवा आपण ऍड्रेसबार मध्ये टाईप करतो www.upakram.com परंतु, जे वेबपेज लोड होते, ते असे काहीसे असते: http://mr.upakram.org

आता हे तसे परीचित उदाहरण असल्याने http://mail.google.com/ असे जरी आले तरी आपण ते स्वीकारतो. पण ब-याचदा ऍड्रेसमध्ये होणारा असा बदल धोकादायक ठरू शकतो.
तेव्हा वेब ऍड्रेस / URL विषयी काही बेसिक गोष्टी ध्यानात ठेवल्या तर आपण संभाव्य धोके टाळू शकतो.

URL चे तीन मूळ घटक:
URL म्हणजे Uniform Recourse Locator. आपल्याला माहिती असलेला सर्वात प्रचलित URL प्रकार म्हणजे वेब ऍड्रेस.
उदा. http://mr.upakram.org /how_do_i_know_that_this_web_address_is_safe.html

कोणत्याही URLचे तीन मूळ घटक असतात. कोणते ते पाहण्यासाठी आपण पुढील उदाहरण पाहू :
http://www.kahitari.com/folder/page.html?parameter1=value2&parameter2=va...

1. http://www.kahitari.com -सर्वर. याच्यात प्रोटोकॉल (प्रोटोकॉल=इंटरनेटवर सिग्नलच्या वहनासाठी असलेली नियमावली) (येथे http=hypertext transfer protocol) आणि ज्या सर्वरशी संपर्क करायचा आहे, त्याचे नाव हे समाविष्ट असते. http://www.kahitari.comहे इंटरनेटवरील एका सर्वरचे नाव आहे, जेथून पुढील माहिती मागवली जाते (येथे: folder/page.html?parameter1=value2&parameter2=value2)
2. /folder/page.html : तुम्ही त्या सर्वरवरील नक्की काय पाहू इच्छिता त्याचे/ त्या फाईलचे नाव.
बहुतेकवेळा हे एखादे वेबपेज असते(कदाचित एखाद्या फोल्डरमधील). कधी कधी ते एखाद्या फाईलचेही नाव असू शकते, जी आपण डाऊनलोड करू शकतो. (उदा image/pdf फाईल)
3. parameter1=value2&parameter2=value2 : पॅरामीटर्स. ही आपल्याकडून सर्वरला देण्यात येणारी अतिरिक्त माहिती असते.
उदा. गुगलवर चित्रशोध करताना आपण चित्रांचा आकार स्पेसिफाय करू शकतो. जसे की, सर्व आकार, लहान, मध्यम, मोठा, इत्यादी.

आता, URLचा अर्थ व त्यातील घटक माहिती करून घेतल्यावर, आपण आता सुरक्षिततेकडे वळू.

Thumb's Rule: 'http://' नंतर येणा-या पहिल्या '/' पाशी सर्वरचे नाव संपते आणि या पहिल्या '/' नंतर येणा-या पहिल्या '?' पाशी वेबपेजचे नाव संपते. एखादी URL योग्य आहे, की बोगस आहे, की फसवी आहे, हे ओळखण्यासाठी हा अंगठ्याचा नियम फार महत्वाचा आहे.

सर्वरचे नाव सर्वात महत्वाचे - 1
'http://' नंतर येणा-या पहिल्या '/' पाशी सर्वरचे नाव संपते.

आपण जो वेबऍड्रेस वानगीदाखल घेतला आहे, त्यामध्ये सर्वरचे नाव www.kahitari.com एवढेच आहे.
http://www.kahitari.com/folder/page.html?parameter1=value2&parameter2=value2

हा भाग महत्वाचा, कारण, हा भागच आपल्या न्याहळकाला इंटरनेटवर कोणत्या सर्वरशी जोडायचे ते सांगतो.
पत्त्यामधील राहिलेला भाग हा दुय्यम आहे. (महत्वाचा आहेच, पण थोडा कमी महत्वाचा)

आता सर्वरचे नाव थोडेसे बदलून फसवेगिरी (phishing) कशी करता येते, ते पाहू:
पुढील पत्त पाहा:
http://www.kahitari.com/www.google.com
या पत्त्यावरून असे वाटू शकते हे तर 'गुगल' आहे/ किंवा गुगल ची 'काहीतरी' नावाची एखादी सेवा आहे (आठवा- mail.google.com)
पण नाही. पुन्हा पाहा: http://www.kahitari.com/www.google.com
खरंतर, येथे www.google.com नावाचे एक पान (होय, www.google.com हे वेबपेजसाठी योग्य-valid नाव आहे) www.kahitari.com नावाच्या सर्वरवरुन डाऊनलोड केली जाईल.

आता हे अतिशय साधेसुधे उदाहरण झाले, पण स्पॅमर्सकडून अतिशय बेमालूम लिंक्स बनवल्या जातात. आणि चाणाक्षपणा न दाखवल्यास/ थोड्याशा निष्काळजीपणाने आपण भलत्याच साईटवर जाऊ शकतो.

सर्वरचे नाव सर्वात महत्वाचे - 2
आता सर्वरच्या नावाविषयी आणखी काही महत्वाचे:
सर्वरचे नाव उजवीकडून डावीकडे असे तयार केले जाते आणि त्यातील घटक . टिंबाने/पूर्णविरामाने वेगळे केलेले असतात.
www.kahitari.com :
1. यात .com हे सर्वात वरच्या स्तरावरील डोमेन आहे आणि कोणत्या प्रकारात ते डोमेन नोंदणीकृत केलेले आहे ते दर्शवते. उदा .com-सर्वसाधारण .org-संस्थांसाठी .in-भारतीय साईट्स .uk- ब्रिटिश साईट्स
हे अर्थातच सोईसाठी आहे आणि बंधनकारक नाही. म्हणजे, एखादी रशियन संस्था .in खाली साईट नोंदवू शकते.

2 kahitari हे डोमेनचे नाव आहे. आपण जेव्हा एखादे डोमेन विकत (खरंतर भाड्याने) घेतो , तेव्हा आपण हे नाव ठराविक कालावधीसाठी आरक्षित करत असतो.

3 www हे एक सब-डोमेन आहे. एकदा एखादे डोमेन विकत घेतले की आपण पाहिजे तितके आणि पाहिजे त्या नावाचे सबडोमेन्स तयार करू शकतो. त्यांच्या नोंदणीची आवश्यकता नसते.

आता info.kahitari.com असे सब डोमेन वापरायचे की kahitari.com/info असे, हे सर्वस्वी वेबसाईट डिझायनर व तत्सम घटकांच्या इच्छेवर अवलंबून असते. या दोन्हीच्या काही डाव्या-उजव्या बाजू आहेत, पण त्या डिझायनरसाठी. आपल्यासारख्या सर्वसाधारण वापरकर्त्यासाठी त्याने काही फरक पडत नाही. फरक पडतो तो सबडोमेन कसे फसविण्यासाठी वापरता येते, त्याने!
आता पुढील डोमेन पाहा. हे पूर्णपणे valid डोमेन आहे:
http://www.google.com.kahitari.com
क्षणभर असे वाटू शकते की हे गुगल आहे कारण त्याची सुरुवात www.google.com ने होते. पण येथे www.google.com हे फक्त kahitari.com च्या नोंदणिकर्त्याने/वापरकर्त्याने/डिझायनरने बनवलेले एक सबडोमेन आहे.
आणखी वाईट उदाहरण:
http://www.google.com---------------------------------------------------...

येथेही या सबडोमेन चा उद्देश आपल्याला वरील पत्ता www.google.com असे भासवण्याचा आहे. विशेषतः जर आपला न्याहाळक वेबऍड्रेस थोडक्यात दाखवत असेल तर तुम्हाला वरील ऍड्रेस http://www.google.com.... असा दिसू शकतो.
पुन्हा एकदा....................हे एक सरळसाधे उदाहरण आहे आणि फसवेगिरी करणा-यांकडून याहून वेगळ्या प्रकारची सबडोमेन बनवू शकतात.

आयई / गुगल क्रोम मध्ये ऍड्रेसबारमध्ये केवळ डोमेनचे नाव ठळक दिसते, राहिलेला ऍड्रेस थोडासा अस्पष्ट असतो, त्यामूळे आपण कोणत्या डोमेनला भेट देत आहोत ते सहजतेने कळते.

सारांश: डोमेन/सर्वरच्या नावाकडे बारीक लक्ष द्या. (म्हणजे, 'http://' आणि पहिला '/' यामधील सर्वकाही). डोमेनची नावे उजवीकडून डावीकडे पाहा.(जर डोमेनचा शेवट .google.com असा असेल तर पूर्ण डोमेन हे गुगलचे असेल अशी खात्री बाळगायला हरकत नाही.)