चर्चा प्रस्तावाचे नाव बघूनच उपक्रमी चर्चा उघडत नाही आहेत, असे दिसते आहे. तरी कृपया चर्चा प्रस्तावाचे शीर्षक बदलून "आणखी शब्द- भुतांची नावे" असे करता येईल का?

राधिका

वा!वा! सध्या फक्त नावे देते, विस्तार नंतर किंवा इतरांनी करावा.

१. समंध
२. हडळ
३. देवचार
४. प्रेत (म्हणजे शव नाही, असा एक भुतांचा प्रकार असल्याचे वाचले आहे.)
५. गिरा
६. ब्रह्मराक्षस
७. खवीस - हे मुसलमान भूत असते. :-)
८. वेताळ - हा भूतांचा राजा, दिसताना माणसासारखा दिसतो पण त्याचे पाय उलटे असतात. याचे डोळे हिरवट असून, केस उभे राहिलेले असतात. त्याच्या उजव्या हातात वेताची छडी आणि डाव्या हातात शंख असतो.
९. आग्या-वेताळ (या दोघांतील फरक माहित नाही)
१०. सटवाई
११. जखीण - इच्छा अपूर्ण राहिलेल्या सवाष्ण बाईच्या भुताला जखीण म्हणतात.
१२. चेटकीण
१३. पिशाच्च
१४. आसरा - हे पाण्यापाशी राहणारे भूत असते.
१५. ब्रह्मसमंध - हे ब्राह्मणाचे भूत असते.
१६. झोटिंग - हे शूद्राचे भूत असते.
१७. अळवंतीण - हे लहान मुलीचे भूत असते.

बाकीचे नंतर

१. अप्सरा
२. यक्ष
३. गंधर्व
४. तुंबरू
५. किन्नर
६. राक्षस
७. असूर
८. नाग

बाकीचे आठवले की.

भुतांची नावे असे शीर्षक नको. अमानवी शक्ती यापेक्षाही अधिक आहेत.

असायला हवी ह्या प्रकारच्या उपक्रमांसाठी - म्हणजे त्यातून खरेच काही मिळवायचे असेल तर. (शब्दसाठा इत्यादी) - कारण चर्चाप्रस्ताव फॉर्म (साचा?) मधे
- पुनरुक्ती
- शब्द शोध शक्य नसणे
- अकारविल्हे अनुक्रमाचा अभाव
- शब्द अर्थ एकसंधता (शब्द आणि त्याचा अर्थ एकत्र) नसणे
- एकत्रिकरणाचा अभाव
असे दोष दिसून येतात. उपक्रमाच्या चालकांकडे ह्यासाठी काही उपाय असेल तर उत्तमच पण नसेल तर गुगल डॉक्स वगैरे वापरले जाउ शकतील.

कृपया विचार व्हावा.

खेचर = पिचाच्च, अज्ञानी योनी

खेचराचियाही मना | आणी सात्त्विकाचा पान्हा |
श्रवणासवे सुमना | समाधि जोडे || ज्ञानेश्वरी अ. १३ ओवी ११५८

अर्थ (दांडेकर प्रतीवरून) - पिशाच्यादी अज्ञानी योनी आहेत, त्यांच्या मनालाही माझा शब्द ऐकला की सात्त्विकाचा पान्हा फुटेल आणि चांगल्या मनाच्या मनुष्याची तर ऐकताक्षणीच समाधी लागेल.

डिस्क्लेमर १ - खेचर शब्दावर कुठल्याही प्रकारचा श्लेष (माझा) नाही, ज्ञानेश्वरांचाही नसावा. खेचर = गाढव आणि घोडा यांच्या संकरातून जन्मलेला प्राणी अशी कल्पना इ. स. १२९० मध्ये नसल्याने हा अर्थ नसावा.

डिस्क्लेमर २ - हा शब्द त्याकाळच्या "ओरिजिनल"विसोबा खेचरांना उद्देशून असावा किंवा कसे याबद्दल कल्पना नाही. खेचराच्या विरुद्ध "सुमन" म्हणजे चांगल्या मनाचा अशी योजना आहे. "ओरिजिनल"विसोबा खेचर संत असल्याने तेही सुमन असावेत. त्यामुळे खेचर शब्दाने त्यांचा निर्देश नसावा.

डिस्क्लेमर ३ - हा प्रतिसाद कोणाही सदस्याच्या भावना दुखावण्याच्या उद्देशाने लिहिलेला नसून केवळ विषयाशी सुसंगत वाटल्यानेच दिला आहे.

डिस्क्लेमर ४ - चर्चाप्रस्ताविकेला माझ्याकडून प्रतिसादाची अपेक्षा नाही तरीही चर्चाप्रस्ताविकेने ज्या हेतूने लिहिलेला आहे त्याच्याशी सुसंबद्ध आहे असे वाटल्याने सदर प्रतिसाद दिला आहे. तिला न पटल्यास ती कचर्‍याची पेटी दाखवायला मुखत्यार आहे.

विनायक

रोचक विषय.. नावे अनेक ऐकली आहेत.. मात्र प्रत्यक्ष अनुभव अथवा "कॅरेक्टरीस्टीक्स" माहित नसल्याने इथे द्यावी की नाहि समजत नाहि

ऋषिकेश
------------------
भ्रष्टाचार संपविण्याचा सर्वोत्तम आणि सर्वात सोपा(?) उपाय म्हणजे त्यात स्वतः सहभागी न होणे

१. गिर्‍हा / गिर्‍होबा - नक्की कुठल्या प्रकारचा माणूस मेला की त्याचा गिर्‍हा होतो हे माहीत नाही. पण हा कोकणातला शब्द. दांडेकरांच्या 'पडघवली'त हे भूत असल्याचं अस्पष्ट आठवतं आहे. हे भूत आकारानं लहान असावं, कारण अगदी चिमुकले तळपाय असलेल्या एका मैत्रिणीच्या चपला बघून 'अगदी गिर्‍होबाचे पाय दिसतायत तुझे' असं आजी म्हणाल्याचं आठवतं आहे.
२. मूळपुरुष - हेही तसं भूत प्रकारातच मोडणारं प्रकरण. घराण्याचा पहिला पुरुष (हे आपल्याच धोतरात अडकून पडणारं वाक्य आहे खरं. पण बहुधा वस्तीची सुरुवात करणारा, गाव वसवणारा पुरुष असं त्यात अभिप्रेत असावं) म्हणजे मूळपुरुष. गावकरी एकत्र जमत त्या आनंदाच्या प्रसंगी तो दिसून गायब होई, असं मानलं जात असे. रात्री गावातून फेरी मारून, आपल्या वहाणांचा करकर आवाज करत सगळं नीट चाललं आहे ना, याची खात्रीही करून घेत असे! त्याची भीती बाळगायचं कारण नसे. वाटलाच तर धाक.
३. परी - ही संकल्पना भारतीय नाही असं म्हणतात. पण ती संपूर्णपणे पाश्चात्त्यही नसावी. कारण खालिद हुसैनींच्या अफगाणी लोकांच्या तोंडी 'परी' 'नूर' असले शब्द सहजी असतात. ही बाई दिसायला कमालीची सुंदर हा तिचा विशेष. पाश्चात्त्य परीला जादू येते, तिच्याकडे जादूची छडी (वॉण्ड!) असते. पण असलं काही आशियाई परीकडे असतं की नाही कल्पना नाही.

वर मुंजा म्हणजे लहान मुलाचं भूत असं लिहिलं आहे. त्यात थोडी भर घालते. मुंज्या म्हणजे ज्याची मुंज झाली आहे, पण सोडमुंज झालेली नसता जो मुलगा मरण पावतो, त्याचं भूत.

उपक्रम भारी आहे! आठवेल तशी भर घालीनच. पण असेच अनेक भाग येऊ देत.

(--- ने --- ला) पछाडणे,
(--- ने --- ला) धरणे,
(--- ने --- ला) घोळसणे,
(--- ने --- ला) झपाटणे,
(भुताचा एखादा प्रकार उदा. जखीण --- ला) लागणे,
(भुताचा एखादा प्रकार उदा. जखीण ---च्या) मानगुटीवर बसणे,
(----ला) बाहेरची बाधा असणे / होणे

शिवाय -

१. ज्या माणसाला भूत धरतं, तो माणूस म्हणजे 'झाड' ('भौतिकी' परिभाषेत!). उदाहरणार्थ ही म्हण - जखणीकडे बघायचं, की झाडाकडे बघायचं? (अर्थ- प्राधान्यक्रम ठरवा आणि निर्णय घ्या. वैर्‍याला तोट्यात घालताना आपल्याच माणसाचा तोटा होत नाही ना, हे बघा.)
२. लासवट / लावसट - लहान मुलांना खाणारी / त्यांचं रक्त पिणारी अतिमानवी स्त्री. तिच्या ओठांना रक्त लागलेले असून ती गलथान असते, असं वर्णन सापडतं.

शिवाय -

भानामती
करणी
जारण-मारण
मूठ मारणे

आमच्या गावी एकदा लग्नाच्या आधी हळद लागलेल्या मुलीने आत्महत्या केली होती. तेव्हा तिचं भूत रोज संध्याकाळी गावात फिरतं अशी वावडी उठली होती. अशा हळद लागलेल्या मुलीच्या भूताला वेगळा शब्द आहे का?

त्याचप्रमाणे मध्यंतरी मी कुठेतरी लांबच लांब पाय असलेल्या एका भूताचं वर्णन वाचलं होतं. त्याला काहीतरी वेगळं नाव असतं. आठवतंय का?

चकवा या नावाचं भूत आहे का? या भूताची बाधा झालेला माणूस एकाच रस्त्यावर फिरत राहतो, आणि त्याला पुढचा रस्ता सापडत नाही असं काहीसं अंधूक आठवतं.

मध्यंतरी 'मालवणी डेज' या मालिकेच्या एका भागात 'चाला/ चाळा' हे भूताचं नाव ऐकलं होतं. कुणाला माहित आहे का?

बाकी नुसती नावे सुद्धा चालतील, म्हणजे ज्यांना त्या भूताची माहिती असेल, त्या व्यक्ती ती माहिती इथे देतील.

राधिका

आमच्या शाळेतल्या बाईंनी सांगीतल्या गोष्टीत ह्या हाकमारी चा उल्लेख होता.ती म्हणे नावाने हाक मारते तिला ओ दिली तर तिच्यामागे ती आपल्याला नेते.अन् अंगात येणारे ही स्वतःला देवाचे झाडच म्हणतानाही मी ऐकलं आहे.

परी ही भारतीय संकल्पना नसावी. पर्‍यांचा उगम बहुधा केल्टिक किंवा आयरिश लोककथांतून झाला असावा. हूर ही परी मानली जाते का अप्सरा ते नेमके माहित नाही.

चकवा ही परिस्थिती आहे. ती नेमकी कोणत्या अतिमानवी शक्तीमुळे अस्तित्वात येते ते माहित नाही. चकव्यात सापडलेली माणसे फिरून फिरून एकाच जागी येतात. मागे कधीतरी मनोगतावर चकवा हे भूत असते असेही सांगितल्याचे आठवते. असो.

बाकी सूक्ष्मदेह - लिंगदेह या योगातल्या कल्पना अतिमानवी असू शकतील का?
झाडाच्यणर्ध्या पानाभोवतीही पूर्ण पानाच्या आकाराचा ऑरा असतो , फक्त तोडलेल्या भागाचा ऑरा क्षीण दिसतो असे वाचलेले आहे. हा ऑरा वगरे याही गोष्टी अतिमानवी मानायच्या की मानवी?
एकूणात चर्चाविषय फारच मनोरंजक आहे. चालू द्या!

--अदिती

-------------------------------------
वीज कडाडुन पडता तरुवर कंपित हृदयांतरि होती
टक्कर देता फत्तर फुटती डोंगर मातीला मिळती
झंझावातापोटी येऊन पान हलेना हाताने
कलंक असला धूऊन टाकणे शिवरायाच्या राष्ट्राने

आत्मा, परमात्मा, महात्मा हे शब्दसुद्धा या अर्थाने अतिमानवी काय ? "निर्मिक" हा (म. फुल्यांचा पेटंट असणारा) "क्रिएटर" या अर्थाने वापरलेला शब्दसुद्धा अतिमानवीच काय ?
"देव दानवा नरे निर्मिले" असले तरी ते दोन्ही शब्द मानवी नसून अमानवीच आहेत याची गंमत वाटली.
थोडक्यात , "अतिमानवी" या सदरात ज्याप्रमाणे "डार्क टेरीटरी" मधल्या गोष्टींची सर्वसाधारणपणे कल्पना आपण करत असलो तरी परमेश्वराची संकल्पनाही अतिमानवी आहे असा विचार करता येईल.

थोडे मूळ धाग्याच्या अनुषंगाने : "जादू-टोना/टोणा" या जोडशब्दातल्या टोन्या/टोण्याला काही अर्थ आहे काय ?

लावसट - माणसे खाणार्‍या व्यक्तीला लावसट म्हणतात.

थोडक्यात तुमच्या नव्या भाषेत व्हँपायर का काय म्हणताते ते.
हा एक अनवट शब्द हल्ली फारसा वापरात नसलेला, हल्ली वाचनातही आला नाही.
फार मागे भालबा केळकरांनी भाषांतरीत केलेल्या शेरलॉक होम्स च्या एका कथेचे नाव लावसट होते .

आपला
गुंडोपंत

उपक्रम आवडला.

देव, देवी, देवता वगैरे यादीत आलेले दिसत नाहीयेत.

परी हे फेऽरीचेच रूप असावे काय?

माझ्या माहितीप्रमाणे "इब्लिस" म्हणजे ग्रीक तत्ववेत्ता अरिस्टॉटल (की सॉक्रेटिस नक्की आठवत नाही) चे अरबी नाव आहे.

नितीन