मान्सून धमाका! भव्य प्रदर्शन व विक्री, २०%, ३०%, ४०%... सूट!!! पावसाळा सुरू झाला की अशा जाहिराती आपण पेपरमध्ये वाचतो. भारतातील सर्वात मोठे प्रदर्शन, मुंबई, दिल्ली नंतर आपल्याच गांवात सर्वात प्रथम हे भव्य प्रदर्शन येत आहे. मुंबई, दिल्ली च्या नागरिकांनी भरपूर प्रतिसाद दिला. अशा आशयाच्या ह्या जाहिराती.

प्रदर्शन बघणे न बघणे हा ज्याचा त्याचा प्रश्न आहे.

हे प्रदर्शन ज्या पटांगणावर भरते तिथे लाकूड आणि टिनपत्र्याच्या तकलादू शेड्स/स्टॉलस् उभारल्या जातात. छतावर पंखे, झगमगीत कापड,झूंबर लावून छत सजवलले जाते. जमिनीवर लाल गालीचे टाकून प्रदर्शन बघायला येणार्यां चे लाल पायघड्या टाकून स्वागत केले जाते. कुंड्यानमधिल शोभिवंत झाडे, कारंजे लावून आल्हाददायक कृत्रिम वातावरण तयार केलेले असते. प्रवेशद्वाराजवळ सुरक्षारक्षकं असतात. जवळपास सर्वच मोसमात ह्या प्रकारचा देखावा प्रदर्शनांमध्ये पाहायला मिळतो.

पावसाळ्यात जमिन ओली झालेली असते. पाऊस पडत असेलतर जागोजागी चिखल झालेला असतो. लाल पायघड्या ओल्या झालेल्या असतात. डोक्यावर ट्प ट्प पाणी पडत असतं, पत्रे फाटलेले असतात. वीजयंत्रणा निट काम करत नाही. असे बरेच त्रास नागरिकांना व स्टॉलधारकांना होत असतात. तरीपण प्रदर्शन बघायला तूफान गर्दी असते.

५-६ वर्षापूर्वी पाऊस आला की मजा वाटायची. पण आता मला पावसाची थोडी भीती वाटते. कधी कसा पाऊस पडेल हे सांगता येत नाही. वीजांचा कडकडाट होत मुस़ळधार पाऊस पडला की खूप भीती वाटते. ह्या बेफाम पावसाचे मी काही वाईट अनुभव घेतले आहेत. त्यामूळे पावसाचा आनंद लुटण्याची जागा आता भीती ने घेतली आहे.

मागच्या वर्षी मी नाशिकच्या डोंगरे वस्तीगॄहाच्या मैदानावर असलेले प्रदर्शन बघायला गेले होते. दुपारची वेळ होती. पाऊस पडून गेला होता. चांगले ऊन पडले होते. प्रदर्शन बघत असताना. थोडा रिमझिम पाऊस पडायला सुरूवात झाली. ह्या रिमझिम पावसाची जागा कधी वीजांचा कडकडाट होऊन मुसळधार पावसाने घेतली हे कळलेच नाही. मी एका स्टॉलजवळ उभी राहून काही वस्तू बघत होती. त्या स्टॉलवरच्या छताखाली पाणी गळत होते म्हणून स्टॉलधारकाने आयोजकांकडे तक्रार केलेली होती. अशाप्रकारच्या तक्रारी २-३ दिवसांपासून बर्‍याच आल्यामुळे आयोजकांनी त्याची डागडूजी करायचे काम तिथे काम करणार्‍या कामगारांवर सोपवली होती.

त्यातील एक कामगार एवढया पावसात पटकन छतावर चढला अणि काही काम करायला घेणार येवढ्यात वीजेचा कडकडाट झाला आणि वीज छतावर काम करणार्‍या कामगाराच्या अंगाला स्पर्श करून गेली. तो कामगार छतावर कोसळला आणि धबकन आवाज झाला. माझे लक्ष छताकडे गेले तेंव्हा मला एक पाय छताच्या पत्र्यातून खाली लोंबकळताना दिसला. मन सुन्न झाले. थोड्याच वेळात तिथले वातावरण बदलले. लोकांचा आरडा ओरडा, रडारड सुरू झाली. ५-६ मिनीटे झाली कोणाला काहीच सूचत नव्हते. कोणी छतावर जाऊन त्या कामगाराचे काय झाले हे पण बघितले नव्हते. मिडियाचे लोक,रूग्णवाहिका मैदानावर होत्या पण कोणी एकदम पुढे आले नाही. ५-६ मिनीटांनी काही कामगार छतावर चढले आणि एक कोळसा झालेला मृत देह खाली आणला. त्या देहाला रूग्णवाहिकेत टाकून पुढच्या कामकाजासाठी घेऊन गेलेत.

ह्या प्रसंगामुळे मनात खूप प्रश्न आले. त्यातील हे काही प्रश्न:
तो कामगार तिथे नसता तर काय झाले असते?
त्याच्यामुळे आपले प्राण वाचलेत का?
एक माणूस सोडला तर तिथ उपस्थित असलेल्या कोणाला काहीच कसे झाले नाही. देवाने असे का केले असेल?
वीज शहरात कशी काय पडली? (माझा भाबडा समज होता. वीज फक्त शेतात पडते.)
ह्या ठिकाणी http://www.cessind.org/images/LIGHTNING-BROCHURE.pdf) " title="vij">वीज प्रतिरोधक यंत्र (Lightning Arrester) लावले असते तर हा प्रसंग घडला असता का?
वीज ह्या क्षेत्रात पडू नये ह्यासाठी कोणती खबरदारी घ्यावी?
त्या कामगाराचे काय नांव होते? त्याच्या घरच्यांचे पुढे काय झाले? त्याचा विमा काढला होता का?

ह्या प्रश्नांसोबतच मी घरी परत गेली. टिव्ही लावला, टिव्हीवर ह्या प्रसंगाची काही बातमी दाखवतात का हे बघण्याचा प्रयत्न केला. डोळ्यांसमोर बघितलेले विदारक दृश्य काही केल्या जात नव्हते. मला वाटले होते मिडीयावाले आता हे टिव्हीवर दाखवतील. रेडियोवर ही बातमी ऐकायला मिळेल. माझ्यामते ही त्या दिवसातली नाशिकमधील "ब्रेकिंग न्यूज" होती. आज नाहीतर दुसर्‍या दिवशीच्या गांवकरी, देशदूत, सकाळ, लोकमत ह्या पेपरांमध्ये पहिल्या पानावर ठळक बातमी असेल. माझा अंदाज फोल ठरला. एका पेपरमध्ये नक्की कोणता पेपर होता ह्याचे नावं आता मला आठवत नाही, पण दुसर्‍या की तिसर्‍या पानावर लहानशी ही बातमी होती.

नाशिकच्या कमीत कमी १००-२०० लोकांनी ह्या प्रसंगाचा अनुभव घेतला होता पण त्याची मिडीयाने दखल घेतली नव्ह्ती.
का बंरे असे झाले असेल? ह्या नैसर्गिक आपत्तीमुळे प्रशासनावर ताशेरे ओढले जाणार होते म्हणून ह्या प्रसंगाची वाच्यता मिडीयाने कुठेही केली नाही? का? इतर नागरिकांमध्ये घबराट पसरू नये म्हणून ही बातमी प्रसिद्ध केली नाही असे होते का?
अशा प्रसंगाला नागरिक आणि प्रशासनाने खबरदारीचे कोणते उपाय योजले पाहिजेत?

सार्वजनिक समारंभात असे मैदानावर तंबू ठोकून कार्यक्रम होत असतात त्यावेळी सुद्धा बरेच छोटे मोठे अपघात पाऊस आल्यामुळे होत असतात. त्यावर ही प्रशासनाने काही अटी नागरिकांच्या सुरक्षेसाठी घालून द्यायला पाहिजे. ह्या अटी फक्त कागदांवरच नको. प्रत्यक्ष अंमलात आणायला पाहिजे.

पेपर मध्ये वाचायला मिळालेली वीज प्रतिरोधक यंत्र बसवण्याबद्दलची ही एक बातमी प्रत्येक पाच किलोमीटरवर वीज प्रतिरोधक यंत्र बसवा