माझे नाडी ग्रंथ भविष्य लेखन कार्य
भाग ४
नाडीवरील मराठीतील पहिले पुस्तक
ऑगस्ट 94च्या सुमारास माझ्या ऑफिसमधे एक नवा सहकारी स्क्वाड्रन लीडर रविशंकर म्हणून पोस्टींगवर आला. त्याच्या आधीचा स्क्वाड्रन लीडर गोविंदराजचा किस्सा ही अजब आहे. (स्क्वाड्रन लीडर गोविंदराजला काही कारणाने हवाईदलातील नोकरी सोडायची होती. खूप खटपट करूनही यश येत नव्हते. शिवाय त्याला संतान नव्हते याची खंत होती. माझ्या नाडी ग्रंथ भविष्यावरील बोलण्यातून त्याने नाडी ग्रंथ पाहिले. त्यात त्याला सांगण्यात आले होते की नोकरी सोडण्याची खटपट थांबव. शांतीदीक्षा कर. तुला पिता बनण्यची संधी मिळेल. पुढे काही वर्षांनी त्याचे मला आवर्जून लिहिलेले पत्र मिळाले. त्यात त्याने म्हटले होते, ‘सर मी नोकरी सोडायचा नाद सोडला आणि विशेष म्हणजे मला नुकतीच मुलगी झाली’. हे कळवण्यासाठी हे पत्र.) असो.

मधल्याकाळात मी एकटा ऑफिस सांभाळत होतो. त्यामुळे रजा घेण्याचा प्रश्नच नव्हता. मात्र रविशंकर आल्याने सुटी घेण्याची आपापसात चर्चा झाली. ‘आत्ताच तु्म्ही सुटी घेतलीस तरी चालेल’ असे माझी लीव्ह सँक्शन करणाऱ्या कमांडिंग ऑफिसरने म्हटले. त्याच वेळी प्रॉव्हिडंड फंडातील काही रक्कम माझ्या हाती आली होती. असे होत - हातात मराठी लेखांची फाईल, २० हजार व १५ दिवसांची रजा असे जुळून आले. लगोलग एका पहाटे मी पुण्याच्या रेल्वेस्टेशनवर उतरलो. पाय टेकताच ही ट्रिप नाडी भविष्यासाठी असे म्हणून दगडू शेठ हलवाई गणपती मंदिरात लेखांची फाईल गणेशाच्या पायापाशी ठेवली व म्हणालो की यापुढे मी लेखक म्हणून नव्हे तर महर्षींच्या कार्याचा नोकर म्हणून या पुस्तकाकडे पाहीन.
नातेवाईकांकडे मुक्काम ठेवला. अप्पा बळवंत चौकातील एकेका प्रकाशकांच्या भेटीला लागलो. त्यांचा प्रतिसाद फारच निरुत्साहजनक होता. ते म्हणायचे, ‘लेखक म्हणून आपले नाव नाही. लेखनाचा विषय कोणाला परिचित नाही, शिवाय आपणाला हवे तसे पुस्तक मासिकाच्या क़िंवा साप्ताहिकाच्या आकारात काढायची प्रथा नाही. माफ करा’ असे म्हणून मला वाटेला लावले जायचे. काहींनी इतके करून पुस्तक छापायचेच असेल तर पदरचे पैसे घाला व छापा असे सुचवले. काहींनी पुस्तकाची किंमत ५०-६० रुपये पर्य़ंत जाईल. असे म्हटल्यावर मला निराश होण्याशिवाय पर्याय नव्हता. साधारण ६० पानाचे, साप्ताहिकाच्या आकाराचे, सामान्यांना विकत घेता य़ेईल अशा १०-१२ रुपयाच्या माफक किंमतीचे पुस्तक, तेही १५ दिवसात छापून तयार होणे शक्य नाही, नाहक प्रयत्न थांबवा. असा सल्ला प्रत्येकाने दिला. खूप फिरलो. शेवटी एकांनी टाळायचे म्हणून, ‘प्रभात, सकाळ मधे पहा ते अशी बाहेरची कामे करतात’ असा उपाय सांगितला. मी निराश. करता करता शेवटचा प्रयत्न म्हणून दै. सकाळला भेटावे असे वाटले.
मध्यरात्र उलटलेली. रात्रपाळीला येणाऱ्या एकांची मी वाट पहात थांबलो होतो. ते आले. चर्चा झाली. म्हणाले, ‘आम्ही करू’. उत्साह वाढला. मी एक हजार प्रतींच्या हिशोबाने बोलत होतो, कॅलक्युलेटरवर आकडेमोड झाली. ते म्हणाले, ‘१० हजार प्रतींना साधारण ६० हजार लागतील’. मी पटकन उठत म्हणालो. ‘शक्य नाही. मी फक्त एक हजार प्रतींच्या तयारीने आलो आहे’. ते म्हणाले. ‘अहो आमचे न्यूज पेपरचे प्रिंटिंगचे मशीन आहे. ते जरा जरी उशीरा बंद केले तरी शेकडो प्रती आपसूक छापल्या जातात. इतक्या कमी प्रती आम्ही छापू शकत नाही’.
‘बराय’ म्हणत मी उठलो. का कोणास ठाऊक ते म्हणाले, ‘एक हजार नाही पण पाच एक हजारपर्यंत मी खाली येईन. पहा विचार करून’ मनात गणित केले. तीस हजार रुपये म्हणजे आपल्या २० हजारात १० हजाराची भर हवी. इतके पैसे ताबडतोब उभारणे शक्य नव्हते. शिवाय पाच हजार प्रतींचे गठ्ठे नेणार कुठे? विकणार कसे? कोणाला? या साध्या प्रश्नांची उत्तरे नव्हती. ‘जर जाहिराती मिळवता आल्या तर पहा. तेवढाच आपल्यावरील भार कमी होईल’. त्यांनी सुचवले.
जास्त विचार न करता, मी हो म्हणालो. १५ हजाराचा विसारा दिला. त्यांनी लगेच माझ्या लेखांची फाईल डीटीपी विभागात दिली. तेथे १०-१५ जण अविरत टायपिंगचे काम करणाऱ्यांच्या हातात ते कागद वाटले गेले. ‘उद्या ११ वाजता या. पहिल्या प्रूफ रीडिंगला’ असे सांगण्यात आले. दुसऱयादिवशी पोहोचलो तर ते सर्व कागद डीटीपी होऊन तयार होते. मी एका टेबलवर प्रूफ रीडींग करायला सुरवात केली.
नातेवाईक, मित्रांनी शब्द टाकला पटापट जाहिराती मिळत गेल्या. अनिल उपळेकरांनी पुस्तकाच्या लेआऊटचे काम हाती घेतले. मुखपृष्ठाचे काम त्यांच्या ओळखीने दिलिप इंगळेला दिले गेले. पुस्तकाचे नाव काय देणार? त्यांनी विचारले तोपर्यंत नावाचे नक्की झाले नव्हते. तो म्हणाला, ‘नाडी भविष्य’ टाकतो. “चक्राऊन टाकणारा चमत्कार” असे वर म्हणू या. म्हणजे चमत्काराला न मानणारे चवताळून उठतील! पहा मान्य होतय का ते? ’ मला विचार करायला वेळ नव्हता. ‘कर तुला वाटेल तसे’ म्हणून मी फिरून प्रूफरीडींगच्या कामात दंग होत असे. एकदा त्याने म्हटले, ‘डोक्यावर पेटी व हातात फिरकीचा तांब्या घेऊन शांतीदिक्षा करायला निघालेल्या धोतरवाल्या रेल्वेप्रवाश्याचे ‘खलील‘ कडुन एक कार्टून टाकू या का? जरा वाचकाला मनमोकळे वाटेल’. त्याप्रमाणे कार्टून तयार झाले. तिकडे पाने भराभर पॉझिटिव्ह केली जात होती. या दरम्यान मी संदेश एजन्सीच्या खऱ्यांना भेटलो. त्यांनी ‘अशी मासिकाच्या आकारातील पुस्तके आम्ही विकत नाही’ असा त्यांचा सूर धरला. मी अनोळखी. शिवाय विषय कोणालाच माहित नसलेला. पुस्तकची काही पाने वाचायला द्यायला देखील शिल्लक नव्हती. तरी ते म्हणाले, ‘मी उचलतो माल. खपली तर रक्कम पाठवीन चेकने’. मी आनंदाने मान्य केले.
चेन्नईहून पत्नी व मुले आवर्जून आली. आई व एक बहीण सांगलीहून आली. काका, पु. ना. ओकांना अध्यक्ष करून, पुस्तक तयार करण्यात हातभार लावणाऱ्या सर्व संबंधितांना गोळा करून, प्रकाशनाचा छोटेखानी कार्यक्रम ९ सप्टेंबर १९९४च्या गणेशचतुर्थीच्या संध्याकाळी आखला. आज दि ३-४ सप्टेंबर २००८ च्या गणेश चतुर्थीला हे लिहित असताना, १४ वर्षांचा काळ किती पटकन लोटल्याचे जाणवले. त्या दिवशी टेंपोने ४५०० प्रती संदेश एजन्सीच्या खऱ्यांनी उचलल्या. ५०० प्रती लेखक म्हणून मी बरोबर नेल्या. पत्रकार परिषद घेतली. नंतर वर्तमानपत्राच्या जगतातील एक एक गमतीजमती, छक्केपंजे कळून येऊ लागले.
पुस्तकाने खूपच भरारी मारली. कारण मला दोन महिन्यात पुस्तक विक्रीच्या रकमेचा ड्राफ्ट मिळाला. नंतर कळाले की कित्येकांनी ते पुस्तक विकत घेऊन त्याच्या झेरॉक्स प्रती लोकांना शेकड्यांनी वाटल्या. तांबरम किंवा अन्य नाडीकेंद्रात पुस्तक वाचून चेन्नईपर्यंत आलेले लोक त्यांच्याकडील हाताळून चोळामोळा झालेली प्रत दाखवत व म्हणत की आपल्यामुळे आम्ही इथे आलो. नाडी भविष्य असे काही असते याची माहिती मिळाली. आपल्याला आला तसा आम्हालाही अनुभव मिळाला. आपले आभार मानावे तितके थोडे आहेत. मी त्यांना म्हणत असे की आभार त्या महर्षीचे माना. ही सर्व त्यांच्या आशीर्वादाची करामत आहे. प्रेरणा त्यांनी दिली. मी फक्त लेखणी चालवली.
त्यानंतर या पुस्तकाचा तमिळ अनुवाद कसा अजब रितीने पुस्तकरूपात प्रसिद्ध झाला, तो किस्सा फारच और आहे. संत ज्ञानेश्वरांच्या पट्टीवरील शोधकार्याने व त्यानंतर अनेक महर्षींच्या ना़डी पट्टीतून मिळालेल्या आदेशांमुळे माझ्यासारख्या सामान्य वकूबाच्या व्यक्तीकडून या पुस्तकांच्या मराठीतील पुढील आवृत्त्या, शिवाय प्रथम हिंदी व नंतर इंग्रजीतून या पुस्तकाची आपसूक झालेली निर्मिती, त्या निमित्ताने अनेक नामी व प्रज्ञावंतांची झालेली ओळख व मैत्री एक चमत्कारच मानली पाहिजे.