चर्चाप्रस्तावकाराचे लोकमित्र समुदायात स्वागत आहे.

हा समुदाय लोकशिक्षणात्मक लेखकांसाठी आहे. त्यांना विनानफा तत्त्वावर नियतकालिकांत आपले लेख छापून यावे असे वाटावे. सदस्यांनी असे लेख लिहावे. (सध्या मंडळ लेख जमा करत आहे. पुरेसे लेख जमले की पुढे कार्य करेल.)

* आपले काही लेख उपक्रमावर (किंवा आम्हाला बघता येतील अशा दुसर्‍या संकेतस्थळावर) प्रसिद्ध करावेत : मर्यादा (आदमासे) ५०० शब्द जास्तीत जास्त एक कृष्णधवल चित्र. (चित्राचा प्रत अधिकार लेखकाकडे असावा, किंवा मुक्त असावा.)
* विषय शिक्षणात्मक/माहितीपर असावा. शैली ललित असली तरी चालेल. पण मूळ आणि स्पष्ट उद्देश शिक्षणात्मक असावा.

समुदायाच्या सदस्याकडून लोकशिक्षणात्मक लेख येतील म्हणून शुभेच्छा.

मी शक्यतो, बोलतो ते नीट साठवता यावे म्हणून जसे बोलतो तसे लिहावे या मताचा आहे. जर आपण प्रमाण भाषा बोलत नसु तर प्रमाणभाषेचे नियम पाळायची गरज नाहि. मात्र त्या लिपीचे नियम पाळावे लागतील. आणि प्रमाणभाषेत लिहिताना भाषेचे + लिपीचे नियम पाळावे असे वाटते.

याचबरोबर शुद्धलेखनाचा बाऊ करू नये अथवा शुद्धलेखनावरून लेखनाची आणि/किंवा व्यक्तीची किंमत करू नये असे वाटते.
शुद्धलेखनाबरोबर चिकटलेला - दाखवला जाणारा "उच्च"तेचा माज डोक्यात जातो मात्र व्यावहारीक जगात विचार पोहोचवण्यासाठी शुद्धलेखन आवश्यक आहे हे पटते.

असो आता या चर्चाप्रस्तावाबद्दल

१) कोणतीही भाषा ही बोलल्याप्रमाणे शंभर टक्के शुद्ध लिहीता येवु शकत नाही. हे भाषाशास्र मान्य करीत असतानाही शुद्धलेखनाचा आग्रह का धरला जातो?

भाषा आणि लिपी यांचा संबंध एका मर्यादेपर्यंतच आहे. शुद्धलेखन हे (बहुतकरून) लिपीसाठी असते भाषेसाठी नाहि. तेव्हा प्रश्न गैरलागु

२) बोलल्याप्रमाणे लिहीता येणे म्हणजेच शुद्धलेखन असेल तर,नेमक्या कुणाच्या बोलल्याप्रमाणे कुणाला लिहीता येणे अपेक्शित् आहे ?

नाहि शुद्धलेखन म्हणजे एखादा उच्चार लिखित रुपात दाखवण्यासाठी निर्माणकेलेल्या खुणा योग्य प्रकारे वापरणे. (बाळबोध पद्धतीत सांङायचं तर जर एखाद्या शब्दात एकार असेल तर मात्रा देणे इकार असेल तर वेलांटी देणे. )

३)पुण्यात (शहरात)बोलल्याप्रमाणे खेड्या-पाड्यात लिहायचे?

प्रश्न चुकीचा वाटला / मला कळला नाहि

४)खेड्या-पाड्यात बोलल्याप्रमाणे पुण्यात(शहरात) लिहायचे?

म्हणजे? हे ही कळले नाहि

५) शुद्धलेखन करीत असताना इ,ई...उ,ऊ...श,ष..न,ण...ही चारच मुळाक्शरे अडचण ठरत नाहीत काय?

नाहि.

६)हे जर खरे असेल तर इ,ई...उ,ऊ...श,ष..न,ण...ह्या मुळाक्शरांच्या जोड्यांचीच गरज काय?

प्रश्न ५ चे उत्तर "नाहि" दिल्याने हा प्रश्न गैरलागू

७)केवळ इ,ई...उ,ऊ...श,ष..न,ण...ह्या मुळाक्शरांच्या जोड्यांमुळेच शुद्धलेखन करत असताना गोंधळ उडत असेल तर इ,उ,श,न
किंवा ई,ऊ,ण,ष ,यांपैकी कोणतीही एक जोडी वापरुन शुद्धलेखनाची पारंपारिक समस्या कायमची मिटवता येणार नाही काय?

उत्तर ६ प्रमाणेच

८)इ,ई...उ,ऊ...श,ष..न,ण... यांच्याच दोन-दोन जोड्या कशासाठी?मग बाकीच्या मुळाक्शरांच्या दोन-दोन जोड्या का नाहीत?

बर्‍याचशा मुळाक्षराच्या दोन जोड्या करता येतील. च छ ज झ फ वगैरेचे दोन वेगळे उच्चार आणि लेखनखुणा प्रसिद्ध आहेतच

९)ञ्,ड्,सारखी निरर्थक मुळाक्शरे(?) मुळाक्शरांच्या यादीत कशासाठी?

मला "स""र""य""क""त" हि सारी अक्षरे-मुळाक्षरे एकटी असताना निरर्थक वाटतात जेव्हा त्यातून "सूर्यकांत" तयार होते तेव्हा त्याला अर्थ येतो.. काय?

१०)प्रमाण भाषेचा आग्रह धरणे म्हणजे लोकांना बोलल्याप्रमाणे लिहु न देणे नाही काय?

नाहि

ऋषिकेश
------------------
आयुष्य हे चुलीवरल्या कढईतले कांदेपोऽहे

मला वाटते, वरील प्रतिक्रिया पुरेशा बोलक्या आहेत.

जे बोलणे सर्वांना कळेल, त्याचा अपेक्षित अर्थ सर्वांपर्यंत पोहचेल, अशी भाषा बोलल्याप्रमाणे लिहीणे म्हणजे शुद्धलेखन.

जर ते सर्वांना कळत असेल तर काय हरकत आहे?

पुण्याच्या खेड्यातील बोलणे जळगावच्या खेड्यात कोणाला कळणार आहे का? की रत्नागिरीच्या खेड्यातले बोलणे चन्द्रपुरात कळणार आहे?

नाही. उलट त्यामूळे अर्थ अधिक स्पष्ट होतो.(पाणि/पाणी यात काहीच फरक नाही क?)

वरीलप्रमाणे

वरीलप्रमाणे

सहाजिकच त्यांची आवश्यकता नव्हती. विनाकारण वर्णाक्षरे कशाला वाढवायची?

कोण म्हणते ही निरक्षर मूळाक्षरे आहेत? 'चंचूपात्र'मधील अनुस्वार काय आहे? 'अंग'मधील अनुस्वार काय आहे?

प्रत्येकजण आपण बोलू तसे लिहायला लागला तर माझे बोलणे परभणीच्या वाचकांना १००% नाही कळणार. मग माझे बोलणे माझ्यापर्यंत ठेवल्यासारखेच नाही का होणार?
(त्याशिवाय, लेखकाने स्वतः ज्या (प्रमाण)भाषेत लेख लिहीला आहे, लेखक घरात तशा भाषेत बोलतात का?)

चर्चाप्रस्तावकाराची विश्लेषक विचारसरणी मला आवडली. सर्व मुद्दे पटले नसले, तरी हे रोखठोक कुतूहल आवडले.

१) कोणतीही भाषा ही बोलल्याप्रमाणे शंभर टक्के शुद्ध लिहीता येवु शकत नाही.
हे भाषाशास्र मान्य करीत असतानाही शुद्धलेखनाचा आग्रह का धरला जातो?

हा वाद योग्य दिशेने जातो पण परिपूर्ण नाही. जर भाषा उच्चारानुसारी लिहिणे हे शुद्धलेखनाचे ध्येय असते, तर वरील वाद सिद्ध करतो की ते ध्येय साध्य नाही. शुद्धलेखनाचे ध्येय "प्रमाणीकरण" आहे, असे मला वाटते - अनेक लोकांच्या बोलण्यात उच्चाराचा थोडाथोडा फरक असला, पण संदेश तोच असला, तर थोडाथोडा फरक असलेल्या चिह्नांचा बुजबुजाट न व्हावा. उलट शाळेत काही थोडीच चिह्ने शिकून अनेक लेखकांचे लेखन वापरण्यात शैक्षणिक सोय आहे. पण भाषासमाजाला अशी सोय होण्यासाठी, लेखकांनी स्वतःवर हे बंधन घातलेले बरे असते - एखाद्या शब्दासाठी आपला उच्चार थोडा वेगळा का असेना, महाराष्ट्रभर लाखो विद्यार्थ्यांनी जे चिह्न त्या शब्दासाठी शिकले आहे, ते वापरावे. यात वाचकांची जशी सोय आहे, तशी लेखकाचीही सोय आहे. लेखकाला आपले विचार खूप वाचकांपुढे पोचवता येतात. (जर लेखकाला विचार खूप लोकांपर्यंत पोचवायचे नसतील... - मला फक्त माझ्या आईसाठीच पत्र लिहायचे असेल - तर शुद्धलेखनाचे संकेत फक्त मी व आईने ठरवलेले पुरे असतात.)

२) बोलल्याप्रमाणे लिहीता येणे म्हणजेच शुद्धलेखन असेल तर,नेमक्या कुणाच्या बोलल्याप्रमाणे कुणाला लिहीता येणे अपेक्शित् आहे ?

ही व्याख्या मला पटत नाही. उच्चारानुसारी लेखन हे शुद्धलेखनाचे ध्येय नसावे, हे तुम्ही मुद्दा १ मध्ये सिद्ध केलेले आहे. पण तुमचा प्रश्न बदलून विचारण्यासारखा आहे - "अनेक उच्चारांपैकी कुठलाच उच्चार पूर्णपणे लिहिता येत नाही. पण सोयीसाठी शाळेत जे एक चिह्न शिकवले जाईल, ते कोण्या एकाच्या उच्चाराला सर्वात जवळचे असेल. तो 'कोणा एक' नेमका कोण आहे?" हा प्रश्न मला योग्य वाटतो. बहुधा 'नेमका कोण' हा ऐतिहासिक अपघात असतो. जर इतिहासात काही थोडे लोकच एकमेकांना लिहून-वाचून संदेशन करत होते, तर त्या लोकांचे उच्चार (म्हणजे त्यांच्यापैकी कोण्या एकाचे उच्चार) निकटतम चिह्नामधून मुलांना शिकवले जात असतील.

३)पुण्यात (शहरात)बोलल्याप्रमाणे खेड्या-पाड्यात लिहायचे?

खेड्या-पाड्यात लिहिलेल्याचे लेखन जर महाराष्ट्रभर कुठेही वाचण्यासाठी लिहिले गेले असेल, तर महाराष्ट्रभरातल्या शाळांमध्ये जे काय शिकवले जाते, त्याचा संदर्भ घ्यावा. वाचकांच्या सोयीने लिहावे. (मी आईला पत्र लिहीत असेल तर आईच्या सोयीने लिहावे. पुण्याच्या उच्चारांचा संबंध लागत नाही.)

५) शुद्धलेखन करीत असताना इ,ई...उ,ऊ...श,ष..न,ण...ही चारच मुळाक्शरे अडचण ठरत नाहीत काय?

हा प्रश्न आकडे शास्त्राचा आहे. म्हणजे १-२-४-८-१६-३२% (असा कुठला आकडा) अडचणीचे शब्द इ-ई/उ-ऊ/श-ष/न-ण पैकी असू शकतील. तो प्रश्न "होय-की-नाही" स्वरूपात विचारल्यामुळे तुमच्या विचारप्रवाहाला आडथळा येतो, असे मला वाटते. पण तुमची चर्चा पुढे नेण्यासाठी मान्य करू - या जोड्यांमुळे जी अडचण लोकांना वाटते, ती कितीका टक्के शब्दांच्या बाबत असो, कितीका टक्के लोकांना असो, ते त्रासदायक आहे...

७)केवळ इ,ई...उ,ऊ...श,ष..न,ण...ह्या मुळाक्शरांच्या जोड्यांमुळेच शुद्धलेखन करत असताना गोंधळ उडत असेल तर इ,उ,श,न
किंवा ई,ऊ,ण,ष ,यांपैकी कोणतीही एक जोडी वापरुन शुद्धलेखनाची पारंपारिक समस्या कायमची मिटवता येणार नाही काय?

असे थेट म्हणता येत नाही. फायदा-तोट्याचा विचार करावा लागेल. याचे अतिरेकी उदाहरण असे - "औषधाची छोटी गोळी [ऍस्पिरिन-८१] घ्यायची की मोठी गोळी [ऍस्पिरिन-३२५] घ्यायची याबाबत रुग्णांचा कधीकधी घोटाळा होतो, तो त्रासदायक आहे. मग छोटी किंवा मोठी एकच कुठलीतरी गोळी औषधालयात उपलब्ध करून समस्या कायमची मिटवता येणार नाही का?" जर वेगवेगळ्या लहान-मोठ्या गोळ्या असल्याचा काही सदुपयोगही असेल तर फायदा/तोटा कुठले पारडे जड? असा विचार करावा. त्याच प्रकारे इ-ई बद्दल. (माझे वैयक्तिक मत : ह्रस्व-दीर्घ जोडीपैकी एक निवडली तरी चालेल. काही थोडा तोटा होईल, पण फार नाही.)

८)इ,ई...उ,ऊ...श,ष..न,ण... यांच्याच दोन-दोन जोड्या कशासाठी?मग बाकीच्या मुळाक्शरांच्या दोन-दोन जोड्या का नाहीत?

प्रश्न समजला नाही. ए-ऐ ही जोडी आहे का? का नाही? "ओंगळ/वंगाळ" हे एका शब्दाचे दोन उच्चार आहेत - ओ/व ही जोडी आहे का? का नाही?
तुमचा हा प्रश्न वेगळ्या तर्‍हेने मी समजून घेतो - दोन जवळजवळच्या उच्चारांसाठी दोन वेगवेगळी चिह्ने असावीत का? ती शाळेत मुलांना शिकवून काय फायदा होतो? फायदा-तोटा पारड्यात अधिक भारी कुठले? उदाहरणार्थ कोकणी-देवनागरी लेखनपद्धतीत केवळ एक "श" तेवढाच आहे, "ष" नाहीच. तमिळ मध्ये क-ग-ह सर्वांच्या साठी एकच க चिह्न वापरले जाते. संदर्भाने उच्चार स्पष्ट असतो. असो फायदा-तोटा तुलना करताना तुम्हाला अपेक्षित "हो"/"नाही" अशी उत्तरे देता येत नाही. कोकणीत लेखकांनी श/ष पैकी एकच चिह्न निवडले तरी इ-ई दोन्ही चिह्ने निवडलीत. मराठीत ज-ज़ पैकी एक ज तेवढेच निवडले. प्रत्येक भाषेत प्रत्येक जोडीबद्दल वेगवेगळे फायदा/तोटा गुणोत्तर येणार. अर्थात प्रश्न विचारण्यासारखा आहे.

९)ञ्,ङ्,सारखी निरर्थक मुळाक्शरे(?) मुळाक्शरांच्या यादीत कशासाठी?

चांगला प्रश्न आहे. "निरर्थक"चा अर्थ "ङ-ङा-ङि बाराखडीतली चिह्ने मराठीत कधी वापरात दिसत नाहीत" असा घेतला आहे. ऋषिकेश उदाहरण देतात, की परसवर्णांमध्ये हे ध्वनी येतात. गंगा = गङ्गा. पण ते तुमच्या प्रश्नाचे उत्तर नव्हे. कारण संयम = सय्ंयम असा परसवर्ण उच्चार आहे, पण आनुनासिक "य्ं" साठी मराठीत कुठले वेगळे चिह्न नाही. एके ठिकाणी जी सोय (आनुनासिक य्ं वाचक खास चिह्नाशिवाय समजून घेईल) ती दुसर्‍या ठिकाणी सोय का नाही (आनुनासिक ङ् सुद्धा वाचक खास चिह्नाशिवाय समजून घेईलच की...)
मला वाटते ऐतिहासिक कारणासाठी या ध्वनींची चिह्ने अजून हयात असावीत. माझ्या कल्पनाविलासात तालबद्ध मुळाक्षर शिक्षणाच्या सोयीमुळे ही चिह्ने शिकवत असावेत!
१ - । २ - । + - ॥
कख । गघ । ङऽ ॥
चछ । जझ । ञऽ॥
टठ । डढ । णऽ ॥
तथ । दध । नऽ ॥
पफ । बभ । मऽ ॥
यर (।)लव । (०)शष(॥)
सह । ळक्ष । (+)ज्ञऽ!
(एक बाळबोध तिहाई!)

पहिल्या ५ ओळींमध्ये प्रत्येक आवर्तनात आनुनासिकावरती तालाची सम येते, आणि मस्त ठेका धरता येतो. लहान मुलांना ठेकेबद्ध घोकंपट्टी अधिक सोपी जात असावी, म्हणून ञ्, ङ्, वगैरे शिक्षणात इतक्या चिवटपणे शिल्लक असावेत. किमानपक्षी मला तरी वैयक्तिक मताने, हे ठेकेबद्ध मुळाक्षर-गीत आवडते.

१०)प्रमाण भाषेचा आग्रह धरणे म्हणजे लोकांना बोलल्याप्रमाणे लिहु न देणे नाही काय?

मला वाटते स्वतंत्र मनुष्याला कोणीही अशा प्रकारची बळजबरी करू शकत नाही. शिक्षकाने धोरण म्हणून प्रत्येक शब्दासाठी कुठलेतरी एकच शब्दचिह्न शिकवावे. यामुळे विद्यार्थाला महाराष्ट्रभर पत्रव्यवहार, लेखनव्यवहार करता येईल. महाराष्ट्रभरातील सर्व शिक्षकांनी ठरावीक चिह्ने निवडावीत, मगच हा फायदा मिळू शकेल. सर्व शिक्षकांनी काय चिह्ने निवडावीत, याबद्दल विचारविनिमय करण्यास राज्य सरकारने काही सोय करावी - आणि महाराष्ट्र राज्य सरकार तशी चर्चासमिती नेमून सोय करते, हे चांगले करते.

वर वादविनय आणि इतर शब्द पाहून एक शंका आली. नवीन शब्द तयार करताना त्यावरून अर्थाचा बोध व्हावा अशी काळजी घेतली जाते.
किंबहुना त्यासाठीच संस्कृतमधून शब्द घेतले जातात. पण प्रचलित असलेले सर्वच शब्द असे असतात का? उदा. दगड, वीट, आनंद,
दु:ख, भावना. चूभूद्याध्या. यांच्या व्युत्पत्तीमध्ये अर्थ असल्यास कल्पना नाही, पण यावरून मुद्दा स्पष्ट व्हावा. आणि जरी समजा व्युत्पत्तीमध्ये इतर भाषेत
त्या गोष्टीसाठी तसा शब्द वापरला असेल तर त्या भाषेत त्याची व्युत्पत्ती पहावी. असे करत गेल्यास कुठल्यातरी भाषेत तो शब्द रँडम रीतीने तयार झाला आहे
असे सापडण्यास हरकत नसावी.

बरेचसे शब्द असे असतात की सवयीने आपण त्यांचा संबंध त्या त्या गोष्टींशी लावतो. कारण भाषांची निर्मिती झाली तेव्हा प्रत्येक वस्तूसाठी शब्द शोधताना बरेचदा कोर्‍या पाटीवरून शब्द तयार करावे लागले असतील. अशा वेळी या वस्तूला मी दगड म्हणतो इतकेच कारण पुरेसे ठरावे. आणि नंतर सर्व लोक दगड म्हणायला लागल्यावर तो शब्द रूढ झाला असेल. कारण शेवटी शब्द म्हणजे पॉइंटर्स आहेत. (सी भाषा माहीत असणार्‍यांना यातील अर्थ अधिक स्पष्ट व्हावा.) अमुक शब्द म्हणजे अमुक गोष्ट/भावना/परिस्थिती इ.

----
रंध्रात पेरीली मी, आषाढ दर्द गाणी

अहो, ज्यांना शुद्धलेखन येतं त्यांचा माज मी समजू शकतो एकवेळ. त्यांना काहीतरी येत असतं. - तो बरोबर असतो असे म्हणत नाही हं - पण ज्यांना शुद्धलेखन येत नाही ते शुद्धलेखनाला फाट्यावर मारण्याचा माज कोणत्या आधारे करतात?

अरबी-फारसीचा अभ्यास करणे बंद झाल्यापासून मराठीत त्या मार्गाने येणारे शब्द येण्याचे थांबले. मराठी लोकांना हिंदी -इंग्रजीशिवाय
दुसर्‍या भारतीय भाषा येतच नाहीत, तेव्हा मराठीत नवीन शब्द या दोनच भाषांमधून येणार. फारतर गुजराथीमधून.कारण महाराष्ट्रातली गुजराथी माणसे अधूनमधून गुजराथी शब्द वापरून उत्तम मराठी बोलतात. त्यांच्याशी सतत संपर्क असेल मराठीत त्यांचेकडून नवीन शब्द घेता येतील. बाकी काय, संस्कृतच्या मदतीने नवीन शब्द बनतच असतात, आणि त्यातले काही रुळतातही. परभाषिक शब्दांना त्याज्य मानणे ही सावरकरी कल्पना आता कालबाह्य झाली आहे. मराठीच्या बोलीभाषेत अनेक शब्द आहेत, ते घेता येतीलच. पण त्या अर्थाचे प्रमाण भाषेतील शब्द साधारणपणे मराठीत असतातच, त्यामुळे नवीन कल्पनांसाठी असे शब्द निरुपयोगी.
पंडित नेहरूंच्या काळात झालेल्या बांडुंग परिषदेनंतर द.पां खाबेट्यांनी लिहिलेल्या एका विनोदी लेखात बांडुंग हा शब्द अनेक अर्थांनी वापरून मजा आणली होती. त्या काळातले काही तरुण, त्यांच्या सध्याच्या म्हातारपणी हा शब्द क्वचित वापरतही असतील. थोडक्यात काय, सावरकर, खांबेटे, अत्रे किंवा पु.ल. ह्यांच्या तोडीचे काही लेखक पूर्णपणे अव्युत्पन्न असलेला शब्द रूढ करू शकतात. आता तशी प्रतिभा आणि लोकप्रियता कुणा लेखकात आहे की नाही कुणास ठाऊक? --वाचक्‍नवी

८)इ,ई...उ,ऊ...श,ष..न,ण... यांच्याच दोन-दोन जोड्या कशासाठी?मग बाकीच्या मुळाक्शरांच्या दोन-दोन जोड्या का नाहीत?

आहेत.
१. इ आणि य. (बाई आणि बाय, आई आणि आय, माई आणि माय).
२. उ आणि व. (भाऊ आणि भाव), ए-ऍ-ऐ, ओ-ऑ-औ वगैरे वगैरे.
३. क-ख, च-छ, ...प-फ, ब-भ.
४. ल-ळ.
५. च़-च, झ़-झ, ज़-ज, प-फ़.
पण असले प्रश्न इंग्रजीच्या बाबतीत कुणाला पडत नाहीत. एका 'श'च्या उच्चारासाठी इंग्रजीत ch, s, ss, sh, sch, tio यातले कोणतेतरी एक वापरले जाते. साध्या ' x ' चे, इंग्रजीत क्स, झ़ ,ग्झ़ असे तीन उच्चार होतात. तर क च्या उच्चारासाठी सी, सीएच्‌, के, आणि क्यू पण चालतो.

इंग्रजी-हिंदीत कधी बोलीभाषेत लिहिलेले सापडणार नाही, ती फक्त मराठीची मिरासदारी. चांगली मराठी भाषा लोक का लिहू शकत नाहीत याचे हे मुख्य कारण. बोलीभाषा ही फक्त बोलण्यासाठी असते, त्या भाषेत लिहिताना अवतरण चिन्हे वापरलीच पाहिजेत हे लेखकांना कुणी समजवावे?
त्यातून जाहिरातदारांनी इंग्रजीच्या धर्तीवर केलेल्या वाक्यरचनांचा मारा. कर्ता-कर्म-क्रियापद या क्रमाऐवजी क्रियापद-कर्ता-कर्म किंवा कर्ता-क्रियापद-कर्म.
चांगले मराठी वाचायला मिळणे कठीण होते आहे, आता ऐकायलाही होणार.--वाचक्‍नवी

वरील चर्चेच्या जोडीला अशीही चर्चा करता येईल-

मराठी शुद्धलेखनाचे नियम काही वर्षापुर्वी प्रसिद्ध केले गेले. [त्याचा इतिहासही रंजक आहे]. आपल्याला मराठी लेखन हे ह्या दोन काळात विभागता येईल.
जुन्या बखरी, पोथ्या, दप्तरी ऐवज, दासबोध व इतर संतसाहित्य ह्यांचा [त्याकाळात प्रमाणित-बोली वाद होता की नाही? ] आणि सध्याचे लिखाण यांची तुलना करुन काही निश्कर्ष काढता आले तर बरे.

-शुद्धलेखनाचे नियम जेव्हा नव्हते तेव्हा मराठी लिखाण करणाऱ्यांना/वाचता येणाऱ्यांना काय अडचणी येत असत?
-शुद्धलेखनाचे नियम जेव्हा नव्हते त्याकाळातील मराठी लिखाण आता वाचतांना काय अडचणी येतात?

ह्या चर्चेतील मते वाचता वाचता हे विचार मनात येत होते-

एक मराठी एकटाच जगसफरीला जात असता समुद्रात भरकटून एका बेटावर येऊन थडकतो. त्याला प्रचंड भूक लागलेली असते, तो थकलेला असतो.
तेव्हढ्यात त्याला मनुष्य वस्तीच्या खाणाखूणा दिसु लागतात; तो तिथे जातो व मराठीत संवाद घालू लागतो. अर्थातच कोणालाही ते कळत नाही. तेव्हढ्यात एक जण पुढे येतो व मराठी माणसाचा हात धरुन ओढू लागतो.
ते दोघे एका जख्ख म्हाताऱ्याकडे पोहोचतात. "एक जण" मराठीला खाणाखूणा करुन त्या म्हाताऱ्याशी बोल असे सांगतो. मराठी त्याला सगळे सांगतो व त्याची मदत मागतो. सुदैवाने त्या म्हाताऱ्याला मराठी येत असते पण दुर्दैवाने त्या म्हाताऱ्याला [आता- वयोमानाप्रमाणे] बोलता येत नसते. तरी तो म्हातारा थरथरत्या हाताने अत्यंत अशुद्ध मराठीत काहीतरी लिहून त्याला देतो.
प्रश्न-
१. मराठी ते लिखाण पाहून ती चिठ्ठी फेकून देईन?
२. मराठी ती चिठ्ठी वाचून न कळलेले पुन्हा पुन्हा विचारुन समजावुन घेईन?
३. अशा संकटकाळात मराठी त्या म्हाताऱ्याला देवाने पाठवलेली मदत असे मानून त्याच्या अशुद्धलेखनाकडे पुर्णपणे दुर्लक्ष करेल?