जनतेला मतदानाच्या संदर्भात विशेष अधिकार देणारे घटनेतील ४९ वे कलम !

भारतीय नागरिकांना घटनेमध्ये मतदानाचा एक विशेष अधिकार आहे. घटनेच्या ४९ व्या कलमानुसार एखादी व्यक्ती मतदानकेंद्रावर जाऊ शकते, स्वत:ची ओळख देऊन बोटावर खूण करून घेऊ शकते. एवढी प्रक्रिया करूनही नंतर कोणालाही मत द्यायचे नसल्याचे नागरिक तेथील निर्वाचन अधिकाऱ्याला सांगू शकतो, अशी तरतूद आहे. अशा विशेषाधिकाराने वापरलेल्या मतालाही विशेष महत्त्व आहे.
एखाद्या प्रभागात उमेदवार जेवढ्या मतांच्या फरकाने जिंकतो, तेवढेच किंवा त्याच्यापेक्षा जास्त मते जनतेने वापरलेल्या विशेषाधिकाराची असतील, तर तेथील निवडणूकच रद्द ठरते व त्या ठिकाणी नव्याने निवडणूक घ्यावी लागते. उदा. एखाद्या प्रभागामध्ये समजा एखादा उमेदवार जर १२३ मतांनी जिंकला व त्या प्रभागामध्ये ४९ व्या कलमानुसार नागरिकांनी वापरलेल्या विशेषाधिकारातील मते १२३ पेक्षा जास्त असतील, तर तेथील निवडणूकच रद्द ठरते.
एवढेच नव्हे, तर त्या प्रभागासाठी निवडणूक लढवलेले उमेदवार फेरनिवडणूक लढवू शकत नाही; कारण जनतेने त्यांना विशेषाधिकाराखाली नाकारलेले असते. एवढ्या महत्त्वाचे हे कलम व हा विशेषाधिकार देशातील एकाही सरकारच्या माहिती व जनसंपर्क खात्याने जनतेला शिकवला नाही. तसेच घटनेतील ही महत्त्वपूर्ण तरतूद निवडणूक आयोगाने जनतेसमोर अद्याप का उघड केली नाही, हेही आश्चर्यच आहे.
घटनेतील या तरतुदीमुळे राजकीय पक्षांना फटका बसल्यास ते चांगल्या उमेदवारांसाठी प्रयत्न करतील व पयार्याने गुन्हेगार लोकप्रतिनिधींवर अंकुश बसेल. हा मतदानाचा सर्वांत चांगला पर्याय आहे व त्याचा सगळीकडे प्रचार झाला पाहिजे. भारतातील भ्रष्टाचारी राजकीय पक्षांच्या विरोधात हे एक हत्यार होऊ शकेल. मतदार हे हत्यार वापरून त्यांचे सामर्थ्य दाखवू शकतात. मतदारांनी निवडणुकांच्या वेळी ही संधी दवडू नये. `मतदान करा किंवा मतदान न करण्यासाठी मतदान करा (विशेषाधिकाराचे मत)', हा संदेश सर्वत्र पसरवावा जेणेकरून भारतीय नागरिक राष्ट्रच्या रक्षणासाठी या अधिकाराचा वापर करू शकतील. लोकहो, तुमच्या मतदानाचा अधिकार देशाच्या भल्यासाठीच वापरा !