भारतातली बहुतांशी लोकांना विशेषकरून नोकरदार वर्गाला आता या संज्ञेची ओळख झालेली आहे.
स्वताच्या बाहुबलावर महासत्ता होण्याची भाषा करणाऱ्या महाप्रचंड मनुष्यबळ असणाऱ्या अत्यंत सुपीक जमीन आणि मोठ्या प्रमाणावर पाणी उपलब्ध असणाऱ्या भारताला गेल्या काही वर्षापासून या छोट्या संज्ञेने घाबरविले आहे.
आज अनेक देश भारताकडे एक संधी एक बाजारपेठ आणि दुसरे जग म्हणून पाहतात. कदाचित हेच आपल्या देशासाठी एक वरदान आणि शाप ठरले आहे.
भारताचे सरकारी क्षेत्र स्वताचे सारे विकून खाजगीकरणाकडे वळत आहे.
उद्योग क्षेत्र देशाच्या बाजारपेठेकडे न पाहता विदेशी बाजारपेठेकडे पाहत आहे.
शेतीचे वाटोळे जवळ जवळ होतच आले आहे, कारण खाजगी क्षेत्र शेती करून नफा मिळवण्यापेक्षा शेतीचे उत्पन्न विकून नफा मिळवण्यासाठी उभ्या आहेत.
देशातील असणारा पैसा मग तो कोणताही असो गोरा का काळा तो मिळवून भांडवल उभे करण्यापेक्षा विदेशातील पैसा मिळवणे जास्त सोपे वाटत असल्याने त्याकडेच जास्तीत जास्तीत कल आहे.
मग या परिस्थितीत जगातील इतर देशांची अर्थ व्यवस्था कोसळल्यावर भारत जर कोसळला तर आपण करायचे काय.
गेल्या काही वर्षात तर आर्थिक मंदीचे सावट जवळ जवळ दर वर्षी आपल्या बहुतेक कंपन्यांवर येत आहे आणि त्यामुळे अनेकांचे संसार आणि करीअर उध्वस्त झाले आहे.
खाजगी कंपन्यांवर काहीच निर्बंध नसल्यासारखे अनेक कंपन्या धडाधड कामगार कपात करीत आहेत. मुळातच आपल्या देशातील कंपन्या ह्या तद्दन नफेखोरीच्या तत्वावर चालतात. त्यात अश्या मंदीचा फायदा घेऊन त्यांनी आपल्या नफ्याचे गणित बरोबर जुळवले आहे. म्हणजे मंदी आली आहे म्हणून ओरडायचे कामगार कपात करायची म्हणजे अनेक खर्चात आपोआप कपात आणि त्याच बरोबर असलेल्या कर्जात देखील सवलत घ्यायची. अगदी मजेशीर आहे नाही.
खासकरून बँकांनी या प्रवृतीला जास्त मोठे केले आहे. म्हणजे जोपर्यंत एखादा कामगार काम करतो आहे तोपर्यंत त्याच्याकडून रगडून काम करून घ्यायचे, पगार किंवा इतर अनेक सोयींसाठी अनेक वर्षे लटकवत ठेवायचे आणि आता जरा कुठे युरोपीय मार्केट कोसळले आहे हे समजताच अनेक मोठ्या मोठ्या भारतीय कंपन्यांनी, बँकांनी कामगार कपात करायला सुरुवात केली आहे.
अमेरिकेसारख्या देशात जिथे लोकांचे राहणीमान आणि सरकार पुरवीत असणाऱ्या अनेक सुविधा पाहता एखादा कामगार जरी बेकार झाला तरी त्याला अनेक संधी मिळून निदान तो स्वताचे घर तरी चालवू शकतो पण भारतासारख्या देशात जिथे एका नोकरीच्या अर्जासाठी एक लाख उमेदवार रांगेत असतात, जिथे पदवीधर घेऊन देखील पुढे अनेक वर्षे नोकरीसाठी खेटे घालावी लागतात तिथे असलेली हातची नोकरी जर या अश्या कारणामुळे जात असेल तर त्याला काय म्हणावे.
या अश्या तद्दन नफेखोर कंपन्यांनी बँकांनी केलेल्या कामगार कपातीवर सरकार आणि कायदा काहीच करू शकत नाही का?