माझ्या आवडत्या कव्वाली -
(१) माटी के पुतले तुझे कितना गुमान है
(२) देख तमाशा लकडी का
(३) चढता सूरज धीरे धीरे ढलता है ढल जायेगा
(४) कैसे बेशर्म आशिक है ये आज के

या कव्वालींची कॅसेटच लहानपणी घरात होती. आणि गायक-गायिकांचा आवाज खूप वेगळा असा "खडा आवाज" म्हणतात् तसा आहे त्यात. म्हणजे त्या त्या प्रदेशाची "खूशबू" (वैशिष्ट्य) त्या आवाजात जाणवते. मला वाटतं चवथं गाणं पुतलीबाई नावाच्या गायिकेने गायलेले आहे. हे कोणत्या प्रांतातील लोक ते माहीत नाही पण फार छान वाटतं ऐकायला.

कव्वाली, त्यातली जुगलबंदी ऐकायला खूप आवडते.

श्री.मन यांच्या या उत्स्फुर्त लेखन वाचनाचा आनंद घेत असतानाच एक विचित्र योगायोग आठवला, तो असा की त्यांच्या या लेखाच्या अगोदरच सहा दिवसापूर्वी 'कव्वाली' क्षेत्रातील एक बुजुर्ग नाव 'मकबूल अहमद साब्री' यांचे दक्षिण आफ्रिकेतील एका दवाखान्यात वयाच्या ७० व्या वर्षी निधन झाले. 'साब्री ब्रदर्स' या नावाने ओळखली जाणारी ही दुक्कल आता फक्त स्मृतीतच राहिल्. गुलाम फरीद हे १९९४ मध्येच अल्लाघरी गेले होते. कव्वालीला खर्‍या अर्थाने घराघरात पोहोचविण्याची कामगिरी करणार्‍या कलाकारांच्या यादीत साब्री ब्रदर्स यांचा सिंहाचा वाटा आहे हे मानले पाहिजे.

वरची 'अल् हिलाल' मधली कव्वाली तर लाजवाब अशीच आहे. इस्माईल् आझाद, नुसरत फतेह अली खाँ, जॉनीबाबू कव्वाल, अजिझ नाझा आदीनी हा वारसा पुढे चालविला आणि आता राहत फतेह अली.

'हमे तो लूट् लिया' पडद्यावर साकारणारा कलाकार 'शेख' जो अशाच छोट्याछोट्या भूमिकेत 'सी' ग्रेड म्हटल्या गेलेल्या चित्रपटात अधुनमधून येत होता. त्यातल्या त्यात मेहमूदच्या 'बॉम्बे टु गोवा' मध्ये बसमध्ये मुलाबरोबर भजी खात बसलेला "शेख" बाप आठवणीत राहिल.

"लाहोल मिलाकुवत" किंवा "क्या ब्बाsssत"

माझ्या माहितीनुसार उर्दूत/हिंदुस्तानीत "लाहौल विला कूव्वत" हा तुकडा सहसा कुणी भलतेसलते, विपरीत बोलले तर उद्गारला जातो. थोडक्यात, 'सत्यानास हो', 'बेड़ा गर्क हो नासपीटे' ह्या क्याटेगरीतला आहे.

"तुझं वाचन किती? तू बोलतोयस किती?"
"तुझा पगार किती? तू बोलतोयस किती?"

मनोबा म्हणतो तशी औरंगाबाद शहरावरची ही इस्लामिक छाप अगदी जाणवण्यासारखी आहे. उर्दू भाषेतला पहिला कवी- वली दकनी - औरंगाबादचाच. गेल्याच वर्षी औरंगाबादचे सुप्रसिद्ध शायर श्री. बशर नवाज यांना भेटण्याचा योग आला होता, त्याची आठवण झाली.

'हमे तो लूट लिया' माझेही फेव्हरेट ! :)

आवडती कव्वाली बर्‍याच दिवसांनी ऐकायला मिळाली!

बरसात की रातच्या कव्वाल्या सगळ्यांनाच माहित आहेत. "ना तो कारवां बरोबर "निगाहें नाज़ के मारोंका हाल" मला खूप आवडते. त्यातले पुरुष गायक अभिनय मस्त करतात. सगळे खरोखर कव्वाल वाटतात (असतीलही)."बहार-ए-हुस्न सलामत फि़जा से पूछ जरा..." ला कव्वालीची लय आणि दिशा एकदम मस्त बदलते, आणि अधिक वेगवान होत जाते. शेवटचे "मुकाबला है" कडवं ऐकलं की मलाच तिथे जाऊन टाळ्या माराव्याशा वाटतात.

त्याच स्पर्धेचा दुसरा टप्पा जास्त फिल्मी वाटतो.

कव्वाली या काव्य/संगीतप्रकाराकडे पाहून बर्‍याचदा नाके मुरडली जातात. काय ते ट्रकवाल्यांचं गाणं / पानटपरिवरची आवड अशी संभावना केलेली मी ऐकली आहे. तुलनेने गझल म्हणे खानदानी प्रकार असतो.

असो बापडा. पण माझ्या मते कव्वाली ही रस्त्यावर उभे राहून पाणीपुरी खाण्यासारखे आहे. एकामागे एक अगदी चविष्ट पुरी पहिली खाऊन होत नाही तोच दुसरी जवळजवळ तोंडात कोंबावी लागतेय असे एकामागे एक त्या कव्वालीचे अर्थपूर्ण, स्वरश्रीमंत अन् 'कडक' शे'र् येत् रहातात.

आपल्याला बुवा पाणीपुरी भयंकर आवडते!