या दोन्ही शब्दांचा अर्थ "जगणे" हाच असला तरी "जीवन"हा शब्द वरच्या पातळीच्या जगण्यासाठी (मनुष्यपातळीच्या) वापरला जातो. जीवित्व शब्दाला थोडी नकारात्मक छटा आहे. जीवित्वाचा "खालच्या पातळीवरचे (पशुपातळीचे) जगणे " असा अर्थ घेतला तर मला लागलेला अर्थ असा:

"अन्नसेवन ही क्रिया पशुपक्षी आणि मनुष्य यांच्यात समान आहे, पण श्रीहरीचे नाव घेऊन केलेले (यज्ञकर्म समजून, अन्न हे पूर्णब्रह्म समजून केलेले) अन्नसेवन जीवित्वाचे जीवन करते. "

डिस्क्लेमर - मी पाहिलेल्या कुठल्याही शब्दकोशामध्ये जीवित्वाचा मी घेतलेला अर्थ दिलेला नाही. ज्ञानेश्वरांचा एक अभंग असा आहे "जियेचा अंबुला (नवरा) रुसोनिया जाये तियेचे जीवित्व जळो हे माये" यावरून जीवित्व शब्दाला नकारात्मक छटा असावी असे वाटले. त्यावरून जीवित्व = पशुपातळीचे जगणे असा अर्थ घेतला तर अर्थबोध होईल असे वाटले. न पटल्यास सोडून द्यावे.

हा श्लोक कुठून् आला आहे, कूणी लिहला आहे ?

अधोरेखित चरणाचा शब्दशः अर्थ मला माहीत नाही. त्यातले कुठले क्रियापद हेसुद्धा नीट कळत नाही.

'जीवित्वास (निव्वळ जिवंत असण्यास) जीवन करणारे अन्न हे पूर्णब्रह्म आहे' असा अर्थ मला वाटतो.

- चिंतातुर जंतू :S)
"ही जीवांची इतकी गरदी जगात आहे का रास्त |
भरती मूर्खांचीच होत ना?" "एक तूच होसी ज्यास्त" || ५ ||

जिवन या शब्दाचा "जीवन" यापेक्षा काही वेगळा अर्थ आहे का?

नितिन थत्ते

जिवन करी जिवित्वा .... जिवन जिवित्वा करी. जिवन = जल, पाणी. जिवित्व = प्राण, आयुष्य. जल प्राणाला, आयुष्याला (निर्माण) करते. भगवद्गीतेत
अन्नाद् भवन्ति भूतानि पर्जन्यादन्नसम्भव: ! (गीता३.१४) जल, अन्न व प्राण यांचा संबंध दाखवला आहे. समर्थ केवळ हरीस्मरणाने यज्ञ कसा सोपा होते ते सांगत आहेत.
शरद

जिवन करि जिवित्वा ऐवजी जेवण करि जिवित्वा कसे वाटते? बहुधा तो शब्द जेवण हाच असावा

आम्हाला शाळेत वदनी कवळ घेता थोडे वेगळे शिकवले होते असे वाटते -मला नेमके शब्द आठवत नव्हते तेव्हा नेटावर शोधून उचलले आहेत.

वदनी कवळ घेता नाम घ्या मातृभुचे |
सहज स्मरण होते आपुल्या बांधवांचे |
कृषीवल कृषीकर्मी राबती दिन रात |
श्रमिक श्रम करोनी वस्तु त्या निर्मितात |
स्मरण करुनी त्यांचे अन्न सेवा खुशाल |
उदर भरण आहे चित्त होण्या विशाल |

सर्वांस धन्यवाद.

श्री. विनायक गोरे म्हणतात तो अन्वय पटण्यासारखा आहे.
जीव असणारा तो जीवी, जीवी असण्याची स्थिती म्हणजे जीवित्व, त्यास = जीवित्वास
(येथे कर्तृत्वाचा उल्लेख नाही, फक्त एक स्थिती म्हणून जीव असणे)
जीवन म्हणजे बहुधा कृतिशील (कर्ता म्हणून) जगणे.
(पशू/मनुष्य असा फरक मानला नाही तरी स्थितिशील/कृतिशील असा फरक असावा. जीवन हे जीवित्वापेक्षा श्रेयस्कर आहे, हा काव्यार्थ पटतो.)

मुख्य म्हणजे "करि" हे "करणे"चे क्रियापद रूप आहे - कृदंत नव्हे - हे सांगितले, आणि "अन्न जीवित्वाला जीवन करी=करते" असा अन्वय सांगितला.

पुनश्च सर्वांचे आभार मानतो.

हे कुणी लिहिले असेल बरं?
शेवटच्या ओळी अगदी मनाला भिडतात वगैरे......

आम्हाला शाळेत वदनी कवळ घेता थोडे वेगळे शिकवले होते असे वाटते -मला नेमके शब्द आठवत नव्हते तेव्हा नेटावर शोधून उचलले आहेत.

वदनी कवळ घेता नाम घ्या मातृभुचे |
सहज स्मरण होते आपुल्या बांधवांचे |
कृषीवल कृषीकर्मी राबती दिन रात |
श्रमिक श्रम करोनी वस्तु त्या निर्मितात |
स्मरण करुनी त्यांचे अन्न सेवा खुशाल |
उदर भरण आहे चित्त होण्या विशाल |

यावर ही प्रतिक्रिया आहे. चुकुन चुकी झाली

'जिवित्वा'या शब्दाचा अर्थ नेमका काय असावा हे माहीत नाही पण वर इतरांनी सांगितल्याप्रमाणे जगण्याला जीवन करते वगैरे अर्थ मला लागतो.

धनंजय यांच्या कुतूहलाविषयी आदर आहे पण हा प्रश्न विचारण्यामागे कुतूहल सोडून अन्य हेतू आहे काय याविषयी कुतूहल वाटले.

नसून 'पुकाचे' असे आहे, म्हणजे देवाचे (पहा: संदर्भ)
- बाकी अधोरेखित ओळींबद्दल मलादेखिल कुतूहल आहे.

मला कोणीतरी सांगितलेला अर्थ - जिवित्व म्हणजे ज्यामध्ये जीवन हे तत्व आहे (जीवी...जिवित्व..जसे मनुष्यत्व, देवत्व), अशा गोष्टींना जीवन देणारे ते अन्न हे पूर्णब्रम्ह आहे.

बाकी इतर जाणकारांनी सांगितलेले अर्थ देखील चिंतनीय आहेत.

आणि हो, हे जिवित्वा नसून जिवित्व आहे असे देखील ऐकण्यात आले.