आता परदेशासारख्या (तुलनेने मला)बेचव वाटणार्‍या भाज्या मिळणार हे वाचून वाईट वाटले.

भारतात जरी ही वांगी मिळू लागली तरी ग्राहक ती कितपत वापरतील याबाबत शंका वाटते. आपणास काय वाटते?

माझेही मत चवी बाबत आपल्यासारखेच आहे.. मात्र ह्या जनुकीय-संकरीत भाज्या किती भावाला विकल्या जातात तसेच त्याचा मार्केटवर कीती भडीमार केला जातो यावर ग्राहक ती किति विकत घेतील हे अवलंबून आहे.

जर ह्या भाज्या अतिशय स्वस्त असल्या (विषेशतः हल्लीच्या महागाईत) तर त्या भाज्यांना मोठा ग्राहकवर्ग मिळेल हे नक्की
किंवा अनेक मळेवाल्यांनी जर याच भाज्यांचे उत्पादन चालु केले व पर्यायाने बाजारावर त्याच भाज्यांचा भडीमार झाला तर पर्याय नसल्याने त्या भाज्यांना ग्राहकवर्ग आपोआप मिळेल.

आता दिड महिन्यात बाजारात येणारी संकरीत ज्वारीच घ्या, पाच महिन्यांच्या नैसर्गिक ज्वारीपेक्षा या ज्वारीची भाकरी चवीला/दर्जाला अतिशय मागे! तरीही शेतकर्‍याला नैसर्गिक ज्वारीचे उत्पादन घेणे महागाचे असल्याने संकरीत ज्वारी हा एकमेव पर्याय रहातो व बाजारात उपलब्ध असतो.

ऋषिकेश
------------------
समाजातली सामाजिक जाणीवही अगदी नसल्यातच जमा आहे. सुस्त, मद्दड जनता गोळाभर अन्न गिळून, टीव्हीवरच्या मालिका बघून झोपी जात आहे - सन्जोप राव

संकरित पिके आणि जैवतंत्रज्ञान वापरुन तयार केलेल्या पिकांच्या जाती यांच्यात एक मूलभूत फरक आहे. संकरित जातींत त्याच जातीच्या पण वेगवेगळ्या वाणांच्या नर व मादी बीजांचा संकर केलेला असतो. उदाहरणार्थ, पारंपारिक गव्हाची जात व गव्हाची बुटकी जात - या संकरातून पैदा होणार्‍या जातींत दोन्ही वाणांचे चांगले गुणधर्म येतात (किंवा यावेत अशी अपेक्षा असते). जैवतंत्रज्ञानात एखाद्या गुणधर्माला जबाबदार असणारी जनुके (जीन्स) एका वनस्पती / प्राण्यातून दुसर्‍या वनस्पती / प्राण्यात घातली जातात. त्यामुळे दुसर्‍या वनस्पती / प्राण्यात तो एकच गुणधर्म संक्रमित होतो. यातले प्रसिद्ध उदाहरण म्हणजे स्ट्रॉबेरीचे. स्ट्रॉबेरी फार थंड तापमान सहन करु शकत नाही. शास्त्रज्ञांनी मग अशा स्ट्रॉबेरीत थंडपणा सहन करण्याचा शार्कचा गुणधर्म घातला. आता ही 'जी एम' (जेनेटिकली मॉडिफाईड) स्ट्रॉबेरी शून्य डिग्री सेल्सियसलाही वाढू शकते. अशा प्रकारच्या स्ट्रॉबेरीला भारतासारख्या देशात प्रचंड विरोध होऊ शकतो. (ही शाकाहारी की मांसाहारी, म्हणून). शार्कच्या मांसाची ऍलर्जी असणार्‍या व्यक्तीला या स्ट्रॉबेरीज खाल्यानेही तसाच त्रास होऊ शकतो.
तात्पर्य काय, की जनुकीय बदल केलेली पिके सरसकट चांगली किंवा वाईट असे म्हणता येणार नाही. व्हिटॅमिन ए चे प्रमाण जास्त असलेला गोल्डन राईस
भारतासारख्या देशाला वरदान ठरु शकतो. त्याचवेळी काही प्रकारच्या तेलबिया, भाज्या यांतून काही विषारी अंश लोकांच्या आहारात उतरु शकतात.
विषय मोठा आहे.
सन्जोप राव
उर्ध्वबाहु:प्रवक्षामि न कश्चित् श्रुणोति मे!

वा ! लेख आणि प्रतिसाद छान आहेत.
मागे मी असे ऐकले होते की भारतामध्ये बाजारात मिळणार्‍या लाल, पिवळ्या भोपळी मिरच्या अश्या बियाण्याच्या असतात की त्यांचे नैसर्गिक पुनरुत्पादन करता येत नाही. त्याला 'टर्मिनेटींग बिया' की काहितरी म्हणतात. म्हणजे अश्या स्थितीमध्ये शेतकर्‍याला प्रत्येकवेळी ते बियाणे बनवणार्‍या कंपनीकडेच जावे लागेल. आपण लेखात म्हटलेली उत्पादने आणि या तर्‍हेची उत्पादने एकच आहेत काय? की त्यातही फरक असतो?
--लिखाळ.

या प्रकाराचा मला अनुभव आहे. पण त्यांचे कारण जनुकीय बदल केलेली पिकेच असतील असे मला वाटत नाही.

गेल्या शतकात संकरीकरणाच्या पारंपरिक पद्धतीने भाजी अधिक टवटवीत आणि भरदार बनवण्याची प्रक्रिया लांब वाहातुकीच्या बाजाराच्या देशांत चालू आहे. शिवाय फळे अणि काही फळभाज्या कच्च्या तोडून आयत्या वेळी कृत्रिम रीतीने पिकवतात. कच्ची फळे वाहातुकीच्या दरम्यात कुजत नाहीत, म्हणून हा प्रकार. परंतु त्यामुळे भाज्यांची चव पचपचीत होते.

जनुकीय बदलांच्या बाबतीत सरसकट विधान बहुधा करता येणार नाही.

स्वतः मी जमल्यास जिल्ह्यातल्या जिल्ह्यात पिकवलेल्या भाज्या खायचा प्रयत्न करतो. पण हे हिवाळ्यात जमत नाही.

पिवळ्या भो मिरच्यांबद्दल विस्तृत माहितीसाठी प्रतिसादकर्त्यांचे आभार.
धनंजयाचे मुद्दे सुद्धा विचार करण्यासारखे.
--लिखाळ.

या आठड्याच्या लोकप्रभेत नेमकं काय खातो आपण - जी एम् पिकं विष की वरदान हा लेख आला आहे.

लेख वाचनीय आहे. मला त्यातून अनेक पैलूंची माहिती समजली.

त्यात वांग्याच्या वाणाचा उल्लेख आहे ते वांगे मूळ चर्चाप्रस्तावात उल्लेखलेलेच आहे असे वाटते.
--लिखाळ.