जाळ्यावर लेखन-वाचनामुळे मला जालापूर्वी जमले होते त्यापेक्षा मोठे, दूरदूरचे मित्रमंडळ प्राप्त झाले आहे. यामुळे माझे जीवन बदलले आहे हे नक्की.

कदाचित त्यामुळे आमोरासमोर जीवश्चकंठश्च वैयक्तिक मैत्रीसाठी कमी वेळ देऊ शकतो, हा संभाव्य तोटा आहे. (केवळ जालावरचे ओळखीचे असे कोणीही इतके जवळ होऊ शकले नाही - पण प्रथम भेट जालावर, मग प्रत्यक्ष भेट अशी खरी मैत्री झालेली आहे.)

प्रत्यक्ष आयुष्यातील उपयुक्तता, समविचारी माणसांचा (अप्रत्यक्ष का होईना, ) सहवास, नवनवे दृष्टीकोन, माहिती, असे अनेक "उपयोग" मला इथे दिसतात.
सर्वथा सहमत.

ही चर्चा नक्कीच चांगली आहे. आधी नजरे खालून घातली तेंव्हा त्याचा अर्थ नवीन विषय येथे लिहावेत इतकाच मर्यादीत घातला त्यामुळे जरा गोंधळलो ;)

अशा संकेतस्थळावर अनेक नवीन विचार, माहीती समजते , पुस्तके, तत्वज्ञान, बरेच समजत जाते आणि तो मोठा फायदा वाटतो. आणि या जालाच्या जाळ्यात कधी नव्हे ते अडकलो! अनेकांत एकता (म्हणजे अनेक लोकांत समविचार या अर्थी) जसे दिसून येते तसेच एकात अनेकता (अंतरीच्या नाना कळा या अर्थी) पण दिसतात :-)

मराठी संस्थळावर विचाराच्या देवाण-घेवाणीत अनेक फायदे झाले आहेत. मित्रमंडळ मिळाले ,गुजगोष्टी करता आल्या, विचाराच्या कक्षा रुंदावल्या, खरे तर याचेही एक मुक्त मनोगत लिहिता येईल.


"उपक्रमा"वरील एक सदस्य तर आपल्या व्यंगात्म शैलीमधे, येथील देवाणघेवाणीतून काहीही निष्पन्न होत नाही , असे , "क्रियेवीण वाचाळता व्यर्थ आहे" या धाटणीची विधाने करताना आढळतात

आपल्याच चर्चेतील वरील विधाने सार्वजनिक संस्थळावर करण्याची आवश्यकता असते का ? आपण काय साधत असतो कोणास ठाऊक ? वेगवेगळ्या स्वभावाची माणसे इथे एकत्र येतात तेव्हा सर्वांकडून शिस्तीत विचाराची देवाण-घेवाण होणे हे अपेक्षीत जरी असले तरी ते शक्य नसावे असे वाटते.

जालावर व्यर्थ बडबड करणारा
-प्रा.डॉ.दिलीप बिरुटे

तात्या हे एक शैलीदार लेखक आहेत आणि आपल्या शैलीत त्यांनी आपली भूमिका मांडली आहे. त्यातील कोपरखळ्यांचा आस्वाद घेतला तरी चर्चेकरता त्या थोड्या बाजूला ठेवून त्यानी मांडलेल्या मुद्द्यांचा परामर्श घेणे इष्ट.

मी मराठी संस्थळांवर केवळ अन् केवळ टाईमपास, वायफळ गप्पा, टवाळक्या, मित्रमैत्रिणी जोडण्याकरता येतो. माझी जी काही लेखनाची थोडीफार हौस आहे ती भागवण्याकरता येतो. इतरांचं ललित लेखन वाचण्याकरता येतो. माहिती आणि विचारांची देवाणघेवाण करणारे लेख मी सहसा वाचत नाही, कुठलीही माहिती हवी असल्यास ती मिळवण्याकरता मला आंतरजालाची जराही गरज भासत नाही! तसेच अल्पबुद्धी असल्यामुळे आंतरजालावरचे इतरही कुठले वैचारिक वगैरे लेख वाचण्याच्या फंदात मी सहसा पडत नाही..

जाळावरच्या - विशेष करून मराठी संस्थळांवरच्या - वावराकडे बघण्याचा हा एक नजरीया आहे. "ललित लिखाण" , "साहित्य" , यांचे जसे एक स्थान आहे, तसेच एक स्थान विचारांच्या देवाणघेवाणीचे आहेच. तात्या जेव्हा शास्त्रीय संगीतावर लेखमाला लिहितात तेव्हा त्यातील लालित्याबरोबर त्यातील माहितीचेही संप्रेषण होतच असते. वेश्याव्यवसायाबद्दलच्या आपल्या अनुभवांबद्दल जेव्हा ते लिहितात तेव्हा , त्या लिखाणाचा प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्ष परिणाम म्हणून "वेश्याव्यवसायाची नैतिकता" या विषयावर एक फार मार्मिक चर्चा होते. (आणि तात्या त्या चर्चेत स्वतःची मते मांडतात. )
थोडक्यात , ललित-लिखाण आणि त्याबद्दलची तत्वचर्चा , विडंबने आणि ती करण्यामागची साधक-बाधक चर्चा या सर्व गोष्टी एकमेकांपासून वेगळ्या करणे कठीण आहे. तात्पर्य , एखाद्यास आवडो न आवडो, पटो न पटो , आपण सर्व जण "वैचारिकतेच्या" पाण्यामधे ओले होतोच :-)

जालावरील लेखन-वाचनामुळे असलेले दोस्तमंडळ सुदृढ होण्यास तर त्यात आणिक नविन दोस्तांची भर पडण्यास अत्यंत मदत झाली. कित्येक दोस्त प्रत्यक्ष आयुष्यात आहेत तर जालावर नाहीत, काही दोस्त दोन्हीकडे आहेत तर काही जालावर आहेत तर प्रत्यक्ष आयुष्यात नाहीत ! सुरूवातीला मी फक्त प्रत्यक्ष आयुष्यात दोस्त जोडायचे, मग केवळ जालावरच्याच दोस्तजोडणीत मश्गूल झाले आणि आता.. आता दोन्हीकडचे दोस्त संभाळायचा प्रयत्न करून दोन्हीकडे दोस्तमंडळ विस्तारतेय. :-) आयुष्यातले निरनिराळे रंग खुलवण्यात साहजिकच यामुळे भरपूर मदत झाली, होतेय आणि होतही राहील.

लेखनावर आधी असलेला माझा भर कमी होऊन काहीसे वाचनाभिमुख करण्यात जालावरचा वावर उपयुक्त ठरला आणि त्यामुळेच की काय इथे झालेल्या विचारा-भावनांच्या आदानप्रदानातून 'प्रत्यक्ष' आयुष्यात जास्त लक्ष देण्याची गरज लक्षात आली. या आभासी जगात काही करण्याची धडपड करण्यापेक्षा प्रत्यक्ष आयुष्यात काही करणे कसे जास्त उपयुक्त आहे हे पटले आणि अनुकरता आले. प्रत्यक्ष आयुष्याशी झालेल्या या पुनर्भेटीने जगण्याचा दृष्टीकोन चांगल्या अर्थाने भरपूरच बदलला आहे.

एकूणात काय तर जालाचा उपयोग मी साधन म्हणून बर्‍यापैकी चांगला करून माझे जीवन सर्वार्थाने समृद्ध करु शकण्यात यशस्वी होते आहे !

मुक्तसुनीत यांचे हे विचार पूर्णपणे पटले.
यामुळे माझे जीवन बदलले आहे हे नक्की. हे धनंजयांचे वाक्य तंतोतंत पटते.

आपल्या वाचनाची मर्यादा, आपल्या ज्ञानाचा तोकडेपणा कळण्याबरोबरच इतरांचे विचार कसे आहेत हे 'दिलखुलास' पणे कळते.
एक नवे मैत्र निर्माण झाले आहे. नाहीतर या वयात आणि राहत्या ठिकाणी नवे 'समान शील आणि व्यसन' असणारे मित्र मिळणे दुरापास्त झाले असते.

(कविकल्पनेत बोलायचं तर स्वमताच्या भिंतीत चिणून गेलेल्या संकुचित मनाला नव्या ज्ञानाचे धुमारे फुटले. पायाभोवती गोळा झालेलं क्षितिज हळूहळू दूरवर पसरू लागलं. आकाशात दाटून आलेलं एकटेपणाचं मळभ दूर होऊन मनाच्या पंखांना पुन्हा उभारी आली. वगैरे...)

मला वैयक्तिक पातळीवर अशा संस्थळांचे बरेच फायदे झाले. वेगवेगळ्या विषयांची माहिती मिळाली, असे म्हणणे माझ्या बाबतीत तितकेसे खरे ठरणार नाही; कारण माझ्या स्वभावानुसार मी केवळ माझ्या आवडीच्या विषयांवरचेच लेख वाचते, बाकीचे लेख वाचत नाही. (होम्सप्रेमींनी होम्सने त्याला खगोलशास्त्र न येण्याबाबतची कारणे सांगितली होती ती आठवावीत व मला मोठ्या मनाने माफ करावे. :) ) माझ्या विषयावरचे लेख वाचण्यासाठी व माझ्या विषयाकडे पाहण्याचा लोकांचा दृष्टीकोन समजून घेण्यासाठी मला अशा संस्थळांच प्रचंड उपयोग झाला. अगदी माझ्या शिक्षकांनीही माझ्या विषयातले जे मला शिकवले नव्हते, ते इथले काही लेख व प्रतिसाद वाचून मला शिकायला मिळाले.

शिवाय समविचारी माणसे भेटली, त्यातल्या काही जणांशी खूप जवळची नाती निर्माण झाली. संस्थळावरच्या बर्‍याच जणांशी माहितीच्या व्यतिरिक्त इतरही अनेक उपयोगी गोष्टींची देवाणघेवाण झाली. जसे इथे भेटलेल्या काहींशी मी पुस्तकांची देवाणघेवाण केली, काहींशी कामातल्या मदतीची देवाणघेवाण केली. थोडे खोलात जाऊन सांगायचे झाले तर अशा संस्थळांवरल्या एका सदस्याने मला निर्माण करावयाच्या असलेल्या एका संस्थळाची पूर्ण तांत्रिक बाजू सांभाळली, तीही कोणत्याही मोबदल्याची अपेक्षा न करता. दुसर्‍या एका सदस्याने, माझ्या क्षेत्रात निर्माण होणार्‍या अर्थार्जनाच्या संधींची माहिती दिली.

याही खेरीज आणखी एक तिसरा उपयोग म्हणजे, या संस्थळांच्या माध्यमातून मला जगातल्या वेगवेगळ्या प्रवृत्तींच्या माणसांची ओळख झाली. थोडे चुकत माकत माणसांना कसे ओळखावे, वेगवेगळ्या माणसांशी कसे डील करावे वगैरे वगैरे बरेच शिकता आले. हा उपयोगही महत्त्वाचा आहे.

राधिका

ज्यांना अब्राहम म्यास्लो हे ठाउक असेल तर विवंचन्नंची उतरंड या विषयी माहीती द्यायला नको.
पण अन्य लोकांनी विषय समजण्या करता खालील साईट वर् जाऊन पहावे.
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Maslow%27s_hierarchy_of_needs.svg#file

जालावर वेळ देणारे व चर्चा करणारे लोक सर्वात वरच्या स्तरातील् विवंचना असणारे लोक् आहेत.

चर्चेतून वैयक्तीक उत्कर्ष किती होतो याचा विचार आपण करीत आहोत ते या श्रेयस् आणि प्रेयस चर्चेतून.
पण जग इथे संपत नाही. मेस्लोच्या सर्व "विवंचनां गटां"च्या कौंबीनेशन मधे जग जगते आहे.

१.या जालाचा वांझोटी चेतना निर्माण करण्यास होत राहील.
२. विश्वजाला मधील चर्चांची उपयुक्तता अक्षरांना भुललेलो आपण पुर्णत्वास नेउ शकत नाही.
३. आपल्या पैकी (माहीत नसलेले सन्माननीय अपवाद सोडून) बहुतेकांना, माझ्या सकट , कुठलेही सामजीक धेय नाही. असु शकत नाही. आपले मेस्लो कौम्बीनेशन स्वयंकेंद्रीत आहे.
४. ध्येय वेड्या लोकांना वेळच अपुरा असतो.
ते आपल्या सारख्या समाजापासून ४ हात दूर राहून आपले काम अक्षरांचा कमीत कमी
वापर करून पूर्णत्वास नेत असतात.
आपण त्यांचे गुण गान करणे, त्यांच्या बद्दल चर्चा करणे , ही कामे करीत असतो.
अर्थात असे लोक आपल्या पेक्षा श्रेष्ठ असतात.
५.जालाची मिती ( डायमेंशन ) अश्या श्रेष्ठ लोकांना सामवून घेण्यास तोकडी राहील . कारण..आपण सर्व जणांचे मेस्लो कौम्बीनेशन हे पोटार्थी व ढेकरानंदी आहोत... अर्थात् .. आपण त्रुप्त आहोत आणि आपली संख्या धेय वेड्यां पेक्षा लाखो पट अधीक आहे.

मला दे़खील हे माहीत झाल्याचे कारण ही चर्चा आहे.
मुक्तसुनित धन्यवादास पात्र !

जास्ती ब्लौगींग करणे मनुष्याला कर्महीन, निरर्थक आणि पोकळ बनवते.

या चर्चेत परमाणु यांचा असा निराशावादी प्रतिसाद का आला ते समजले नाही.
स्वतः मुक्तसुनित यांनी जालावरील त्यांच्या वावराचा (लहान का होईना) समाजिक फायदा नमूद केला आहेच.
त्यामुळे हा प्रतिसाद वाचून असे म्हणावेसे वाटले-
१.या जालाचा वांझोटी चेतना निर्माण करण्यास होत राहील.
-जगात अनेक आंतरराष्ट्रीय चळवळी जालाच्या मदतीवर सुरू आहेत. या चळवळींसाठी लागणारी संसाधने उपलब्ध करून देण्यामागे जालावरील अनेक चर्चागट कार्यरत आहेत. मग ही चेतना वांझोटी कशी?
२. विश्वजाला मधील चर्चांची उपयुक्तता अक्षरांना भुललेलो आपण पुर्णत्वास नेउ शकत नाही.
-कळले नाही. चर्चांची उपयुक्तता पूर्णत्वास नेणे म्हणजे नक्की काय? चर्चेतून ज्याला जे पाहिजे ते मिळाले की झाले.
३. आपल्या पैकी (माहीत नसलेले सन्माननीय अपवाद सोडून) बहुतेकांना, माझ्या सकट , कुठलेही सामजीक धेय नाही. असु शकत नाही. आपले मेस्लो कौम्बीनेशन स्वयंकेंद्रीत आहे.
- प्रत्येकाला काही सामाजिक ध्येय असायलाच हवे असा कोणताही नियम नाही. परंतु ते बहुतेकांचे नसेलच याची खात्री कशी द्यावी? येथे मास्लोचा दाखला कशासाठी?
४. ध्येय वेड्या लोकांना वेळच अपुरा असतो.....आपण त्यांचे गुण गान करणे, त्यांच्या बद्दल चर्चा करणे , ही कामे करीत असतो.
अर्थात असे लोक आपल्या पेक्षा श्रेष्ठ असतात.
- येथे लिहिणारे अनेकजण स्वतः ध्येयवेडे आहेत, सर्व सामान्यांपेक्षा श्रेष्ठ आहेत. तरीही 'शहाणे करुनि सोडावे सकळजन' ही उक्ती अनुसरून आपल्या ज्ञानाचे भांडार येथे खुले करतात. ती त्यांची चूक आहे काय? त्यांना कामेधंदे नाहीत असे म्हणायचे आहे काय?
५.जालाची मिती ( डायमेंशन ) अश्या श्रेष्ठ लोकांना सामवून घेण्यास तोकडी राहील...आपण सर्व जणांचे मेस्लो कौम्बीनेशन हे पोटार्थी व ढेकरानंदी आहोत
- जालाचा आवाका आणि वाढत जाणारी लोकप्रियता पहाता ते कधी तोकडे पडेल असे वाटत नाही. उलट जसजसे जास्त लोक जाल वापरू लागतील, माहिती आणि विचारांचे आदानप्रदान करतील येतील तितके हे जग समृद्ध आणि सुखी होईल. (मुळात दु:खाचे कारण अज्ञान आहे असे अनेक प्रेषितांनी म्हटले आहे. मी तर वाळका पाला!)
पुढे होणारी कोणतीही वैचारिक क्रांती जालाच्या माध्यमातूनच होईल हे निश्चित!
आपण केवळ पोटार्थी आणि ढेकरानंदी असतो तर येथे लिहिणे, वाचणे, चर्चा करणे हे सारे न करता काही 'इतर' स्वरुपाच्या संस्थळांना भेटी देऊन मनोरंजन करत राहिलो असतो.

मास्लोचे मत तर पटतेच. त्यात काही वादच नाही. किंबहुना मास्लोपेक्षा खूपच पूर्वी गौतमाने पोट न भरलेल्या माणसाला धर्म न सांगण्याचा निर्णय घेतला होता. गरजांच्या सर्वात खालच्या पायरीवर उभ्या असलेल्या मानवाला तो कसा कळणार? आणि कळाला तरी त्याप्रमाणे वागणे अशक्य!

मला एक वेगळे अनुभव विश्व पहायला मिळाले. वाद-संवाद हे प्रत्येकाला हवे असतात. वास्तव-आभासी जगात वावरताना अनेक नवीन माहिती मिळाली. आपल्याला काही देता आलं, इतरांच घेता आल. काही मर्यादा व काही भान ठेवाव लागलं. पण एकंदरीत मानसिक आरोग्य चांगले राखण्यात अशा संकेतस्थळांचा हातभार आहे.
जालावर असो कि वास्तवात आपण प्रवाहात राहिलो नाही तर बाजूला फेकले जातो. जालावर आपले अस्तित्व टिकवण्याची धडपड ही प्रवाहात टिकण्याची धडपड आहे. आलात तर तुमच्या सह नाही आलात तर तुमच्या शिवाय . (वाहत राहू असे प्रवाह सांगतो)
प्रकाश घाटपांडे